Vị thế của Donnarumma trong khung gỗ tuyển Ý lúc này chẳng khác nào Gianluigi Buffon ở những năm tháng đỉnh cao của sự nghiệp.
Trước trận chung kết Euro với đội tuyển Anh, Gianluca Vialli - trưởng đoàn của đội tuyển quốc gia Italia tại EURO 2020 đã có một bài phát biểu. Thời điểm đó, ông đã thực hiện bài phát biểu ấy như là một kiến trúc sư kiến tạo và giữ gìn văn hoá cho đội tuyển Italia. Vialli đã được Roberto Mancini - người bạn thân và đồng đội cũ của ông - khi đó đang là HLV trưởng của ĐTQG Italia mời thực hiện nhiệm vụ này. Và trong quá trình chuẩn bị cho trận đấu của Ý với Anh tại Wembley, nhân vật đầy cảm hứng này đã đọc một đoạn từ bài phát biểu "Man in the Arena" của Theodore Roosevelt cho các cầu thủ nghe.
"Những kẻ phê bình không phải là những người quan trọng. Những kẻ chỉ ra chỗ mà một người đàn ông mạnh mẽ đã vấp ngã hoặc nói rằng người khác có thể làm điều đó tốt hơn cũng vậy. Công lao thực sự chỉ thuộc về người đã tham gia vào đấu trường - những con người với khuôn mặt bám đầy khói bụi, mồ hôi và máu." - Vialli truyền động lực tới các cầu thủ.
Thủ môn thường là người cảm thấy bản thân có trách nhiệm lớn hơn bất kỳ ai khác trên sân. Điều đó đúng với cả Donnarumma ở bây giờ hay vị tiền bối Gianluigi Buffon trước đây. Họ đều là những chốt chặn cuối cùng để ngăn đối phương ghi bàn. Họ cũng là tâm điểm của những chỉ trích nếu có điều gì bất chắc xảy ra. Gianluigi Donnarumma hiểu rõ điều này và sau khi nghe được bài phát biểu của Vialli, anh đã ra sân thi đấu với quyết tâm trở thành vật cản của đội tuyển Anh trên đường chinh phục cup bạc EURO.
Và sự quyết tâm ấy đã được cụ thể hoá bằng những pha cản phá luân lưu đầy xuất sắc ở những thời khắc cuối cùng của trận đấu. Cũng chính nhờ 2 pha cản phá luân lưu của Sancho và Saka, thủ thành Donnarumma của Italia đã trở thành cầu thủ xuất sắc nhất của EURO 2020. Anh là thủ môn đầu tiên nhận được giải thưởng danh giá này kể từ thành tích của Peter Schmeichel vào năm 1992. Giải thưởng này thực tế sau đó cũng không nhận được quá nhiều quan tâm so với sự chú ý mà mọi người hướng sang Jorginho - cầu thủ năm đó đã tạo ra sự tranh cãi khi được để cử vào danh sách đoạt quả bóng vàng Ballon d'Or.
