Câu hỏi: Ai là cầu thủ giá trị nhất của Manchester City mùa giải này? “Quá dễ trả lời! Erling Haaland chứ còn ai nữa.” Bạn đang nghĩ vậy, phải chứ? Nhưng bạn sẽ cần để ý tới một cái tên vệ tinh như Jack Grealish ở mùa này đấy!
Đúng là ngôi sao trẻ người Na Uy đã liên tục xô đổ những kỷ lục săn bàn, tuy nhiên hiện tại đang có rất nhiều tranh cãi xoay quanh ảnh hưởng của anh đối với khả năng tấn công của Man City.
Vậy còn Jack Grealish thì sao? Bạn không nghe nhầm đâu.
Man City đang đạt tỷ lệ thắng trận lên tới 77,8% ở Premier League mùa giải này khi Grealish ra sân (15 chiến thắng sau 19 trận), còn khi vắng anh thì con số đó là 33% (2 trên 6 trận).
Nhưng chính xác thì Grealish đang giúp Manchester City trở thành một đội bóng tốt hơn như thế nào?
***
Vào tháng trước, Grealish, 27 tuổi, đã mô tả rằng quá trình thích nghi về mặt chiến thuật sau khi chuyển từ Aston Villa tới Manchester City là “khó khăn hơn nhiều” so với những gì anh nghĩ.
“Tôi đến City sau khi đã ở (Aston) Villa cả đời, và chưa bao giờ phải thay đổi bản thân. Tôi đã không nhận ra việc thích nghi với một đội bóng mới và một HLV trưởng mới có thể khó khăn đến thế nào,” anh nói thêm.
“Rất nhiều đối thủ có khuynh hướng đá thấp để tạo ra một hệ thống phòng ngự thật chắc chắn khi đối đầu với chúng tôi, còn thuở chơi cho Villa thì không hề như vậy.”
Qua các biểu đồ và dữ liệu bên dưới – do smarterscout cung cấp, đánh giá các khía cạnh của một cầu thủ trên thang điểm từ 0 đến 99 – chúng ta có thể nhìn thấy sự tiến hoá của Grealish trong tư cách một cầu thủ chạy cánh tại Premier League. Tại Man City, ngôi sao 27 tuổi đã rê dắt bóng nhiều hơn mức trung bình và nhận các đường chuyền phát triển bóng với mức độ tương đương như thời chơi cho Villa, tuy nhiên tần suất đóng góp vào khâu tạo cơ hội và số lượng những cú dứt điểm – gọi ngắn gọn là “tạo thành phẩm” – đã giảm mạnh. Thay vào đó, Grealish đã phát triển khả năng phòng ngự.
Đối với hầu hết các cầu thủ chạy cánh, sự sụt giảm trong khía cạnh tạo thành phẩm sẽ là một xu hướng đáng lo ngại, nhưng Pep Guardiola lại chẳng hề sử dụng các cầu thủ chạy cánh theo lẽ thường. Nhà cầm quân người Catalan muốn họ thực hiện thật nhiều nhịp chạm bóng, thu hút các đối thủ và kiểm soát nhịp độ trận đấu – nhận biết được khi nào nên đá nhanh, khi nào nên đá chậm. Còn khi quyền kiểm soát bóng thuộc về đối thủ, họ nhất định phải biết tham gia phòng ngự.
Hãy cùng xem lại vai trò của Grealish trong bàn mở tỷ số của Man City trước RB Leipzig, bắt nguồn từ một đợt pressing tầm cao.
Leipzig triển khai bóng với bộ tứ hậu vệ và cặp đôi tiền vệ trụ, còn Man City tổ chức pressing với bộ ba tiền đạo. Grealish hiện diện ở cánh trái, sẵn sàng pressing trung vệ hoặc hậu vệ cánh của đối thủ.
Nhưng thủ môn Janis Blaswich đã đưa bóng tới được cho Xaver Schlager…
…cầu thủ người Áo đã thực hiện một đường chuyền thừa lực hướng đến tiền vệ trung tâm Konrad Laimer, “kích hoạt” Grealish lao tới pressing…
…sau đó rê bóng vào phía trong sân đấu và tung ra một đường chọc khe cho Ilkay Gundogan, người đã kiến tạo nên bàn thắng của Riyad Mahrez.
“Tôi muốn cậu ấy ghi bàn và kiến tạo, đương nhiên cậu ấy cũng muốn vậy,” Guardiola chia sẻ sau khi Grealish ghi bàn mở tỷ số trong chiến thắng của Man City trước Wolverhampton Wanderers vào tháng 9 năm ngoái.
“Nhưng điều tạo nên giá trị của cậu ấy đối với chúng tôi không nằm ở chúng, mà thay vào đó là đóng góp của cậu ấy khi hoạt động không bóng và những gì cậu ấy có thể mang đến cho mọi người, cũng như rất rất nhiều thứ mà cậu ấy có thể làm.”
Đối với cá nhân Guardiola, đúng là cũng có một điều mà nhà cầm quân này thực sự không hài lòng về Grealish, bởi vì ông luôn muốn anh “hiếu chiến hơn” trong các tình huống 1 chọi 1, để tấn công tay hậu vệ cánh và tạo ra nguy hiểm thay vì sợ mất bóng.
