Lamine Yamal: Tiềm năng trở thành cầu thủ xuất sắc nhất thế giới ở tuổi 21

Trong xuyên suốt chiều dài lịch sử của môn thể thao tuyệt vời này, rất nhiều cầu thủ trẻ đã được trao tặng danh hiệu “hiện tượng”. Đó là một “nhãn dán” đầy sức nặng, đồng nghĩa với trọng trách trở thành một biểu tượng của thế hệ mà họ thuộc về.

Nhưng con đường dẫn tới thành công chưa bao giờ là một con đường bằng phẳng, và việc liệu một tài năng trẻ sẽ đáp ứng được những kỳ vọng lớn lao mà cậu ta gánh vác hay trở thành một lời cảnh báo đáng buồn sẽ được định đoạt bởi nhiều yếu tố khác nhau. Bên cạnh những chàng trai như Wayne Rooney và Sergio Aguero, chúng ta còn có những Bojan Krkic và Freddy Adu.

Lamine Yamal, hiện mới 17 tuổi, đang trở thành cậu bé mới nhất được đánh giá cao tới mức đó. Ngay từ cái mùa giải mà cậu mới chỉ 16 tuổi, Yamal đã trở thành một trong những cầu thủ xuất sắc nhất tại La Liga. Chỉ riêng việc chiếm được một suất đá chính ổn định trong đội hình Barcelona ở tuổi 16 đã là một thành tựu vô cùng đáng nể rồi, nhưng Yamal thậm chí còn mang tới rất nhiều đóng góp cho đội chủ sân Camp Nou nữa. Theo FBref, trong số các cầu thủ tấn công cánh và tiền vệ tấn công ở mùa giải 2023/24, cậu bé này đạt bách phân vị 74% về thông số bàn thắng kỳ vọng (không tính penalty) + kiến tạo kỳ vọng (nghĩa là đứng trên 74% cầu thủ trong danh sách), và 81% về thông số “shot creating actions” (tức những lần góp dấu giày vào 1 trong 2 hành động tấn công cuối cùng dẫn tới 1 cú dứt điểm của đội).

Sau những màn trình diễn ấn tượng góp phần quan trọng giúp ĐTQG Tây Ban Nha giành chức vô địch Euro 2024, đồng thời bản thân cậu cũng giành luôn danh hiệu Cầu thủ trẻ xuất sắc nhất giải, Yamal đã ngày càng mạnh mẽ hơn và khi sung sức 100%, cậu thậm chí còn được đánh giá là một trong những cầu thủ xuất sắc nhất thế giới ở mùa giải này. Trong số những cầu thủ chinh chiến ở Top 5 giải VĐQG hàng đầu châu Âu, theo FBref, Yamal nằm trong Top 25 về tần suất ghi bàn (không tính penalty) cộng kiến tạo trung bình mỗi 90 phút (npG+A/90), và đứng ngay bên ngoài top 20 về thống kê bàn thắng kỳ vọng (không tính penalty) cộng kiến tạo kỳ vọng trung bình mỗi 90 phút (npxG+xA).

Chúng ta đã được chứng kiến nhiều cầu thủ tuổi teen bùng nổ trong những năm qua, nhưng hiếm có ai đạt đến được thứ đẳng cấp mà Yamal đang thể hiện. Ngay lúc này chúng ta đã có thể khẳng định chắc nịch rằng, ở độ tuổi còn trẻ đến vậy, cậu bé này đã trở thành một trong những cầu thủ giỏi nhất thế giới trong việc giúp đội bóng của mình giành chiến thắng, một điều mà rất ít cậu thiếu niên trong lịch sử môn thể thao vua có thể đạt được.

Vậy, điều gì đã làm cho Lamine Yamal đặc biệt đến thế? So với những ngôi sao thiếu niên khác trong quá khứ, cậu có gì khác biệt, và tiềm năng của cậu cao tới mức nào?

