Sưu tập sticker, thú vui tốn kém mùa World Cup

Sưu tập các sticker bóng đá vốn bị coi là thú vui của trẻ con nhưng dưới góc nhìn của tờ The Economist, đây lại là một hiện tượng kinh tế thú vị.

Panini, một công ty của Italy, đã sản xuất các album sticker từ Mexico 1970. Việc sưu tập sticker không chỉ dành cho các cậu nhóc mà lý thú cho cả các... chuyên gia kinh tế. Câu chuyện sưu tập này là những bài học bổ ích về xác suất, về kiểm định thống kê về giá trị, về quy luật cung-cầu và tầm quan trọng của tính thanh khoản.

 

Khi bạn mở gói sticker (bên trong có 5 thẻ riêng biệt) đầu tiên, xác suất bạn sử dụng chúng là 100%. Nhưng sau đấy, xác suất tìm được sticker bạn muốn sẽ ngày một tăng lên. Theo Sylvain Sardy và Yvan Velenik, hai nhà toán học của trường Geneva, để sưu tập đủ một album như ý, một người trung bình phải mở tới... 989 gói sticker. Điều này cho thấy sẽ không có nỗi lo về cung với thị trường. Hồi tháng Tư, nhiều người hâm mộ đã lo sợ sẽ không thể hoàn thành bộ sưu tập do một nhà máy của Panini ở Brazil bị mất trộm 300.000 sticker.

Panini cho biết mỗi sticker được in cùng cỡ và phân phối ngẫu nhiên nhưng người sưu tập luôn bị ám ảnh bởi một thẻ riêng. Năm 2010, Sardy và Velenick đã đóng vai trò người sưu tập để kiểm tra xem Panini có gian lận không. Hai nhà toán học này đã thu thập 6.000 sticker để kiểm tra xem có nhìn thấy mỗi thẻ 9,09 (6000/660) lần hay không. Họ kiểm tra để xem sự dao động quanh con số này có ổn định hay không và kết luận "Có". Những kiểm định thống kê như vậy đang được dùng cho điểm cố định giá (spot price-fixing) và hành vi chống cạnh tranh (anti-competitive behaviour) ở thị trường thật.

Tuy nhiên, không phải ai cũng đủ giàu để mua cả núi sticker như vậy nên cần có những thị trường để người sưu tập có thể trao đổi thẻ với nhau. Sân chơi là nơi trẻ hay trao đổi với nhau nhất. Tại đây, trẻ cũng học được về sức mạnh của một nguồn cung khan hiếm. Chẳng hạn, nếu bạn bè năn nỉ để có được thẻ của Lionel Messi, đứa trẻ đó hiểu mình đang giữ một "báu vật".

Càng có nhiều người tham gia vào một thị trường, cơ hội để có sticker mình muốn càng cao. Sardy và Velenik tính toán rằng nếu một nhóm 10 người trao đổi thẻ với nhau hiệu quả và tận dụng chính sách bán album 50 thẻ còn thiếu của Panini sẽ chỉ cần mua 1.435 gói sticker (thay vì gần 10.000) đã có thể hoàn thành 10 album. Nếu tham gia các diễn đàn trên Internet, nơi có vô số thành viên, số gói sticker bạn phải mua sẽ còn giảm hơn nữa.

Nếu khách hàng nào cũng thông minh như vậy, doanh thu của Panini chắc chắn sẽ giảm sút. Tuy nhiên, có một may mắn cho hãng này là cũng như mọi thị trường khác, hành vi mua sắm không phải lúc nào cũng hợp lý. Có không ít đứa trẻ mua hết gói sticker này đến gói sticker khác chỉ để lấy ảnh Messi!

Theo Thể Thao Văn Hoá