Bí mật về thành công của Jose Mourinho có thể được giải thích bằng sự thấu hiểu đặc biệt ở một lĩnh vực ít được khai thác nhất trong bóng đá : Tâm lý con người.
Khi được hỏi rằng điều gì là quan trọng nhất đối với một HLV, ông Jose Mourinho đã phát biểu trên đài BBC vào ngày 4/12/2011 rằng đó là "quản lý con người". Cụ thể hơn, đó không chỉ là việc xoay vòng đội hình và giúp các cầu thủ luôn cảm thấy vui vẻ, mà dựa trên sự thấu hiểu sâu sắc và đánh giá đúng các cầu thủ, theo những tiêu chí phức tạp về mặt con người với đầy đủ những cảm xúc và ham muốn, và cuối cùng là tri thức để kích thích họ bùng nổ.
"Một HLV phải là tất cả : Một nhà chiến thuật, người tạo ra động lực, nhà lãnh đạo, nhà phương pháp, và nhà tâm lý" - Mourinho nói. "Một giảng viên ở trường đại học đã nói với tôi rằng một HLV chỉ biết về bóng đá thì không thể trở thành người giỏi nhất. Mọi HLV đều biết về bóng đá, và sự khác biệt chỉ được tạo ra dựa trên hiểu biết về những lĩnh vực khác. Ông ấy là giảng viên về triết học, và tôi đã lĩnh hội được điều này".
Tâm lý con người, thật mỉa mai, lại là lĩnh vực ít được quan tâm đến nhất trong bóng đá, môn thể thao đã khai thác triệt để hầu hết các lợi thế. Trong khi các tiến bộ khoa học liên tục được áp dụng để cải thiện thể chất, năng lực của các cầu thủ và hỗ trợ phương pháp huấn luyện, rất ít HLV chú ý đến điều này, và ông Jose Mourinho được coi như một nhà tiên phong trong việc đóng vai trò một nhà tâm lý của đội bóng.
Nhà tâm lý đối với các cá nhân
Nền tảng trong "phương pháp Mourinho" là nghệ thuật giao tiếp với các cá nhân, nhiệm vụ mà chính ông thừa nhận là khó khăn nhất của một HLV. Mỗi cá nhân là một thực thể tâm lý rất phức tạp và trạng thái tâm lý của một thực thể bóng đá, dưới rất nhiều sức ép, lại càng trở nên mong manh hơn. Nếu Marcelo bị bắn lên ghế dự bị vào thứ Bảy, anh ta có thể trở nên quẫn trí vào giữa tuần. Cân bằng tâm lý và tạo ra động lực thi đấu với một đội ngũ với khoảng 22-23 người hai lần trong một tuần là một công việc thật sự rất khó khăn.
Nhưng Mourinho đã làm được. Khi mới đến Chelsea, Mourinho bảo với Frank Lampard rằng anh ta là cầu thủ giỏi nhất thế giới mà… chẳng cần giành danh hiệu nào. Thời điểm ấy, thành tích của Lamprd trắng trơn, và những gì diễn ra sau đó thì chúng ta đã biết. Vào giờ nghỉ giữa hiệp một trận đấu của Inter, khi nhận thấy Zlatan Ibrahimovic chơi dưới sức, ngay sau khi vừa giành danh hiệu Cầu thủ nước ngoài hay nhất Serie A, ông bảo với anh ta : "Có ai đó thực sự xứng đáng với nó" (Ibra từng bảo anh tặng danh hiệu này cho mẹ mình). Kết quả : Ibra chạy như một gã điên trong hiệp hai, và ghi một cú đúp.
Nhà tâm lý với đội bóng
Về kỹ thuật thúc đẩy động lực của đội bóng, Mourinho ở một đẳng cấp sâu sắc hơn hẳn các HLV khác. Ngoài những tác động cá nhân, ông bằng lời nói có thể tạo ra hiệu ứng tích cực đối với đa số, những cá nhân khác biệt về tính cách, và sự thay đổi trạng thái tâm lý. Sự thông minh về ngôn ngữ và khả năng "hấp thụ" văn hóa để thấu hiểu đã giúp Mourinho rất nhiều : "Có nhiều con đường để trở thành một HLV vĩ đại. Nhưng với tôi, điều khó khăn nhất là dẫn dắt một tập thể với những con người đến từ nhiều nền văn hóa khác nhau, với suy nghĩ và chất lượng cũng khác nhau. Tôi nghĩ rằng kiểm soát điều này là quan trọng nhất".
Điều này giải thích thành công của Mourinho ở nhiều giải đấu khác nhau. Ông hấp thụ các giá trị văn hóa khác nhau, nắm bắt tâm trí các cầu thủ và triển khai chiến lược cho phù hợp. Sự thực dụng của ông không chỉ nằm ở lĩnh vực chiến thuật.
Chỉ có một Mourinho
Cuối cùng, tất cả những năng lực tâm lý kể trên chỉ có thể phát huy đầy đủ, vì người thực hiện nó là Mourinho, một HLV thông minh tột đỉnh, hiểu biết, có một cá tính đặc biệt và sẵn sàng sử dụng mọi thủ thuật, lẫn thủ đoạn. Cái gọi là "phương pháp Mourinho", chỉ có thể dẫn đến thành công, nếu người áp dụng nó là chính ông. Một con người quỷ quyệt, nhưng vĩ đại và độc nhất. Không thể có một Mourinho thứ hai.
(Theo Thể Thao Văn Hoá)