Khi David de Gea không còn siêu phàm trước khung thành

4 lần là chủ nhân giải thưởng Cầu thủ xuất sắc nhất năm của Man United, suốt một thời gian dài thủ thành người Tây Ban Nha là cầu thủ duy nhất ở đội bóng chủ sân Old Trafford thi đấu ổn định ở đẳng cấp thế giới.

Tuy nhiên, từ một người hùng, anh dần trở thành chủ đề cho những bình luận chỉ trích của người hâm mộ bởi sự sa sút phong độ. Khi Dean Henderson đã trở về Man United và sẵn sàng cạnh tranh vị trí số 1, mùa giải 2020/2021 sẽ là một trong những bài kiểm tra lớn nhất trong sự nghiệp của De Gea.

Để lý giải chính xác sự sa sút của De Gea, chúng ta cần phân tích sự thăng hoa của anh trước. HLV Jose Mourinho từng khẳng định việc đưa Man United xếp thứ hai ở mùa giải 2017/2018 là một trong những thành tích lớn nhất trong sự nghiệp huấn luyện của ông, và nó đến phần lớn nhờ sự xuất sắc của De Gea trong khung gỗ.

Có thể coi đó là một trong những mùa giải xuất sắc nhất với một thủ môn trong lịch sử Premier League. Thành tích của De Gea càng ấn tượng hơn nữa khi trước mặt anh là một hàng phòng ngự vô cùng thiếu chắc chắn.

Biểu đồ dưới đây cho thấy De Gea đã chơi hay đến mức nào. Hãy nhìn vào cột “Goal conceded” (bàn thua) và “xGOT conceded” (Cú dứt điểm trúng mục tiêu kỳ vọng mà thủ môn phải nhận), số liệu sau tương đương với số lượng bàn thua mà một thủ môn “bình thường” sẽ phải nhận.

Nếu bạn đổi chỗ De Gea cho một thủ môn bình thường vào đứng trước khung gỗ Man United mùa giải 2017/2018, “Quỷ đỏ” sẽ phải nhận gần 39 bàn thua thay vì 25 bàn thua như thực tế. Cột “Goals Prevented” (Số bàn thua đã ngăn cản được) chỉ ra De Gea chính là sự khác biệt khi cứu gần 14 bàn thua cho Man United mùa giải đó.

Còn một điều nữa là nếu không có De Gea ở mùa giải ấy, Man United sẽ xếp thứ 5 ở Premier League thay vì thứ 2. Có lý khi nói mùa giải 2017/2018 của De Gea là một trong những mùa giải xuất sắc nhất với một thủ môn trong lịch sử Premier League. Một đội bóng như Man United đáng ra phải có một hàng phòng ngự để che chắn cho thủ môn nhưng phong độ xuất sắc của thủ thành người Tây Ban Nha ở mùa bóng ấy đã sửa sai rất nhiều lần cho hàng thủ.

Nhưng rồi đến mùa giải 2018/2019, từ một vị á thần De Gea đã trở thành người bình thường. Chuyện gì đã xảy ra?

Giống như nhiều cầu thủ siêu sao khác, phong độ xuất sắc khiến De Gea bị quan sát nhiều hơn.

Các đội bóng biết De Gea là một trong những thủ môn xuất sắc nhất thế giới ở khoản cứu thua bằng chân. Chính vì thế họ bắt đầu dứt điểm sớm hơn và từ khoảng cách xa để thử thách anh trước khi anh có thể vào đúng vị trí để cứa thua theo cách anh muốn. Bàn thắng mà Marcos Alonso ghi trong trận hòa 1-1 giữa Man United và Chelsea hồi tháng 4 năm 2019 đã tóm tắt điểm yếu của cựu thủ môn Atletico Madrid.

Antonio Rudiger sút xa để thử thách De Gea, nhưng thay vì cố gắng bắt bóng thì người gác đền của Man United lại cản phá nó ngay trước hướng mà Alonso đang lao tới.

Đó là sai lầm thứ ba của anh trong bốn trận (tính trên mọi đấu trường) ở mùa giải ấy. Làm một phép so sánh thì chúng ngang với tổng cộng 123 trận trước đó của anh. Đến cuối mùa giải, sự sa sút càng nhìn thấy rõ. Mùa bóng 2018/2019, De Gea trở thành một thủ môn bình thường ở Premier League.

Điều này nghe thì có vẻ không quá tệ cho đến khi bạn nhận ra chênh lệch giữa thủ môn hay thứ 10 và thứ 4 là điều khiến Man United phải trả giá bằng việc mất suất tham dự Champions League mùa ấy. Số bàn thua chênh lệch của De Gea mùa giải 2018/2019 ở Premier League so với mùa bóng trước đó là 14. Con số -0,1 bàn thua mà anh cản phá chỉ ra dù Dea Gea vẫn còn có thể thăng hoa (ví dụ như chiến thắng 1-0 của man United trước Tottenham Hotspur trên sân Wembley tháng 1 năm 2019, anh thực hiện 11 pha cứu thua - kỷ lục ở Premier League với một thủ môn giữ sạch lưới) thì các đối thủ đã khai thác được vào điểm yếu trong lối chơi của anh.

