Wing-back là gì?
 |
Vị trí của wing-back trong đội hình |
Wing-back là một phiên bản khác của một hậu vệ biên thông thường, đặt nặng nhiệm vụ tấn công hơn. Wing-back thường là những cầu thủ có tốc độ tốt nhất trong đội, có khả năng qua người và kiến tạo cơ hội tốt.
Wing-back thường được sử dụng trong sơ đồ 3 trung vệ. Đôi khi những cầu thủ này được phân loại vào nhóm tiền vệ chứ không phải hậu vệ.
Cũng có những wing-back được sử dụng trong sơ đồ 2 trung vệ, như cách mà Liverpool vận hành sơ đồ 4-3-3 dưới thời Jurgen Klopp. Các hậu vệ của Liverpool chơi rất cao trên sân để bù cho một hàng công thiếu độ rộng.
Trong bóng đá hiện đại, wing-back là sự kết hợp giữa một tiền vệ cánh và một hậu vệ biên. Điều này đồng nghĩa rằng đây là một vị trí đòi hỏi rất lớn về mặt thể lực. Các sơ đồ tốt nhất dành cho một wing-back được biết đến gồm có 3-4-3, 3-5-2 và 5-3-2.
Wing-back có nhiệm vụ tấn công nhiều hơn so với một hậu vệ biên bình thường nên sẽ mang tới độ rộng cho hàng công, nhất là với những đội bóng không có tiền vệ cánh. Cũng vì các cầu thủ này dâng lên tấn công thường xuyên hơn nên sẽ để lộ nhiều sơ hở, đòi hỏi các tiền vệ phòng ngự và trung vệ phải biết bọc lót tốt để ngăn chặn đối thủ khai thác vào điểm yếu.
Wing-back xuất hiện từ khi nào?
Sơ đồ 3 trung vệ được sử dụng lần đầu tiên vào giữa những năm 20 của thế kỷ trước, trong sơ đồ huyền thoại W-M. Tuy nhiên, wing-back xuất hiện sau đó rất lâu. Inter Milan của Helenio Herrera được cho là tạo tiền đề cho việc sử dụng 5 hậu vệ vào những năm 1960. Chiến thuật phòng ngự 5-3-2- lùi sâu của Herrera sử dụng những hậu vệ cánh quán xuyến hai biên.
Những wing-back có xu hướng tấn công được sử dụng bởi Carlos Bilardo khi ông dẫn dắt đội tuyển Argentina vào những năm 1980, trước khi sơ đồ 3-5-2 trở nên phổ biến ở châu Âu vào những năm 1990.
Sự khác biệt giữa wing-back và full-back
 |
Wing-back được phép dâng cao thường xuyên hơn so với các full-back |
Wing-back là những hậu vệ biên trong sơ đồ 5 hậu vệ còn full-back thường được sử dụng trong sơ đồ 4 hậu vệ. Chính vì thế, wing-back nhận được sự hỗ trợ lớn hơn trong phòng ngự và sẽ được phép dâng cao nhiều hơn.
Trong tấn công, full-back cũng có thể tạo ra độ rộng cho hàng công của một đội bóng, nhưng wing-back thì sẽ làm điều này thường xuyên hơn. Ở sơ đồ 4 hậu vệ, các full-back đôi khi có thể di chuyển vào giữa sân khi tiền vệ dạt biên. Tuy nhiên, trong sơ đồ 5 hậu vệ thì các wing-back luôn là người chơi rộng nhất của đội.
Nhiệm vụ của wing-back là gì?
 |
Wing-back là một mắt xích quan trọng với một đội không có tiền vệ cánh |
Khi đội có bóng, một wing-back cần phải dạt biên để tạo độ rộng và mang đến lựa chọn chuyền bóng cho đồng đội. Họ cũng cần dâng cao tới những vị trí phù hợp để tung ra những quả tạt vào vòng cấm. Wing-back hoàn toàn có thể được chỉ đạo tạt bóng từ những vị trí rất sâu, sát đường biên ngang, vì không cần lo lắng về vấn đề phòng ngự của đội.
Wing-back cũng có thể xâm nhập và tấn công vào vòng cấm đối phương, trở thành một lựa chọn dứt điểm từ cột xa. Sự có mặt của các wing-back mang đến thêm mối đe dọa cho đối phương khi đội nhà đưa bóng vào vòng cấm. Ngoài ra, họ cũng có thể trở thành một lựa chọn chạy luồn sau lưng hàng thủ đối phương.
Khi đội nhà không có bóng, vai trò của wing-back sẽ phụ thuộc vào cách sắp xếp của huấn luyện viên. Nếu đội bóng của họ pressing cao, wing-back sẽ trở thành một phần trong hệ thống vây bắt đó. Trong trường hợp đội bóng được chỉ đạo đá thấp, hoặc tuyến pressing đầu tiên bị phá vỡ, wing-back cần phải lui về bọc lót cho hàng thủ và tạo ra hàng ngang 5 hậu vệ.