TRƯỚC TIÊN, HÃY XEM QUA MÙA GIẢI 2024/25 CỦA YAMAL

Yamal là ngôi sao tấn công hiếm hoi có thể đe dọa đối thủ cả khi có bóng lẫn không bóng. Khi có bóng trong chân, ngôi sao 17 tuổi có thể tạo nên những đường chuyền xé toạc hàng phòng ngự hoặc thực hiện những pha solo đi bóng ngoạn mục. Khi không cầm bóng, khả năng nhận thức tuyệt vời về thời điểm thích hợp để tấn công vào các khoảng trống của cậu là một món vũ khí cực đáng gờm khi xét tới chất lượng chuyền chọc của các đồng đội quanh cậu, đặc biệt là Pedri và Raphinha.

Còn sự tập trung của dư luận thì chủ yếu hướng vào những phẩm chất mà cậu bé này thể hiện khi cầm bóng. Tuy mới chỉ 17 tuổi nhưng cậu đã trở thành một trong những cầu thủ sáng tạo xuất sắc nhất môn thể thao vua.

Sử dụng thước đo “expected threat” của MarkStats, một dữ liệu được tạo ra để xác định “giá trị” của các hành động trước một cú sút hoặc một bàn thắng, thì Yamal là cái tên đứng ở vị trí thứ 10. Trong nhiều số liệu khác nhau của FBref như “kiến tạo kỳ vọng” (Yamal đạt bách phân vị 82 trong nhóm các cầu thủ chạy cánh và tiền vệ tấn công của La Liga), “shot-creating actions” (đạt bách phân vị 92) và những đường chuyền đưa bóng vào vòng cấm (đạt bách phân vị 97), cậu được xếp vào hàng ngũ tinh hoa của giải đấu hàng đầu bóng đá Tây Ban Nha. Đây là một chiến tích cực kỳ đáng kinh ngạc khi xét đến tầm cỡ của những ngôi sao tấn công cánh và tiền vệ tấn công khác đang chinh chiến ở đấu trường này, chẳng hạn như người đồng đội Raphinha của Yamal, Nico Williams (Athletic Club) và Vinícius Júnior (Real Madrid).

Và phần lớn là nhờ vào khả năng rê dắt bóng của chàng trai trẻ này.

Nền tảng của khả năng rê dắt bóng của Yamal không phải là tốc độ thượng thừa hoặc khả năng bứt tốc siêu việt, ngoài ra, cậu cũng không phải mẫu cầu thủ chăm chăm rê bóng dọc biên. Đúng là tài năng trẻ người Tây Ban Nha có thể tạo nên những tình huống phóng nhanh qua đối thủ ngay trong bước xử lý đầu tiên của mình, nhưng các yếu tố đóng vai trò mấu chốt trong những pha đi bóng của cậu là sự khéo léo và khả năng phán đoán. Cái cách mà Yamal nhận bóng bằng chân không thuận có thể dụ dỗ các cầu thủ phòng ngự đối phương lao vào hòng tắc bóng, rồi sau đó cậu sẽ vượt qua những pha truy cản ấy để đánh vào khoảng trống mới được mở ra.

Khi đạt phong độ cao nhất, Yamal có thể thực hiện những tình huống đi bóng qua nhiều đối thủ cùng một lúc. Những kỹ năng này cũng giúp ích rất nhiều khi cậu muốn kéo quả bóng lên phía trên sân đấu từ các khu vực nằm dưới sâu. Trong những tình huống ấy, Yamal cũng thể hiện khả năng “hấp thụ” lực va chạm và “lạn lách” vượt qua những pha truy cản ập vào mình một cách tuyệt vời.

Yamal là một cầu thủ kiến tạo lối chơi dâng cao, bên cạnh khả năng đi bóng qua người thượng thừa, cậu còn tỏa sáng với những pha “tung cước” đầy ấn tượng. Tài năng 17 tuổi có thể tạo nên những đường chọc khe ra phía sau hàng thủ, những cú lốp bóng qua đầu đối thủ, những đường chuyền trả ngược và những đường chuyền nhanh cho các đồng đội đang di chuyển chồng biên ở phía trong lao tới vòng cấm. Từ lâu Yamal đã chứng minh cậu có thể sử dụng những thao tác kỹ thuật cấp cao để biến các cầu thủ phòng ngự thành những tên hề và mở ra các tuyến đường chuyền chọc lý tưởng để đưa quả bóng tới cho các chân chạy ở khu vực 1/3 cuối sân đối thủ. Không phải lúc nào tài năng trẻ 17 tuổi cũng thành công trong các pha xử lý của mình, nhưng việc anh có thể làm tất cả những điều trên tại vị trí tiền đạo cánh mang lại giá trị cực kỳ lớn cho Barcelona.