Đây là một trong những khía cạnh then chốt với các thủ môn hàng đầu. Khi các đối thủ liên tục cố gắng tìm ra điểm yếu của bạn thì hoặc bạn sẽ thích nghi và phát triển hoặc lưỡng lự, phân vân. (Mọi người chỉ nhìn vào những sai lầm, sa sút và những khó khăn của Joe Hart sau khi điểm yếu của anh được mọi người biết). Chỉ trong một mùa giải, De Gea từ một người đi vá những vết rách của Man United thành một người cần những người khác che lấp những vết rách do anh tạo ra.

Điều đó đưa chúng ta đến với Dean Henderson.

Mùa giải 2019/2020, De Gea xuất hiện một mối đe dọa chính là Henderson với phong độ tuyệt vời trong màu áo Sheffield United theo dạng cho mượn.

Khi so sánh De Gea với Henderson ở Sheffield United, điều quan trọng cần nhớ là vị trí của họ và sự liên kết với phần còn lại của đội.

Mùa giải trước, Henderson là chốt chặn cuối cùng của tuyến phòng ngự trong một tập thể chơi táo bạo, đôi khi 2 trong 3 trung vệ sẽ dâng cao cùng 2 wing-back. Hình ảnh phía trước Henderson chỉ có một hậu vệ trong khi cả đội Sheffield United đang dâng cao phía trên không phải điều xa lạ. Điều đó đã tạo nên một thủ môn Henderson năng nổ, làm chủ vòng cấm và không gian phía sau.

Hãy nhìn vào hình ảnh bên dưới, Henderson chuẩn bị phân phối bóng trong cuộc chạm trán Chelsea mùa trước. Trận đấu đang ở khoảng thời gian cuối, Sheffield United dẫn 3-0 và thủ môn người Anh đứng một mình trong một khoảng không rộng.

Ở Manchester United, De Gea được coi là tuyến phòng thủ cuối cùng ở một đội bóng chủ yếu phòng ngự bằng khối tầm trung trong khi hàng công gây áp lực tầm cao. De Gea không phải mẫu thủ môn lao ra khỏi vị trí của mình để cứu thua hay ngăn cản các đợt phản công như Henderson bởi anh thường có Aaron Wan-Bissaka hay Harry Maguire thực hiện nhiệm vụ tranh chấp, và sau đó đội trưởng của Man United hoặc Victor Lindelof sẽ dạt ra 2 bên để nhận đường chuyền trong tình huống phát bóng.

Điều đó nói lên rằng De Gea và Henderson đã thể hiện những giá trị cứu thua khác nhau ở mùa trước. 2 đồ họa dưới đây minh họa cách thức mà 2 thủ môn này cản phá những pha dứt điểm mà họ phải đối diện ở mùa bóng 2019/2020.

Chấm vàng chỉ những pha cứu thua, chấm đỏ chỉ bàn thắng mà đối thủ ghi, chấm càng to thì cơ hội ghi bàn càng lớn (giá trị bàn thắng kỳ vọng càng cao).

Như chúng ta thấy, mùa trước De Gea cản phá ở mức khá tốt, dũng cảm trong những tình huống một đối một và có thể bao quát ở góc. Có một vài cú dứt điểm mà mà bạn nghĩ đáng lẽ anh có thể cản phá được (ví dụ như chấm đỏ ở trên cùng, bàn thắng mà Steven Bergwijn thực hiện), nhưng ít nhất ở Premier League, De Gea là một thủ môn giỏi.

Nhưng trong màu áo Sheffield United mùa trước, Henderson chứng minh anh ở trên cả mức đó. Dù phải nhận cùng số bàn thua như De Gea (32 bàn không tính phạt đền và phản lưới) thì giá trị “xGOT conceded” của anh (hay số bàn thua mà một thủ môn bình thường phải nhận) là 39,4. Điều đó có nghĩa thủ thành người Anh đã cứu thua khoảng 7 cú dứt điểm của đối thủ.

Mùa giải 2019/2020, phong độ của Henderson đã giúp Sheffield United tránh phải nhận 7 bàn thua. Anh là một người gác đền xông xáo, có cổ tay khỏe và thái độ không sợ hãi.

Cả De Gea và Henderson đều nhận số bàn thua như nhau (đã loại trừ các pha phản lưới và phạt đền) mùa trước. Khác biệt chính là dù phải nhận ít cú dứt điểm trúng mục tiêu hơn nhưng Henderson phải đối mặt với những cơ hội chất lượng hơn. Như đã nói ở trên giá trị “xGOT conceded” của những cú dứt điểm anh phải đối mặt là 39,4 còn của De Gea là 33.