Donnarumma xứng đáng với giải thưởng mà mình đã có được. Ở mùa hè năm đó, anh không chỉ thể hiện đẳng cấp của mình trong trận chung kết mà còn có những màn trình diễn xuất sắc khác ở các trận đấu trước đó. Chính anh là người đã cản phá cú sút luân lưu của Alvaro Morata ở trận bán kết. Đó là mùa hè của những Notti Magiche (hay Những Đêm Kỳ Diệu) và trong suốt giải đấu năm đó, những lời chỉ trích dường như cũng không ảnh hưởng đến phong độ của Donnarumma. Anh bước vào giải đấu khi hợp đồng với AC Milan đã hết hạn và chịu sự soi mói nặng nề từ người hâm mộ của Milan. Chủ sở hữu AC Milan lúc đó, Elliott (Kền kền) đã là người tiếp nhận hợp đồng mà Donnarumma ký với đội bóng khi mới 18 tuổi. Hợp đồng này biến anh thành cầu thủ được trả lương cao nhất Serie A với mức lương 6 triệu euro/năm. Mino Raiola, người đại diện đã qua đời của Donnarumma lúc đó nghĩ rằng anh xứng đáng nhận được gấp đôi số tiền có được tại Milan. Và sau quá trình thoả thuận, Paris Saint-Germain đã đồng ý với những yêu cầu mà Mino Raiola và Donnarumma đặt ra. AC Milan - một đội bóng với chính sách tài chính nghiêm ngặt đã không sẵn sàng để trả một mức lương cao như vậy cho Donnarumma vào thời điểm đó. Nhưng trong nỗ lực giữ chân tài năng mà họ đã vun trồng, AC Milan cũng đã cố gắng để đưa ra một lời đề nghị cải thiện về mức lương và mặt đãi ngộ. Họ thậm chí còn phải dựa vào lý do AC Milan là đội bóng tuổi thơ của Donnarumma để níu chân anh ở lại với nước Ý.
Tuy nhiên, cả Donnarumma và AC Milan đã không đi đến được sự thống nhất và cuối cùng sự chia ly cũng phải xảy ra. Và cũng chính vì lẽ đó mà ở trong tháng 5, AC Milan đã mang Mike Maignan về để thay thế cho vị trí của Donnarumma đã bỏ lại.
“Trong một thế giới lý tưởng, tôi tin rằng động lực duy nhất của một cầu thủ bóng đá nên là niềm đam mê với trái bóng tròn” Paolo Maldini, người chỉ thi đấu cho AC Milan và là giám đốc kỹ thuật của Rossoneri lúc đó, nói. “Nhưng nếu mục tiêu của cuộc đời bạn là được thăng tiến trong xã hội và có kinh tế để lo cho gia đình đã cố gắng thắt lưng buộc bụng lo cho bạn từ ngày nhỏ thì đó cũng là một mục tiêu cần được thông cảm và tôn trọng. Để có được cả thành tựu và vị thế trong bộ môn thể thao này, động lực thể thao là điều quan trọng nhất.
Để đạt được kết quả và vị thế trong bóng đá, động lực thể thao là điều rất quan trọng. Có thể xảy ra trường hợp nhu cầu và mong muốn của một cầu thủ không phù hợp với câu lạc bộ nên họ chọn ra đi, và có những cầu thủ chọn chờ đợi thời cơ để toả sáng và cũng có những người lại nôn nóng muốn thay đổi ngay lập tức để có được thứ mình muốn. Và tôi thì không phải là người đưa ra nhận xét hoặc phán xét về quyết định của ai khi chọn lựa đội bóng mà họ sẽ thi đấu.”
Tuy nhiên, Paolo Maldini cảm nhận rằng nếu Gianluigi Donnarumma chuyển đến PSG, anh sẽ không nhận được sự công nhận mà tài năng của mình xứng đáng được hưởng. Tại sao Kylian Mbappe lại cảm thấy cần phải chuyển đến Real Madrid trong suốt 3 năm qua trong khi có đủ thứ tại Pháp vậy? Hình ảnh của Donnarumma như tờ tiền 'Dollarumma' lần đầu tiên được nói đến khi anh ký hợp đồng lớn đầu tiên với Milan vào năm 2017. Và sau khi thủ thành người Ý dứt áo Milan ra đi, người ta lại càng được củng cố thêm niềm tin về việc anh chàng này quan tâm nhiều đến tiền bạc hơn là niềm đam mê chơi bóng.
