Nhìn lại các xu hướng chiến thuật của Premier League 2015/16

Không đặt nặng vấn đề kiểm soát bóng

Lối chơi pressing của Tottenham gây khó chịu cho các đối thủ

Cách đây 5 năm, phần đông các đội bóng tại Anh đều cố gắng kiểm soát bóng tối đa do ảnh hưởng từ sự lên ngôi của lối chơi tiki-taka. Nhưng hiện tại, lối chơi cầm bóng áp đảo này hiện không còn đem lại hiệu quả như trước. Điều đó được thể hiện rõ nét qua thành tích của Manchester United ở Premier League 2015/16. Ngược lại, một đội bóng chủ động nhường thế trận cho đối thủ như Leicester mới chính là những người chễm chệ leo lên ngai vàng.

Đội hình của “bầy cáo” luôn có xu hướng đảm bảo an toàn tối đa cho khung thành và thi triển cách đá pressing cực kỳ quyết liệt bên phần sân nhà. Ở giải Premier League 2015/16, chỉ có Sunderland và West Brom là hai đội có tỉ lệ kiểm soát bóng ít hơn Leicester. Và cũng chỉ có West Brom là đạt tỉ lệ chuyền bóng chính xác kém hơn tân vương của giải Ngoại hạng mùa này. Thế nhưng điểm khác biệt giữa đoàn quân của HLV Ranieri với những đội bóng khác ở giải đấu chính là khả năng giành lại bóng cực kỳ đáng sợ. Đội chủ sân King Power chính là đội cắt bóng và tắc bóng thành công nhiều nhất với sự tỏa sáng của cỗ máy N’golo Kante. Kết hợp với sự cơ động của Vardy và Mahrez ở tuyến trên, lối chơi phòng ngự phản công chỉ bằng vài ba đường chuyền sau khi giành lại bóng của Leicester mùa này đã đánh bại gần như tất cả mọi đối thủ.

Tottenham cũng là một ví dụ điển hình cho lối chơi hiện đại không chú trọng kiểm soát bóng. “Gà trống” đạt tỉ lệ cầm bóng trung bình khá cao (54%) nhưng thời lượng cầm bóng của họ đến phần lớn đến từ khả năng đoạt lại bóng (Spurs là đội bóng có tỉ lệ tắc bóng thành công cao thứ ba ở giải) thay vì giữ bóng (họ chỉ xếp thứ 7 ở chỉ số pha chuyền bóng thành công). Lối chơi pressing quyết liệt khắp mặt sân tương đối hiện đại này giúp cho đội bóng thành London bám đuổi Leicester tới những giai đoạn đầu tháng Năm trước khi đột ngột buông xuôi ở mấy vòng cuối cùng, giúp bầy cáo đăng quang sớm

Sơ đồ 4-4-2 hồi sinh theo một biến thể mới

Bộ đôi tiền đạo Okazaki và Vardy có những đóng góp quan trọng cho chiếc cúp vô địch của Leicester

Ngoài Leicester, Watford cũng là một trong những đội bóng nhỏ đạt được những thành công ngoài mong đợi ở giải Ngoại hạng Anh 2015/16. Hồi đầu mùa, các nhà cái đã ra kèo 1 ăn 10.000 nếu Watford vô địch Premier League, gấp đôi so với tỉ lệ thắng kèo của Leicester. Tất cả đều tin tưởng tân binh Watford sẽ là đội nắm giữ vị trí bét bảng và cầm chắc tấm vé xuống hạng. Thế nhưng, cho đến ngày Boxing Day (26/12), đoàn quân của HLV Quique Sanchez Flores đã đứng ở vị trí thứ 6, vượt xa cả những ông lớn hàng đầu như Chelsea hay Liverpool.