Tóm lại, mùa giải trước De Gea thi đấu dưới phong độ của mình nhưng nếu được bảo vệ một cách chắc chắn bởi hàng phòng ngự, anh vẫn có thể là số 1 ở Man United. Tuy nhiên, Henderson đã chơi rất hay trong màu áo Sheffield United và nó cho thấy anh xứng đáng là người cạnh tranh vị trí một cách nghiêm túc.

Điều này nghe sẽ thật kỳ cục: David de Gea đang là một thủ môn bình thường ở Premier League.

Trước trận derby thành Manchester, thủ môn người Tây Ban Nha có tỷ lệ cứu thua là đúng 50%. Một người từng là á thần trong khung gỗ nay tỷ lệ cứu thua cũng chỉ giống như một đồng xu được tung lên khi đối phương dứt điểm.

Thực tế khi nhìn vào tổng phần trăm cứu thua của De Gea ở Premier League qua các năm, bạn sẽ có một cái nhìn sáng tỏ về các chu kỳ hậu kỷ nguyên Ferguson ở Manchester United. Tỷ lệ cứu thua thấp nhất trong trọn vẹn một mùa giải của De Gea là dưới thời David Moyes ở mùa 2013/2014, mùa mà Man United có vị trí thấp nhất tại Premier League.

Sau thời Ferguson, vị trí chung cuộc cao nhất của “Quỷ đỏ” là thuộc mùa giải 2017/2018, khi đó tỷ lệ cứu thua của De Gea trên 80%. Vì thế, trong một mùa giải mà việc Man United chiến thắng hay thất bại là điều khó lường như năm nay, chúng ta không quá ngạc nhiên khi tỷ lệ cứu thua của De Gea ở Premier League đến thời điểm này là 50%.

De Gea bước vào mùa giải 2020/2021 cùng một Henderson vô cùng tài năng và tự tin và thủ thành người Tây Ban Nha đã bảo vệ vị trí số 1 của mình ở mức khá.

Một pha cứu thua là kết quả của những quyết định nhỏ hơn bao gồm vị trí đặt chân, vị trí tay, giao tiếp với hàng phòng ngự và đánh giá góc độ cũng như thời điểm. De Gea đã chứng minh ở Premier League mùa này, cách xử lý các tình huống phát bóng, thường là bóng ngắn, khiến anh phù hợp hơn với một Man United triển khai từ hàng phòng ngự.

Hãy so sánh một bức ảnh chụp màn hình về tình huống Henderson phát bóng cho Sheffield ở trên với tình huống trong trận derby thành Manchester vừa qua. Man United thường có xu hướng triển khai bóng ngắn từ hàng phòng ngự bởi có sự xuất hiện của Maguire và Luke Shaw, những cầu thủ quan trọng trong quá trình luân chuyển bóng lên trên.

Ngoài ra nó cũng ru ngủ đối phương dâng cao vào phần sân của Man United, qua đó cho phép họ thực hiện các pha phản công. Cách phát bóng của Henderson, thường là những đường chuyền dài trực diện, có thể giúp Man United có kiểu cơ hội nguy hiểm như bàn thắng vào lưới West Ham. Tuy nhiên nếu muốn thay thế De Gea trong khung gỗ của Man United ngay lập tức, cả anh và hàng phòng ngự đều sẽ phải có những thay đổi trong lối chơi.

Nhưng dù sao, có vẻ như Henderson đang tự tin hơn trước khung gỗ ở thời điểm này. Dù từ đầu bài viết đến giờ chúng ta chỉ gói gọn trong khuôn khổ Premier League, tuy nhiên hãy lấy một ví dụ về cách phản ứng của De Gea trong bàn thắng của Justin Kluivert (RB Leipzig) tại Champions League. Chúng ta thấy anh không mở người một cách chính xác và lao vào bóng.

Trong khi đó, đây là tình huống cứu thua của Henderson trong trận đấu với West Ham. Trước tiên, anh dang tay…

… rồi lao lên cản phá Pablo Fornals…

Nếu bạn đọc đến đây và một phần nghĩ “De Gea chẳng làm gì để bị loại khỏi đội hình chính” trong khi phần khác của não bộ lại cho rằng “De Gea chẳng làm gì để cho thấy anh nên tiếp tục bắt chính” thì quả thực bạn đang ở đúng tình huống mà HLV Ole Gunnar Solskjaer đối mặt.

Đã từng có thời điểm David de Gea được yêu cầu làm hết mọi thứ cho hàng phòng ngự Man United và anh đã làm được. Sau đó lại đến thời điểm khi anh không còn có thể sắm vai siêu nhân và nhiều người tin anh đã dừng lại. Hiện tại, thủ thành Tây Ban Nha có lẽ có khả năng làm một vài điều cho hàng phòng ngự “Quỷ đỏ”, chính vì thế điều cần nhấn mạnh là hàng hậu vệ cần bao bọc anh tốt hơn. Hoặc HLV Solskjaer sẽ tung xúc xắc và cho Dean Henderson cơ hội.