Vì thế, ngay từ đầu sự nghiệp, Yamal đã tạo nên nhiều đường chuyền mang đậm dấu ấn bản sắc của bản thân cậu – qua đó khai sinh ra “thương hiệu Lamine Yamal” đình đám hiện tại. Một trong số chúng là trivela, những đường chuyền / cú sút bằng má ngoài bàn chân. Cậu thường xuyên thực hiện trivela ở hành lang trong hoặc đường biên cánh phải, từ nhiều khoảng cách và trong nhiều tình huống khác nhau, bao gồm cả những cơ hội chuyển trạng thái. Phong độ ổn định của Yamal trong việc thực hiện kỹ thuật này khó ai sánh bằng, và nó đã không ít lần giúp Barcelona xoay chuyển thế trận. Trong cuộc đối đầu Mallorca vào ngày 3 tháng 12 năm ngoái, 2 pha trivela trong hiệp 2 của Yamal đã góp công cực lớn để biến một trận đấu chặt chẽ, cẩn trọng thành một chiến thắng hoành tráng với tỷ số 5-1 trên sân khách cho Barcelona.

Ngoài những cú trivela, Yamal còn cực kỳ nguy hiểm trong các quả tạt cự ly gần ở ngay bên ngoài vòng cấm. Khi các hậu vệ trao cho cậu quá nhiều thời gian để cầm bóng, cậu có thể chọn lấy một khoảng không gian đầy lý tưởng giữa hàng thủ và thủ môn đối phương ở bên trong vòng cấm để vung chân đưa quả bóng tới đó. Những đường chuyền ấy của Yamal có thể dẫn tới các cơ hội có giá trị rất cao, và chúng ta đã nhiều lần chứng kiến điều này cả khi cậu khoác áo CLB lẫn ĐTQG. Tại Euro 2024, 2 trong số 4 pha kiến tạo của Yamal chính là những quả tạt đầy tinh tế vào các khu vực chật hẹp bên trong vòng cấm khiến thủ môn bất lực.

Trong bóng đá hiện đại, ngày càng nhiều tiền đạo cánh được giao nhiệm vụ chú trọng vào việc cung cấp chiều rộng đội hình và đánh bại các khối phòng ngự lùi sâu bằng kỹ năng cầm bóng của mình, điều này có thể khiến họ chẳng thể tạo ra nhiều đóng góp thông qua những động thái di chuyển không bóng dù có khả năng làm vậy. Nhưng Yamal thì không bị như thế, một phần là do cậu được phép di chuyển bó vào phía trong sân đấu, hướng tới khung thành, bất cứ khi nào hậu vệ cánh Jules Koundé của Barca dâng cao và bám biên. Khi có cơ hội, Yamal sẽ chủ động thực hiện các pha phối hợp đập nhả, chuyền chọc nhanh gọn để xâm nhập vào phía trong sân đấu và thể hiện khả năng bứt phá tốc độ cao lên trên để trở thành một nhân tố tăng viện trong việc vây ráp khung thành. Đôi lúc, trong khi cậu hiện diện ở hành lang trong và tiền đạo trung tâm Robert Lewandowski đang lùi sâu, Yamal sẵn sàng chạy vào khoảng trống mà ngôi sao người Ba Lan đã mở ra.

Tốc độ tối đa của Yamal – cậu đã đạt mức 31,8km/giờ ở Champions League mùa này – đủ cao để cậu trở thành một mối đe dọa lớn khi thực hiện các pha chạy thoát ra phía sau những hàng thủ dâng cao, bất kể là chạy theo quỹ đạo vòng cung từ cánh vào trong, đâm thẳng ở hành lang trong, hay lẩn khuất trong điểm mù của hậu vệ đứng thấp nhất. Bàn thắng mà ngôi sao 17 tuổi đã ghi vào lưới Real Madrid ở Siêu Cúp Tây Ban Nha là một ví dụ về sự kết hợp của tất cả các kỹ năng đã đề cập: Tăng tốc đâm ra phía sau hàng thủ đối phương, rê bóng lướt qua các hậu vệ đối thủ trong vòng cấm sau khi thay đổi nhịp độ tấn công, và cuối cùng là khả năng dứt điểm chính xác với một cú sút sệt.