Các HLV sử dụng wing-back tốt nhất
 |
Conte và Tuchel là những HLV sử dụng wing-back rất tốt |
Antonio Conte nổi tiếng với khả năng sử dụng sơ đồ 3 hậu vệ nhuần nhuyễn. Ông dùng wing-back trong sơ đồ 3-5-2 ở Juventus, đội tuyển Italia và Inter Milan. Tại Chelsea và Tottenham, Conte sử dụng sơ đồ 3-4-3.
Trong sơ đồ 3-5-2 của Conte, các wing-back ở gần tiền đạo, đồng thời đảm bảo tạo ra khoảng trống để các tiền vệ khai thác. Điều này khiến cho sơ đồ khi triển khai bóng thường có hình dạng 4-2-4, khi tiền vệ trụ lui về làm bóng cùng 3 trung vệ.
Thomas Tuchel thì sử dụng hai cầu thủ số 10 trong sơ đồ 3-4-2-1 ở Chelsea. Khi đó, các wing-back được sử dụng để tạo độ rộng và để chồng biên với các tiền vệ tấn công. Các wing-back của Tuchel có xu hướng chơi hẹp hơn, để đảo vị trí với các số 10, tạo ra những pha di chuyển đâm xuyên hoặc tấn công cột xa trong vòng cấm.
Điểm mạnh và hạn chế khi sử dụng wing-back
Sử dụng các wing-back đồng nghĩa với việc có thêm người ở hàng hậu vệ, khiến các đối thủ có ít khoảng trống hơn khi tấn công. Wing-back cũng sẽ đảm bảo hàng thủ của một đội bóng không bị áp đảo về mặt quân số. Khi họ được sử dụng tốt, một hàng thủ rất khó bị xuyên phá.
Trong tấn công, các wing-back tạo ra độ rộng để một đội có thể triển khai bóng dễ dàng hơn. Với sự có mặt của những cầu thủ này, một đội bóng sẽ có nhiều cơ hội tung ra những quả tạt vào vòng cấm đối phương hơn. Nhờ sự hỗ trợ trong phòng ngự, các hậu vệ công biên này được phép giữ vị trí của mình cao hơn so với các hậu vệ biên bình thường và mang đến mối đe dọa cho đối thủ.
Tuy nhiên, sử dụng các wing-back đồng nghĩa rằng một đội bóng sẽ có ít cầu thủ ở hàng tiền vệ hoặc hàng tấn công hơn. Khi wing-back phải lui về phòng ngự, quãng đường mà họ di chuyển là rất xa để có thể tạo ra ảnh hưởng khi đội bóng chuyển trạng thái sang tấn công. Điều này đòi hỏi các cầu thủ tấn công phải biết đổi vị trí để đảm bảo sự hiện diện ở hành lang cánh khi phản công.
Cũng vì vị trí trung bình của các wing-back quá cao nên họ sẽ phải di chuyển một quãng đường dài khi lui về phòng ngự. Do đó, các cầu thủ đối phương có thể tận dụng khoảng trống lớn ở biên khi wing-back chưa kịp lùi về để tổ chức phản công.
Các wing-back xuất sắc trong bóng đá hiện đại
 |
Alexander-Arnold hoàn tất bộ sưu tập danh hiệu ở Liverpool khi tuổi còn rất trẻ |
Có rất nhiều tên tuổi lớn từng chơi và đạt được thành công ở vị trí wing-back. Điển hình có thể kể tới Cafu và Serginho của AC Milan, Dani Alves của Barcelona, Roberto Carlos ở kỷ nguyên Galacticos, cựu hậu vệ River Plate là Juan Pablo Sorin, nhà vô địch World Cup người Đức Andreas Brehme, huyền thoại Parma là Antonio Benarrivo, Angelo Di Livio của Juventus và ngôi sao của Arsenal và Barca là Sylvinho.
Ở thời điểm hiện tại, wing-back được đánh giá cao nhất là Alexander-Arnold với khả năng hỗ trợ tấn công cực kỳ ấn tượng. Joao Cancelo cũng là một cái tên ấn tượng, với khả năng thi đấu ở cả hai biên. Theo Hernandez và Achraf Hakimi lại là những ngôi sao có phần toàn diện hơn cả về tấn công lẫn phòng ngự.
Một số wing-back tốt lúc này có thể kể tới như Reece James, Nuno Mendes, Alphonso Davies, Denzel Dumfries, Marcos Acuna, Jordi Alba hay Juan Cuadrado.