Vai trò của Donnarumma trong việc giành chiến thắng tại Euro 2020 và thành công của Ý nói chung đã nhanh chóng bị lãng quên sau đó. Lịch thi đấu dày đặc do tác động của Covid-19 khiến các trận đấu được tổ chức liên tục và có lịch khá sát nhau. Chỉ trong vòng 9 tháng kể từ khi được chào đón như một người hùng ở Rome để tôn vinh chiến thắng tại Euro 2020, Donnarumma đã trở thành một trong những tội đồ của Ý khi nhà đương kim vô địch Euro không thể giành vé tham dự World Cup tại Qatar. Anh bị cho là đã mắc lỗi trong bàn thắng của Aleksandar Trajkovski ở phút 90 trong trận bán kết play-off gặp Bắc Macedonia tại Palermo. Trên thực tế, Italia sẽ không cần phải tham gia các trận đấu play-off nếu Jorginho chuyển hóa thành công các quả phạt đền ở Bern và Rome khi đối đầu với Thụy Sĩ - đội tuyển đã tước đi tấm vé tới Qatar của họ.
Trong khoảng thời gian đó, AC Milan đã giành Scudetto lần đầu tiên sau 11 năm chờ đợi. Đây là chức vô địch thứ hai liên tiếp của Maignan tại hai giải đấu của Pháp và Ý. Với những thành công liên tiếp và phong độ đã thể hiện, có cảm giác như chỉ có chấn thương và vị trí đội trưởng đội tuyển quốc gia của Hugo Lloris mới làm trì hoãn việc Maignan trở thành thủ môn số 1 của nước Pháp. Và điều này cũng vô tình mà hữu ý không mang lại một hình ảnh tốt đẹp gì lắm cho một người đã dứt áo ra đi như Donnarumma.
Khi Luciano Spalletti lên thay thế Mancini để làm huấn luyện viên trưởng của đội tuyển Ý cách đây 9 tháng, quyết định lớn đầu tiên của ông trong vai trò thuyền trưởng của Azzurri chính là tiếp tục tin tưởng thủ môn số 1 của tuyển - Gianluigi Donnarumma. Đã có những lời kêu gọi Spalletti thay Donnarumma bằng Guglielmo Vicario sau trận đầu tiên ông dẫn dắt đội tuyển Italia (thời điểm đó Italia đối đầu với Bắc Macedonia ở một trận đấu thuộc vòng loại Euro 2024 tại Skopje). Khi trận đấu giữa Bắc Macedonia và Italia bước vào 10 phút cuối, một cú sút phạt của Enis Bardhi đã đi thẳng vào lưới của Donnarumma và khiến thầy trò Luciano Spalletti phải ngầm ngùi ra về với 1 điểm trong tay. Thêm vào đó trong giai đoạn cuối của nhiệm kỳ Roberto Mancini, việc Ý có thể giành vé trực tiếp tham dự Euro đã bị ảnh hưởng xấu bởi trận thua 1-2 trước đội tuyển Anh vào hồi tháng 10 năm ngoái - trận thua đầu tiên trên sân nhà của Ý trong vòng 62 năm.
Ukraine là đối thủ tiếp theo của Italia tại vòng loại Euro và trận đấu ngày hôm đó được tổ chức tại sân đấu 'khá quen' với Donnarumma - San Siro. Đây chính là nơi Donnarumma chắc chắn sẽ bị huýt sáo, bị la ó bởi một bộ phận lớn người hâm mộ địa phương - những người không chỉ đến để cổ vũ cho đội tuyển quốc gia Italia mà còn ủng hộ cả AC Milan. Spalletti đã đáp trả những sự ngờ vực và khinh thường của các khán giả Ý tại San Siro dành cho Donnnarumma bằng cách đeo tấm băng đội trưởng lên bắp tay của anh chàng thủ môn sinh năm 1999. Và tấm băng đội trưởng của Donnarumma tại đội tuyển Italia vẫn được duy trì kể từ thời điểm đó đến nay.
“Gigio chưa bao giờ được người hâm mộ hoặc công chúng tha thứ hay chấp nhận hoàn toàn vì anh là một tài năng trẻ xuất sắc - một cầu thủ đã đạt được rất nhiều thành công trong thời gian ngắn,” Spalletti nói. “Rất nhiều người trong xã hội phải nỗ lực rất nhiều để đạt được thành công, vì vậy khi thấy một người như Donnarumma đạt được thành công một cách nhanh chóng nhờ tài năng thiên bẩm của mình, họ sẽ cảm thấy khó chịu và ganh tị. Luôn có những người sẵn sàng chờ đợi cơ hội để chỉ trích bạn."