Điểm chung của Watford và Leicester mùa này là họ đều ra sân với hai tiền đạo. Tuy nhiên, con số hai tiền đạo thực ra chỉ tồn tại trên lý thuyết. Ở Leicester, Okazaki được biết đến với khả năng hoạt động không biết mệt mỏi và những tình huống đóng vai “chim mồi” hiệu quả cho Jamie Vardy chứ không phải khả năng săn bàn của một tiền đạo thực thụ. Tổng kết Premier League 2015/16, tiền đạo người Nhật Bản chỉ ghi được 5 bàn và không có nổi một đường kiến tạo nào cho các đồng đội.

Tại Watford, Deeney cũng chủ động lùi sâu để tăng khả năng tranh chấp cho tuyến tiền vệ. Khi lên tham gia tấn công, nhiệm vụ chính của tiền đạo người Anh là làm tường cho Ighalo lập công. Theo thống kê, Deeney chính là người có khả năng không chiến tốt nhất ở giải Ngoại hạng Anh năm nay với 235 lần giành chiến thắng trong những pha tranh chấp bóng bổng. Số đường kiến tạo của cầu thủ này cho Ighalo lập công ở mùa giải này lên tới 7 lần, bằng với số lần mang đến bàn thắng cho Harry Kane của Dele Alli tại Tottenham hay cho Giroud của Ozil ở Arsenal.

Dễ dàng nhận thấy rằng những sự kết hợp nói trên có nét giống với việc một hộ công lùi kiến tạo cho tiền đạo cắm. Vậy nên, sơ đồ ra sân 4-4-2 của Leicester và Watford thực tế chỉ là trên lý thuyết bởi cách họ vận dụng đã biến thành 4-4-1-1. Với một cự ly đội hình hợp lý, sơ đồ này hoàn toàn có thể giúp một đội bóng có những hạn chế về chất lượng nhân lực trở nên đáng gờm hơn rất nhiều.

Đội hình 3 hậu vệ đi vào dĩ vãng

Tottenham để thua muối mặt trước Newcastle khi chuyển sang sơ đồ 3 hậu vệ

Trong vài năm trở lại đây, sơ đồ 3 hậu vệ tại Premier League cũng có những khoảnh khắc hồi sinh ngắn ngủi. Roberto Martinez sử dụng sơ đồ này khá hiệu quả và mang về cho Wigan chức vô địch FA Cup năm 2013. Ở mùa giải 2014/15, Liverpool cũng có một khoảng thời gian sử dụng sơ đồ 3-4-3 và đó cũng là thời điểm mà họ có được những kết quả tốt nhất. HLV Van Gaal cũng đạt được những thành công nhất định khi sử dụng sơ đồ 3-5-2 trong quãng thời gian đầu dẫn dắt M.U.

Nhưng đến mùa giải này, rất ít HLV còn đặt niềm tin vào sơ đồ 3 hậu vệ này. Sau khi chuyển sang sơ đồ 3-5-2, Southampton đã có được 5 trận giữ sạch lưới liên tiếp hồi đầu năm 2016. Tuy vậy, The Saints cũng để thua 3 trận liên tiếp với sơ đồ này và HLV Ronald Koeman quyết định quay trở lại với sơ đồ quen thuộc 4-2-3-1. HLV Sam Allardyce cũng đã thử đặt niềm tin với sơ đồ 3 hậu vệ nhưng cũng sớm từ bỏ sau một vài kết quả tồi tệ.

Trong ngày giải đấu Premier League 2015/16 hạ màn, chỉ có duy nhất một đội ra sân với 3 hậu vệ là đội bét bảng Aston Villa. Cũng trong ngày hôm đó, Tottenham cũng phải đón nhận một trận thua kỷ lục với tỉ số 1-5. Đó là hệ quả của việc HLV Pochettino thử nghiệm sơ đồ 3 hậu vệ sau khi đội bóng của ông có lợi thế chơi hơn người so với đội chủ nhà Newcastle.

Trên thực tế, sơ đồ 3 hậu vệ vẫn được sử dụng khá thành công bởi Juventus hay Bayern Munich. Nhưng tại Premier League, để đạt được những kết quả ổn định với sơ đồ này quả thực là một nhiệm vụ khó khăn.

Xuân Phong