Với những kỹ năng đã phân tích, Yamal có một shotmap (bản đồ vị trí dứt điểm) rất đa dạng. Có những cú sút do cậu tự mình solo tạo ra, thường là đến từ ngoài vòng cấm, tại hành lang trong phía cánh phải; đúng là đã có những khoảnh khắc mãn nhãn được tài năng 17 tuổi tạo nên qua những cú sút như vậy, nhưng việc dứt điểm kiểu này quá nhiều thì lại có thể trở thành một vấn đề.

Bên cạnh đó là những cú dứt điểm mang giá trị cao bắt nguồn từ các pha di chuyển không bóng thông minh và những tình huống phản công. Nhìn chung, Yamal không có một chế độ dứt điểm quá hiệu quả, như đã được thể hiện qua việc chỉ số bàn thắng kỳ vọng trung bình trên mỗi cú dứt điểm được ghi nhận ở cậu chỉ đạt mức bách phân vị 10% ở La Liga. Trừ khi tài năng trẻ người Tây Ban Nha có khả năng cứ dứt điểm là thành bàn, bất kể từ khoảng cách, góc sút nào, còn không thì cậu nên cải thiện khía cạnh này.

SO SÁNH VỚI NHỮNG NGÔI SAO THIẾU NIÊN TRƯỚC ĐÂY

Ngay hiện tại, chúng ta đã hoàn toàn có thể đưa ra một lời khẳng định chắc nịch rằng Yamal không chỉ là một ngôi sao trẻ, mà cậu còn là một trong những ngôi sao trẻ xuất sắc nhất từng xuất hiện trong lịch sử bóng đá. Cậu bé 17 tuổi này là một ví dụ hiếm hoi về một cầu thủ vừa có thể tạo nên những đóng góp to lớn ở hiện tại, đồng thời vẫn còn mang một triển vọng cực lớn chưa khai phá hết. Đây là một điều rất quan trọng cần lưu ý, vì hầu hết những cầu thủ trẻ nổi danh ở độ tuổi của cậu trước đây rốt cuộc đã chẳng thể phát triển đủ tốt để được khoác áo một CLB hàng đầu tại châu Âu. Thay vào đó, cuối cùng họ bị tụt xuống ít nhất 1 hoặc 2 cấp độ trong kim tự tháp bóng đá.

So sánh với những tài năng trẻ khác cùng độ tuổi, thành tích của Yamal thực sự nổi bật. Tính riêng ở mùa giải này, Yamal là cái tên đứng thứ 3 về thông số xG non-pen + xA trung bình mỗi 90 phút trong số các cầu thủ U-19 đã chơi tối thiểu 450 phút tại Top 5 giải VĐQG hàng đầu châu Âu. Có một điểm quan trọng cần lưu ý là tuy ngôi sao trẻ của Barca đứng thứ 3, nhưng 2 cái tên đứng trên là Orri Steinn Óskarsson và George Ilenikhena lại thi đấu ít hơn cậu gần 1000 phút. Sử dụng cơ sở dữ liệu của Stathead, một tổ chức nắm giữ nhiều số liệu nâng cao của Top 5 giải VĐQG hàng đầu châu Âu tính từ mùa giải 2017/18, ngôi sao trẻ của Barcelona xếp thứ 7 về thông số đã đề cập ở trên trong nhóm những cầu thủ đã chơi ít nhất 1000 phút.

Chúng ta cũng có thể tìm hiểu về thứ hạng của Yamal khi đặt cạnh các ngôi sao tuổi teen của những kỷ nguyên trước thông qua 2 thông số bàn thắng và kiến tạo. Trong số những cầu thủ U18 đã chơi ít nhất 1000 phút trong các mùa giải tính từ mùa 1999/2000 tới hiện tại, Yamal đứng thứ 9 về hiệu suất săn bàn + kiến tạo trung bình mỗi 90 phút. Nếu mở rộng danh sách thống kê lên lứa U19, cậu sẽ nằm trong top 20, ở vị trí thứ 19.

