Hai cầu thủ với những điểm tương đồng kỳ lạ. Họ cùng mang cái tên João đậm chất Bồ Đào Nha, đều khởi nghiệp từ Benfica, đều lang bạt khắp châu Âu để tìm một bến đỗ hoàn hảo, và cuối cùng đều cập bến Barcelona trong mùa hè năm nay. João Felix và João Cancelo đều đã trải qua những chặng đường đầy thăng trầm, và có thể Catalunya sẽ là mảnh đất lành mà cả hai vẫn tìm kiếm bấy lâu nay.
“Tôi nghĩ việc đội bóng này vô địch Champions League là hoàn toàn khả thi”. Câu nói của João Cancelo với Mundo Deportivo vài ngày trước có thể khiến nhiều người phải bật cười. Kể từ thời điểm chia tay Lionel Messi, Barcelona vẫn loay hoay trong việc tìm lại bản sắc của mình. Họ vừa muốn khôi phục lại thứ bóng đá tổng lực của Johan Cruyff, vừa khao khát trở lại những năm tháng vàng son khi đứng trên đỉnh châu Âu. Nhưng việc chìm trong khó khăn tài chính khiến cho những tham vọng trên đấu trường châu lục của Los Blaugrana trở nên xa vời, nhất là trong thời đại bóng đá kim tiền hiện nay.
Nhưng, lại nhưng, với sự có mặt của hai chàng João, có thể hệ thống chiến thuật của HLV Xavi sẽ được nâng lên một tầm cao mới. Một thứ bóng đá mang hơi hướng Cruyffian và có thể đem lại thành công cho Barcelona.
VẤN ĐỀ TRONG HỆ THỐNG POSITIONAL PLAY CỦA BARCELONA
Không phải lúc nào đội hình của Barca cũng đáp ứng được yêu cầu về lối chơi định hướng vị trí – positional play của Xavi. Nói một cách dễ hiểu, đây là lối chơi mà toàn đội di chuyển như một thể thống nhất. Nếu như một cầu thủ rời khỏi vị trí của mình, một cầu thủ khác sẽ ngay lập tức trám vào khoảng trống vừa lộ ra. Cơ chế này giúp đội bóng mở ra nhiều khoảng trống và có nhiều phương án chuyền bóng hơn. Đối phương sẽ khó phòng ngự hơn, trong khi đó đội bóng của bạn lại dễ dàng hơn trong khâu chuyển đổi trạng thái.
Với Barca ở mùa trước, mọi trọng trách trong việc xây dựng lối chơi positional play đều được đổ dồn lên vai Frenkie De Jong. Điều này khiến cho hệ thống của Xavi không có tính ổn định cao, trong khi đó bản thân De Jong cũng không phát huy hết được sở trường của mình. Cầu thủ người Hà Lan vừa phải cáng đáng nhiệm vụ điều tiết lối chơi lẫn khả năng tạo ra đột biến.
Trong 2 trận đấu đầu tiên của mùa giải năm nay, De Jong đều phá kỷ lục chạm bóng của chính anh trong mùa giải năm ngoái (150 lần trước Getafe và 135 lần trước Osasuna). Tính trong 4 trận đầu mùa, tiền vệ người Hà Lan cũng đã thực hiện tới 11 pha qua người.
Mọi thứ thay đổi hoàn toàn trong 2 trận đấu khi hai chàng João có mặt trong đội hình. De Jong chỉ thực hiện 1 lần qua người duy nhất và số lần chạm bóng cũng giảm đi đáng kể. Tiền vệ số 21 vẫn là hạt nhân chính trong lối chơi của Xavi, nhưng gánh nặng trên vai anh đã được giảm bớt.
JOÃO CANCELO ĐÃ NÂNG CẤP BARCA NHƯ THẾ NÀO
Cancelo mới chỉ chơi 197 phút trong màu áo Barcelona, nhưng tân binh người Bồ đã chạm bóng trung bình tới 91,4 lần/90 phút. Chỉ có Jules Kounde, Andreas Christensen, Frenkie De Jong và Romeu có số lần chạm bóng trung bình cao hơn con số này. Quan trọng hơn, số lần Cancelo chạm bóng ở nửa sân đối phương lên tới 47,5/90 phút, đứng thứ 4 toàn đội sau bộ ba tiền vệ De Jong – Romeu – Gundogan.
Nhìn vào bản đồ số lần chạm bóng, có thể thấy vùng hoạt động của Cancelo trải rộng từ cánh phải vào tới tận khu trung tuyến. Trước khi cầu thủ thuộc biên chế của Man City góp mặt, Kounde hoặc Araujo thường được xếp chơi ở vị trí hậu vệ phải, nhưng cả hai đều không quá mạnh dạn trong việc mở rộng phạm vi chơi bóng của mình.
Cancelo mang tới một lối chơi khác hẳn khi anh thường xuyên chơi như một wingback và thường xuyên bó vào trung lộ để hợp với De Jong thành bộ đôi tiền vệ thu hồi bóng (double pivot), hoặc sẽ cặp với Romeu để De Jong có thể tự do sáng tạo ở phía trên. Mặt khác, Cancelo cũng tham gia rất tích cực vào mặt trận tấn công. Trung bình anh tham gia vào 6,4 tình huống tấn công/90 phút, cao thứ 6 toàn đội.