“Chơi giống như cậu thể hiện trên sân tập ấy!” là thông điệp mà Guardiola truyền tải, và Grealish đã lắng nghe.
Tuy nhiên tính cân bằng giữa mạo hiểm và an toàn trong lối chơi của ngôi sao 27 tuổi vẫn được đảm bảo, và sự điềm tĩnh cộng với khả năng giữ bóng của Grealish đóng vai trò đặc biệt quan trọng đối với Guardiola trong việc “lắp” lối chơi trực diện của Haaland vào đội bóng của ông.
Pha kiến tạo của Grealish cho Bernardo Silva trước Nottingham Forest đã cho chúng ta thấy lý do tại sao.
Anh thu hồi được bóng sau quả phạt góc của Phil Foden và khước từ phương án thực hiện một cú tạt sớm (theo mũi tên màu đỏ).
Trong khoảng thời gian 5 giây, Grealish đã có 6 nhịp chạm bóng, nhịp cuối chính là đường chuyền cho Bernardo. Phải công nhận rằng ngôi sao người Bồ Đào Nha đã có một pha ghi bàn tuyệt vời – Grealish chẳng hề tạo ra một cơ hội ngon ăn hay loại bỏ bất kỳ cầu thủ Forest nào với đường chuyền của mình cả, nhưng anh đã thể hiện sự điềm tĩnh trước áp lực.
Guardiola muốn các cầu thủ chạy cánh của ông đá cao và rộng để kéo dãn đối thủ và cầm chân các hậu vệ cánh, qua đó tạo ra khoảng trống cho các cầu thủ sáng tạo chơi trong trung lộ của Man City. Bản đồ nhiệt về vị trí nhận bóng của Grealish ở mùa giải này và mùa giải trước sẽ minh hoạ cho điều đó.
Man City thường xuyên chơi với đội hình 3-4-3, triển khai 2 tiền vệ phòng ngự phía sau 2 số 10 (các chấm trắng) ở khu trung tuyến. Các cầu thủ chạy cánh (các chấm vàng) cung cấp khả năng tận dụng tối đa chiều ngang sân.
Guardiola đã không sử dụng một hậu vệ trái thông thường trong năm 2023, Grealish phải chơi như một wing-back, chẳng hề nhận được sự hỗ trợ từ một hậu vệ cánh chồng biên như anh đã luôn có vào thời còn chơi cho Villa. Nhà cầm quân 52 tuổi đã thường xuyên đưa ra những điều chỉnh chiến thuật đặc biệt, ví dụ như chỉ đạo Bernardo đá lùi sâu trước Arsenal và triển khai Mahrez chơi ở vị trí số 10 trong khi Kyle Walker đảm nhận cánh phải trước Leipzig, nhưng đã liên tục sử dụng Grealish ở vị trí cầu thủ chạy cánh trái.
Khâu “tạo thành phẩm” của Grealish đã được cải thiện đáng kể sau World Cup, giải đấu mà anh đã có 5 lần vào sân từ băng ghế dự bị và ghi 1 bàn cho ĐTQG Anh. Ngôi sao 27 tuổi đã ghi 2 bàn và có 5 pha kiến tạo sau 1054 phút đã chơi trên mọi đấu trường kể từ khi bóng đá cấp CLB trở lại, còn trong gần 900 phút thi đấu trước World Cup, anh chỉ ghi được vỏn vẹn 1 bàn và không có pha kiến tạo nào.
Trong chuyến làm khách trước Arsenal, Grealish chính là cầu thủ có số lần rê bóng và số lần rê bóng thành công (4/4), cũng như số lần kéo bóng (4) nhiều nhất bên phía Man City. Tổng quãng đường rê bóng 222 yards (khoảng 203 mét) được ghi nhận ở anh nhiều hơn tận 90 yards (khoảng 82 mét) so với người đứng thứ hai là Rodri (133 yards – khoảng 122 mét).
Chuyện này không chỉ diễn ra một lần. Xét trên tất cả các chỉ số liên quan đến khả năng đi bóng – bao gồm tần suất, độ dài và mức độ thành công của các pha rê dắt bóng – Grealish vượt trội rõ rệt so với Mahrez và Phil Foden. Có thể nói ngôi sao 27 tuổi là một trong những cầu thủ khó cướp bóng nhất thế giới và các đối thủ đã phải thường xuyên phạm lỗi để ngăn cản những bước tiến của anh.
Khả năng rê dắt bóng của Grealish so với Mahrez và Foden. Chú thích (từ trên xuống; đơn vị tính: Trung bình mỗi 90 phút): 1. Số lần kéo bóng, 2. Tỷ lệ kéo bóng thành công, 3. Quãng đường kéo bóng trung bình. 4. Số lần cố qua người, 5. Tỷ lệ qua người thành công, 6. Số lần bị phạm lỗi.
Chúng ta cũng đã được chứng kiến điều này vào cuối trận hoà của Man City với Leipzig.