Trong Top 25 của danh sách trên, bạn sẽ tìm thấy một số lượng lớn những gương mặt đã vươn mình lên nhóm các cầu thủ xuất sắc nhất thế giới. Danh sách đó bao gồm những tên tuổi đã đi vào ngôi đền huyền thoại như Lionel Messi và Samuel Eto’o, và những viên ngọc quý của hiện tại như Kylian Mbappé, Florian Wirtz và Jamal Musiala. Tất nhiên, bên cạnh đó cũng có không ít trường hợp trở thành nỗi thất vọng, để lại sự tiếc nuối khôn cùng, nhưng nhìn chung, việc đạt được cấp độ hiệu suất săn bàn + kiến tạo trên ở độ tuổi này sẽ mang tới cho bạn một cơ hội cực lớn để trở thành một cầu thủ đặc biệt.

TƯƠNG LAI NÀO ĐANG CHỜ ĐỢI CẬU BÉ VÀNG CỦA CHÚNG TA

Thật khó để không cảm thấy phấn khích về triển vọng của Yamal. Cậu bé 17 tuổi này không chỉ ra sân đều đặn và thi đấu với phong độ ổn định ở một CLB lớn (Raheem Sterling, Christian Pulisic, và Désiré Doué cũng từng làm được điều đó ở cùng độ tuổi), mà cậu còn giỏi tới mức gần như trận nào cũng trở thành tâm điểm chú ý bằng thực lực của bản thân. Yamal chính là cầu thủ tấn công xuất sắc thứ hai của Barcelona hiện tại – một đội bóng đang đứng trước cơ hội giành được một cú ăn ba khác (mặc dù cơ hội đó rất nhỏ).

Mọi công cụ “chấm điểm” cấp cao đang hoạt động trong thế giới bóng đá đều xếp hạng Yamal rất cao, đặc biệt là khi so sánh với các tài năng trẻ khác. Chỉ số MBAPPE của Donald Cayton, một dữ liệu tổng hợp ghi nhận giá trị đóng góp của một cầu thủ trong thống kê hiệu số bàn thắng bại của đội anh ta, xếp ngôi sao 17 tuổi ở vị trí thứ 22 trong số tất cả các cầu thủ “outfield” (nhóm cầu thủ không tính thủ môn) đang chính chiến ở Top 5 giải VĐQG hàng đầu châu Âu. Còn trong danh sách các cầu thủ U21, cậu xếp thứ 5.

Điều khiến Yamal có khả năng trở thành một trong những cầu thủ tấn công xuất sắc nhất lịch sử là cậu có cả hai tố chất “floor-raising talent” và  “ceiling-raising talent”.

“Floor-raising talent” là thuật ngữ dùng để chỉ một cầu thủ tấn công sở hữu khả năng xử lý bóng phi phàm, đóng vai trò bộ não ra quyết định chủ chốt của đội ở khu vực 1/3 cuối sân đối thủ, và có thể nâng tầm mặt trận tấn công của đội lên những cấp độ đáng gờm dù cho chẳng có “diễm phúc” được vây quanh bởi một loạt ngôi sao lớn – ví dụ như Bruno Fernandes ở Manchester United.

Còn “Ceiling-raising talent” là thuật ngữ chỉ những cầu thủ có thể sắm vai “bệ phóng” cho đồng đội quanh mình toả sáng mà chẳng cần cầm bóng quá nhiều, một nhân tố vô cùng hữu ích đối với các đội bóng sở hữu những ngôi sao sáng tạo hàng đầu – ví dụ như Pedro trong đội hình Barcelona đầu những năm 2010.

Mối lo lắng phổ biến nhất về Yamal, bên cạnh nỗi sợ đà phát triển của cậu bị đình trệ, chính là những chấn thương. Mùa giải này, ngôi sao 17 tuổi đã gặp vài vấn đề ở đùi và mắt cá chân, khiến cậu phải bỏ lỡ một số trận đấu. Rất nhiều người cảm thấy lo ngại rằng Yamal có thể trở thành một cầu thủ mẫn cảm với chấn thương vì thời lượng thi đấu mà cậu đã và đang trải qua kể từ khi lọt vào đội hình xuất trận của Barcelona.