Buffon cũng đồng ý với ý kiến này của Spalletti. Buffon - Nhà vô địch World Cup 2006, người mà nhiều người coi là vĩ đại nhất mọi thời đại, cho biết: “Thực ra, không phải là anh ấy bị chỉ trích quá nhiều. Vấn đề là khi anh ấy mắc sai lầm, một số người lại có thú vui là làm những sai lầm đó của Donnarumma trở nên nghiêm trọng hơn và nổi bật hơn so với những thứ khác.”
Donnarumma đã không để những tiếng huýt sáo ảnh hưởng đến mình. “Họ (những CĐV) thật đáng xấu hổ,” Davide Frattesi đã nói sau khi anh lập cú đúp trong chiến thắng 2-1 trước Ukraine. Ngày hôm đó, khi trận đấu kết thúc với tỷ số 2-1, thủ thành dự bị Vicario cũng đã chạy đến và ôm chầm lấy đồng đội của mình để an ủi anh sau những tiếng huýt sao phải đón nhận từ khán giả. Vị thế của Donnarumma trong khung gỗ tuyển Ý lúc này chẳng khác nào Gianluigi Buffon ở những năm tháng đỉnh cao của sự nghiệp. Thời điểm Buffon còn thi đấu cho Azzurri, chắc chắn sẽ cần đến một lý do bất khả kháng nào đó mới có thể đẩy anh ra khỏi khung gỗ của tuyển Ý. Những cái tên như Francesco Toldo, Angelo Peruzzi, Marco Amelia, Salvatore Sirigu và Federico Marchetti gần như chẳng bao giờ có cơ hội bắt chính nếu như Buffon đủ sức khoẻ và ra sân bình thường.
Nhưng nhìn chung, mùa giải vừa qua có thể coi là một mùa giải xuất sắc của Donnarumma trong màu áo của PSG.
Theo Opta, trong 5 giải đấu hàng đầu Châu Âu ở mùa giải vừa qua, Gianluigi Donnarumma xếp thứ 2 về khả năng ngăn chặn bàn thắng (11.53 bàn thua được ngăn chặn). Goal Prevented - bàn thắng được ngăn chặn là một thông số để đo lường số bàn thua mà thủ môn có thể sẽ phải nhận dựa trên chất lượng các cơ hội của đội phương. Sau đó, họ sẽ so sánh con số dự tính này với số bàn thua thực tế mà thủ môn đó phải nhận để đưa ra đánh giá về hiệu suất cảu thủ môn. Ví dụ dễ hiểu thì nếu số bàn thua thực tế ít hơn số bàn thua dự kiến thì thủ môn sẽ được coi là có hiệu suất cản phá tốt.
Spalletti thì luôn muốn đôi chân của Donnarumma ở trên mặt đất. Đầu tháng 12 năm ngoái, khi Donnarumma bị đuổi khỏi sân vì một pha phạm lỗi lộn xộn ngoài vòng cấm ở Le Havre, Spalletti nói: “Gigi (Buffon) luôn nói với tôi rằng nếu anh ấy có tài năng của Donnarumma, anh ấy sẽ chỉ để lọt lưới 1 bàn mỗi mùa! Donnarumma cần tự kiểm soát bản thân, vì anh ấy không phải là người duy trì được phong độ ổn định của mình trong một khoảng thời gian dài. Và để có được phong độ ổn định trong thời gian dài, việc bạn phải làm sẽ là: rèn luyện và duy trì kỷ luật tinh thần một cách tốt nhất có thể".