Dù mới chỉ gia nhập Barcelona trong một thời gian ngắn, Cancelo đã ngay lập tức tạo được ảnh hưởng và chứng tỏ khả năng công thủ toàn diện của mình. João đã từng nhận xét rằng: “Anh ấy thật sự rất giỏi, một trong những hậu vệ biên hay nhất mà tôi từng chơi bóng cùng. Anh ấy có kỹ năng của một số 10 và hoàn toàn có thể đảm nhiệm vị trí này. Thậm chí anh ấy nói rằng mình sẽ chơi như một số 10 ở đội bóng quê nhà khi từ giã sự nghiệp đỉnh cao.”
KHI JOÃO FELIX ĐƯỢC ĐẶT ĐÚNG CHỖ
João Cancelo đá số 10, vậy João Felix sẽ đá ở đâu? Trên thực tế, kỹ năng của Felix hoàn toàn phù hợp với lối chơi định hướng vị trí, nhưng vị trí sở trường của anh không phải là số 10 mà là ở cánh trái. Một trong những lý do khiến Cậu bé vàng 2019 đánh mất mình trong màu áo Atletico Madrid chính là việc bị bó buộc đá ở trung tâm thay vì dạt cánh, đồng thời các vệ tinh xung quanh lại quá ít di chuyển để tạo khoảng trống.
Chính João Felix cũng từng thổ lộ với Mundo Deportivo rằng anh chấp nhận giảm lương để tới Barcelona, nơi anh có thể chơi bóng theo phong cách của mình và tìm lại niềm vui với trái bóng. Và quả thật, đội bóng xứ Catalunya đã cho Felix thứ mà anh hằng mong muốn. Trong đội hình của Xavi, Felix được phép di chuyển tự do giữa cánh và trung lộ (dĩ nhiên vẫn phải đảm bảo cự ly trong hệ thống positional play) để tạo ra đột biến.
Điều này khiến cho các hậu vệ gặp rất nhiều khó khăn trong việc theo kèm số 14 của Barca và những con số đã nói lên tất cả. Chỉ trong vỏn vẹn 142 phút khoác áo Los Blaugrana, João Felix đã bỏ túi 3 bàn thắng và 1 kiến tạo. So với 5 bàn thắng và 3 kiến tạo trong suốt 740 phút thi đấu cho Atletico Madrid ở mùa giải trước, sự khác biệt quả là một trời một vực.
Không những thế, phiên bản João Felix ở Barca còn cho thấy sự tiến bộ về mặt hỗ trợ phòng ngự. Trong 2 trận đấu đầu tiên, cầu thủ người Bồ Đào Nha đã có 10 tình huống phòng ngự (bao gồm cả tắc bóng, nỗ lực tắc bóng, phạm lỗi, che chắn, phá bóng và tranh chấp). So với một Felix từng khiến cả một chuyên gia phòng ngự như Diego Simeone phải bó tay thì những sự thay đổi trên đáng được ghi nhận.
Và cuối cùng, sự có mặt của João Felix còn đem đến lời giải cho một bài toán khác của Xavi, bài toán mang tên Gavi. Không ai có thể phủ nhận tiềm năng to lớn của cầu thủ sinh năm 2004, nhưng rất nhiều lần Gavi đã thi đấu dưới sức khi phải thi đấu dạt sang cánh trái ở mùa trước và đầu mùa năm nay (39% đá tiền vệ trung tâm, 38% đá cánh). Barca có rất nhiều sự lựa chọn ở vị trí tiền đạo cánh phải với Raphinha, Ferran Torres hay Lamine Yamal, tuy nhiên họ lại quá hẻo người ở cánh đối diện. Với sự có mặt của Felix, Gavi sẽ được trả lại đúng vị trí sở trường ở trung lộ và phát huy hết được khả năng của mình.
KẾT LẠI... HAY LÀ MỞ RA?
Sự có mặt của bộ đôi João tại Camp Nou đã giúp Xavi giải quyết rất nhiều vấn đề. Ông vừa có một con thoi năng nổ ở biên phải, vừa có thể triển khai hệ thống hai tiền vệ trụ theo đúng ý muốn, vừa có sự cân bằng ở hai vị trí tiền đạo cánh, vừa giảm tải gánh nặng lên những trụ cột như De Jong hay Gavi. Sau một mùa giải phải thắt lưng buộc bụng vì luật công bằng tài chính, có vẻ như Xavi đã có được những quân bài mà mình muốn để tối ưu hóa sơ đồ 4-3-3.
Tuy nhiên, sẽ chẳng ai có thể khẳng định rằng João Cancelo và João Felix sẽ là những bản hợp đồng thành công chỉ sau 2 trận đấu. Đường dài mới biết ngựa hay, và tất cả những gì ở hiện tại rốt cuộc vẫn chỉ là kỳ vọng và phỏng đoán. Nhưng dù sao đi nữa, câu chuyện của hai chàng João sẽ là một câu chuyện mà các cules ngóng đợi mỗi buổi cuối tuần. Đó sẽ là một câu chuyện có hậu hay không, thời gian sẽ cho chúng ta câu trả lời xác đáng nhất.
Lược dịch từ bài viết: Transforming Barcelona: A Tale of Two Joãos trên trang The Analyst