Khi chúng ta lập một danh sách những cầu thủ “outfield” 18 tuổi trong các mùa giải tính từ mùa 1999/2000 đến nay và đặt Yamal vào danh sách đó, thì cậu bé của chúng ta sẽ đứng ở vị trí thứ 25 về thời lượng thi đấu, dù vẫn còn hơn 1 năm nữa cậu mới bước sang tuổi 18. Tới cuối mùa giải 2025/26, rất có thể Yamal sẽ tiệm cận hay thậm chí là chiếm lĩnh vị trí số 1. Điều này có thể dẫn tới một lộ trình sự nghiệp mà trong đó chàng trai này đạt tới đỉnh cao sớm hơn nhiều so với những gì chúng ta thường thấy ở các ngôi sao tấn công khác.   

Với quỹ đạo phát triển, thăng tiến hiện tại của Yamal, khả năng cậu trở thành cầu thủ xuất sắc nhất thế giới vào một thời điểm nào đó trong giai đoạn U21 của mình thực sự rất cao, và đây là điều mới chỉ xảy ra vài lần hiếm hoi trong 30 năm qua.

Các ví dụ khác gồm những ai? Vào mùa giải 1996/97 của La Liga, trong màu áo Barcelona ở tuổi 19, Ronaldo Nazario đã tỏa sáng rực rỡ với 34 bàn thắng và suýt nữa giúp được Blaugrana giành chức vô địch giải đấu. Chỉ hơn 1 thập kỷ sau, Lionel Messi đã trở thành hạt nhân chủ chốt phía sau cú ăn ba lịch sử của Barcelona. Trong giai đoạn 2019 đến 2021, Kylian Mbappé đã có thể ghi bàn và kiến tạo ở Ligue 1 “đơn giản như đang giỡn”, đồng thời cũng thể hiện đẳng cấp trình độ tương tự ở Champions League và suýt nữa giúp được Paris Saint-Germain chạm tới đỉnh cao của bóng đá châu Âu.

Đối với 2 trường hợp Ronaldo và Mbappé, hai người họ đều đã có nhiều mùa giải đạt mức trình độ A/A+ ở tuổi 21. Có thể nói, ngôi sao người Pháp chính là gương mặt phù hợp nhất cho việc so sánh với Yamal. Anh cũng đã chơi rất bùng nổ trong mùa giải tuổi 17 của mình (2016/17), góp công lớn giúp Monaco giành chức vô địch bóng đá Pháp và lọt tới vòng bán kết Champions League.

Sau 1 năm rưỡi kể từ khi trở thành một cầu thủ thường xuyên được đá chính, Lamine Yamal đã vượt qua những “bài kiểm tra” ban đầu một cách tuyệt vời. Bộ kỹ năng phong phú, linh hoạt của tài năng trẻ 17 tuổi đã biến cậu bé này thành một trong những cầu thủ có sức ảnh hưởng lớn nhất trên sân đấu, đưa cậu lên một vị thế đáng kinh ngạc khi đặt cạnh cái tuổi đời và tuổi nghề trẻ măng ấy. Sự bùng nổ cực sớm của Yamal, kết hợp với sự lột xác của người đồng đội Raphinha – một cao thủ trong việc hoạt động không bóng – ở Barcelona, đã biến hai người họ thành một trong những cặp cầu thủ tấn công hay nhất châu Âu.

Barcelona sẽ rất cần Yamal thi đấu với phong độ cao nhất trong những tháng tới. Cuộc đua vô địch tại La Liga đang ở trong tình trạng vô cùng căng thẳng khi mà ngôi đầu bảng của Blaugrana chỉ cách đội đứng thứ 3 vỏn vẹn 1 điểm, bên cạnh đó, Champions League cũng đã bước vào giai đoạn đấu loại trực tiếp. Sự phát triển của các tài năng trẻ không phải lúc nào cũng diễn ra theo chiều hướng tuyến tính, nhưng giả sử mọi thứ được thuận buồn xuôi gió, có thể chúng ta đang được chứng kiến giai đoạn đầu của quá trình vươn lên vị thế một trong những cầu thủ tấn công xuất sắc nhất mọi thời đại của cậu bé Lamine Yamal.

Theo Mohamed Mohamed, The Athletic