Như một lẽ thường tình với các thủ môn, dù họ có ngăn chặn được 10 bàn thua, thì chỉ cần một lần thi đấu không tốt có thể làm lu mờ đi hết những điều tích cực mà họ đã tích lũy trước đó. Điều này có thể dễ dàng gắn mác cho một thủ môn thi đấu ở vài đấu trường. Đặc biệt nếu nó xảy ra ở Champions League và người xem trận đấu cũng chẳng mấy khi theo dõi những người như Donnarumma tại Ligue 1. Thủ thành người Italia đã bị chỉ trích vì màn trình diễn của mình trước Barcelona ở trận loạt trận tứ kết mặc dù PSG vẫn là đội đi tiếp vào vòng trong. "Không dễ để ngó lơ những lời chỉ trích, nhưng chúng tôi vẫn phải tỏ ra là một cầu thủ chuyên ghiệp. Bạn phải giữ được sự thăng bằng và bình tĩnh nhất có thể cho bản thân." - Donnarumma chia sẻ.
Kể từ khi Donnarumma ra mắt hồi 16 tuổi, sự bình tĩnh của cậu nhóc này đã nổi bật không kém gì những khả năng thể chất của anh. “Hiện tại, cậu ấy (Donnarumma) là thủ môn giỏi nhất thế giới,” Buffon nói trước thềm Euro. "Tôi khó có thể thấy ai giỏi hơn Donnarumma. Tùy vào mỗi thời điểm của mùa giải mà thủ môn này có thể tốt hơn thủ môn kia. Nhưng nếu đặt lên bàn câng cùng với Thibaut Courtois và các thủ môn người Đức như Manuel Neuer và Marc-Andre ter Stegen, Donnarumma sẽ là người xuất sắc nhất."
Bên ngoài nước Ý, Donnarumma hiếm khi được nhắc tên khi có những cuộc tranh luận về thủ môn số 1 thế giới. Trước trận mở màn của Azzurri gặp Albania, một nhà báo Nga đã tò mò muốn biết liệu Spalletti có lo ngại rằng PSG đang ký hợp đồng với Matvey Safonov từ Krasnodar để thay thế Donnarumma hay không. Ông đánh giá thế nào về động thái này? Spalletti trả lời: “Đánh giá của tôi là nếu PSG quyết định loại bỏ Donnarumma, cậu ấy sẽ tìm được một đội bóng tốt hơn.”
Trong khi đó, Safonov đã tuyên bố rằng anh không gia nhập PSG để làm dự bị cho bất kỳ ai. Nhưng mỗi màn trình diễn của Donnarumma tại Euro chắc hẳn khiến Safonov phải nhói lòng. Donnarumma không chỉ là một trong những thủ môn xuất sắc nhất tại giải đấu với chỉ số Bàn thắng được ngăn chặn - Goal Prevented là 3.16 (theo dữ liệu Opta, họ loại trừ bàn phản lưới nhà và bao gồm cả phạt đền). Ngoài giữ được một hiệu suất tốt ở trong khung gỗ, Donnarumma còn đang cuộc đua gắt gao với Jamal Musial để đoạt lấy danh hiệu cầu thủ xuất sắc nhất giải đấu. Tuy nhiên chúng ta cũng phải có một sự ghi nhận dành cho Giorgi Mamardashvili của Georgia (thủ môn của Valencia), người đã xuất sắc góp công vào hành trình tới vòng 1/8 của Georgia với 20 tình huống cản phá ở 3 trận vòng bảng.