Grealish nhận bóng từ Nathan Ake tại một vị trí cao và rộng, nhưng khước từ phương án ngay lập tức đưa nó ra phía sau hàng thủ đối phương cho Gundogan băng lên…
…thay vào đó, anh di chuyển vào phía trong sân đấu, giữ quả bóng 7 giây, và chuyền cho Mahrez. Quyền kiểm soát bóng của Man City được duy trì.
Trước Arsenal, những pha rê dắt bóng này đã diễn ra dọc theo đường biên, giảm thiểu khả năng mất bóng và giúp Man City tiến lên phía trên sân đấu.
“Trong những trận đấu kiểu này, bạn phải giữ chặt lấy quả bóng, sẵn sàng chạm bóng 2 hoặc 3 nhịp, càng bị pressing thì càng phải làm tốt việc giữ bóng,” Guardiola nhận định sau chiến thắng 3-1 trước đối thủ Bắc London.
“Hôm nay chúng tôi đã không thể làm được việc đó (giữ chặt quả bóng), ngoại trừ Jack và Riyad, đặc biệt là Jack.”
Grealish hiểu điều này và biết rằng tại Man City, anh sẽ nhận bóng ít hơn so với thời chơi cho Villa. Trước Arsenal, anh đã giúp The Citizens vươn lên dẫn trước 2-1 thông qua vị trí cao và rộng của mình trong quá trình triển khai bóng. Tại Villa, họ luôn cố đưa bóng tới cho Grealish – thần tài của đội – càng sớm càng tốt, nhưng tại Man City, anh là người nhận đường chuyền cuối cùng.
Trong ví dụ dưới, Bernardo chuyền bóng cho Haaland sau một pha để mất bóng của Arsenal ở khu trung tuyến, trong khi đó Grealish đang hiện diện tại điểm mù của hậu vệ phải Takehiro Tomiyasu…
Grealish di chuyển về phía cột xa, còn Haaland đưa bóng vào phía trong cho Gundogan…
…và tiền vệ trung tâm người Đức ngay lập tức chuyền cho Grealish đang có khoảng trống để tung ra một cú dứt điểm một chạm.
Một tình huống tấn công tương tự cũng đã diễn ra trong pha kiến tạo của Grealish trước Chelsea, giúp ấn định chiến thắng cho Man City.
Man City lên bóng với Mahrez và Grealish đá cao và rộng (các chấm vàng). Hai người họ chính là cặp cánh mà Guardiola ưa thích nhất trong năm 2023 này, cùng nhau đá chính 8 trên 16 trận trên mọi đấu trường mà The Citizens đã chơi sau World Cup.
Hãy lưu ý chi tiết các hậu vệ cánh của Chelsea đã chơi thấp đến thế nào, qua đó tạo ra khoảng trống cho Rico Lewis đón lấy đường chuyền xuyên tuyến của Manuel Akanji.
Một lần nữa, Man City triển khai bóng từ cánh phải sang cánh trái, với Grealish tiếp tục đá rộng để nhận bóng trong khoảng trống…
…và kết nối được với Mahrez ở cột xa.
Bản đồ các cơ hội mà Grealish đã tạo ra cho thấy rất nhiều đường chuyền kiểu này – những cú trả ngược từ hành lang trong vào khu vực 5m50 hoặc thấp hơn, và rất nhiều đường chuyền ngắn, mang mục đích duy trì quyền kiểm soát bóng thực hiện ngay bên ngoài vòng cấm, dẫn tới những cú sút cầu may.
Kevin De Bruyne (0,49) là cầu thủ duy nhất của Man City đứng trên Grealish (0,28) về thống kê kiến tạo kỳ vọng trung bình mỗi 90 phút tại Premier League – nên nhớ rằng cầu thủ chạy cánh người Anh không hề được đảm nhận các tình huống cố định.
***
Những gì Guardiola muốn từ một cầu thủ thường đi ngược lại với lẽ thường trong suy nghĩ của mọi người, và một trong những minh chứng gần đây chính là việc ông không sử dụng một quyền thay người nào trước Leipzig.
Với Grealish, phần lớn công chúng trong môn thể thao vua mong muốn, hoặc dự đoán, rằng phiên bản “Villa Grealish” sẽ được tái hiện ở Man City – toả sáng với hàng loạt bàn thắng và các pha kiến tạo.
Thay vào đó, anh đã thích nghi với môi trường mới, thể hiện khả năng giữ bóng và kiểm soát nhịp độ, giữ vị trí của mình và đưa những người khác vào cuộc. Những điều này có thể sẽ không dẫn tới những bàn thắng và các pha kiến tạo đến trực tiếp từ anh, nhưng lại chính xác là những gì mà Guardiola muốn.
Grealish cũng đã lắng nghe những lời phàn nàn của Guardiola về việc anh quá thường xuyên lựa chọn các phương án an toàn; khâu “tạo thành phẩm” của ngôi sao 27 tuổi kể từ sau World Cup cho thấy điều đó đã thay đổi.
Chỉ cần Grealish tiếp tục đá như hiện tại, tất cả mọi người đều sẽ hạnh phúc. Đặc biệt là Guardiola.
Theo Liam Tharme và Sam Lee, The Athletic.