Pha cứu thua ở phút cuối của Donnarumma trước cú sút của Rey Manaj trong trận gặp Albania đã đảm bảo Ý không để tuột mất chiến thắng trong ngày khai mạc. Anh sau đó đã thực hiện tám pha cản phá trước sức ép của người Tây Ban Nha để giữ lại chút danh dự cho đội Ý trong một thế trận mà họ thua thiệt hoàn toàn só với đội bóng đến từ bán đảo Iberia. “Nếu cậu ấy không để thủng lưới (một bàn phản lưới nhà từ Riccardo Calafiori), màn trình diễn ở vòng bảng của Donnarumma xứng đáng nhận điểm 10 trên 10,” Buffon nhận xét. Tại Leipzig vào hôm thứ hai đầu tuần, Donnarumma cũng đã cản phá thành công quả phạt đền của Luka Modric và cho thấy những phản xạ rất xuất sắc xuyên suốt trận đấu. Thực tế anh chỉ phải nhận một bàn thua ở một tư thế gần như là không thể làm gì trước Modric khi góc sút và khung thành đã mở quá rộng cho người đội trưởng già cỗi của Croatia.
Mới 25 tuổi nhưng Donnarumma đã là cầu thủ có số lần khoác áo đội tuyển nhiều nhất trong đội hình của Italia vào lúc này với 64 trận. Anh là đội trưởng trẻ nhất của Azzurri kể từ Gianni Rivera năm 1965 và đang phải lấp đầy khoảng trống của một người lãnh đạo do Giorgio Chiellini và Leonardo Bonucci để lại. Những chiến tích của anh ở Đức đã giúp Spalletti có thêm thời gian để tìm ra giải pháp cho đội hình còn non kinh nghiệm này. Trong suốt một năm qua, khi những cầu thủ như Federico Chiesa gặp khó khăn về phong độ, Marco Verratti chuyển đến Qatar thi đấu, Sandro Tonali bị cấm tham gia đá bóng vì cá cược trái phép và những cầu thủ như Domenico Berardi, Giorgio Scalvini, Nicolo Zaniolo và Francesco Acerbi đều gặp chấn thương khiến họ không thể tham dự Euro, Donnarumma đã nổi lên để trở thành nhân tố ổn định duy nhất của Azzurri.
“Chúng tôi sẽ cố gắng tái hiện những đêm huyền diệu giống như 3 năm trước,” Donnarumma nói. “Tôi cố gắng đưa ra một số lời khuyên cho các đồng đội về những gì đã diễn ra vào 3 năm trước. Nhưng toàn đội đã sẵn sàng rồi nên không nhất thiết phải cần lời khuyên của tôi thì họ mới biết mình phải làm gì. Nhưng chắc chắn những thành viên đã cùng tôi và tuyển Italia vô địch vào 3 năm trước như Jorginho hay Nicolo Barella sẽ mang đến những kinh nghiệm và lời khuyên quý báu cho mọi người để đưa tuyển Italia đi xa nhất có thể.”
Những kẻ phê phán sẽ tiếp tục nắm bắt những khuyết điểm của Donnarumma. Họ sẽ lại nhấn mạnh rằng Donnarumma nên làm gì để có thể chơi bóng bằng chân tốt hơn. Những lời chỉ trích hay săm soi có thể đến, nhưng Donnarumma không bao giờ nên bị loại khỏi các cuộc thảo luận về thủ môn xuất sắc nhất thế giới. Anh có thể nói là cầu thủ duy nhất vươn tới tầm đẳng cấp thế giới của Italia vào lúc này. “Đối với những đồng bào của chúng tôi, chúng tôi là những anh hùng, chúng tôi là những người khổng lồ,” Spalletti nói. “Chúng ta cần ra sân và chứng minh cho người hâm mộ thấy rằng chúng ta đang ở mức độ mà họ tin tưởng. Những người khổng lồ và anh hùng của Italia đang không hề biết sợ.”
Với chiều cao 1m96, Donnarumma là một người khổng lồ bất kể anh có thi đấu như thế nào trên sân. Nhưng những màn trình diễn của anh tại giải đấu này chỉ khiến vị thế của anh càng lớn hơn so với cái chiều cao khủng khiếp ấy. Và như lời trích dẫn Vialli từ bài phát biểu của Roosevelt: “Công lao thực sự chỉ thuộc về người đã tham gia vào đấu trường - những con người với khuôn mặt bám đầy khói bụi, mồ hôi và máu."
Theo James Horncastle - The Athletic