Từ Klopp đến Tuchel: Sự trỗi dậy của các HLV người Đức tại Anh

Ngày 16/10/2024 là một ngày lịch sử đối với cả nền bóng đá Anh và Đức: Trong ngày hôm đó, Thomas Tuchel được bổ nhiệm làm HLV trưởng ĐT Anh và tổ chức buổi họp báo tại sân Wembley. Cựu chiến lược gia của Chelsea đã bày tỏ sự trân trọng với khoảnh khắc này bằng cách trích dẫn lời của Pelé: “Wembley là trái tim, thủ đô và thánh đường của bóng đá, và tôi nghĩ ông ấy hoàn toàn đúng.”

Sau quãng thời gian đáng thất vọng tại Bayern Munich, có thể Tuchel không nghĩ đến tầm quan trọng mang tính lịch sử của việc ông được bổ nhiệm đối với nền bóng đá Đức, mà chỉ đơn giản là biết ơn vì có thêm một cơ hội để thể hiện tài cầm quân của mình. Việc một người Đức dẫn dắt ĐT Anh tham dự World Cup là điều chưa từng có. Cách đây một hoặc hai thập kỷ trước, điều này gần như là không tưởng – không chỉ vì yếu tố chính trị, mà còn bởi yếu tố kình địch lâu đời giữa hai nền bóng đá.

Cho đến những năm 2010, những nhà cầm quân người Đức thành công nếu muốn ra nước ngoài làm việc thường chọn các nước láng giềng, hoặc có thể là Tây Ban Nha. Jupp Heynckes đã vô địch Champions League cùng Real Madrid năm 1998, nhưng ông là một ngoại lệ hiếm hoi. Tuy nhiên, trong 15 năm qua, sự tôn trọng dành cho các HLV người Đức bên ngoài biên giới Bundesliga đã tăng lên đáng kể. Tất nhiên, điều này có liên quan rất nhiều đến Jürgen Klopp.

Kể từ khi chiến lược gia đầy cá tính này gia nhập Liverpool năm 2015 và đánh thức gã khổng lồ đang ngủ quên – giống như những gì ông từng làm tại Dortmund – cánh cửa dường như đã rộng mở hơn cho các chiến lược gia người Đức. Premier League và Championship đã bắt đầu có sự quan tâm nhất định đến phong cách dẫn dắt của họ.

“Klopp có vai trò nhất định, nhưng tôi cho rằng đây là sự phát triển tất yếu của bóng đá Anh,” Jonathan Harding, tác giả cuốn sách “Mensch: Beyond the Cones” viết về hệ thống bóng đá Đức, nhận xét. “Ai cũng muốn khám phá xu hướng tiếp theo.”

Hiện tại, có 4 HLV nói tiếng Đức đang dẫn dắt các đội bóng ở hai hạng đấu cao nhất nước Anh. Fabian Hürzeler đang làm rất tốt khi kế nhiệm Roberto De Zerbi tại Brighton, trong khi HLV người Áo Oliver Glasner đang giúp Crystal Palace đạt những thành tích ấn tượng. Daniel Farke đang trên đường đưa Leeds United trở lại Premier League lần thứ hai, sau khi từng làm được điều tương tự với Norwich năm 2019. Ngoài ra còn có Danny Röhl, HLV của Sheffield Wednesday, người từng làm việc trong ban huấn luyện của Southampton và ĐT Đức dưới thời Hansi Flick.

Trước đó, những cái tên như Ralph Hasenhüttl, David Wagner và Jan Siewert cũng từng làm việc ở Anh. Không có gì ngạc nhiên khi cả ba đều có liên hệ với Klopp hoặc Dortmund, bởi tầm ảnh hưởng của Klopp tại Anfield là rất lớn. Nhiệm kỳ của ông đã tạo nên hình mẫu về một kiểu HLV có thể chuyển đổi dễ dàng từ bóng đá Đức sang bóng đá Anh và thành công với lối chơi tấn công hấp dẫn, gắn liền với Gegenpressing và bóng đá chuyển đổi trạng thái.

“Khi nói về ảnh hưởng của 1 HLV Đức ở Anh, chúng ta phải nhắc đến Jürgen Klopp," Erich Rutemöller, cựu HLV từng phụ trách hệ thống đào tạo HLV Đức sau EURO 2000 thảm họa nhận xét. “Nhờ vào kỹ năng cá nhân đặc biệt, bao gồm khả năng giao tiếp, hùng biện và tư duy bóng đá của mình, ông ấy đã trở thành người đi tiên phong.”

Rutemöller từng giảng dạy cho Klopp và Tuchel khi cả hai đang theo học để đạt chứng chỉ huấn luyện cao nhất ở Đức. Dù luôn nhấn mạnh tầm quan trọng của Klopp đối với nền bóng đá Đức, ông cũng công nhận giá trị của hệ thống đào tạo HLV.

“Ngay sau Thế chiến II, chúng tôi đã bắt đầu thiết lập hệ thống đào tạo HLV,” Rutemöller nói. “Sepp Herberger đã tổ chức hội thảo đào tạo HLV đầu tiên vào năm 1948. Thật thú vị khi thấy quá trình phát triển này đã diễn ra trong một khoảng thời gian dài như thế. Chúng tôi thực sự là những người tiên phong ở châu Âu.”

Chú trọng HLV trẻ

Khi bóng đá phát triển và LĐBĐ Đức (DFB) cố gắng đi trước thời đại, chương trình đào tạo HLV ngày càng toàn diện và phức tạp hơn. Các khóa học không chỉ giúp các HLV tương lai chuẩn bị cho công việc trên sân cỏ, mà còn bao gồm các buổi đào tạo truyền thông và thực hành kỹ năng hùng biện. Tuy nhiên, chỉ học lý thuyết trên lớp không đảm bảo được thành công.

“Những cải tiến trong trường phái bóng đá Đức đã xuất hiện. Tôi biết các thế hệ trước từng xem bóng đá Đức trên trường quốc tế là cứng nhắc, thiên về tính thực dụng… nhưng đó không phải là góc nhìn của tôi khi lớn lên trong kỷ nguyên Klopp,” Stephen Russell, một nghiên cứu sinh tiến sĩ tại Đại học Manchester Metropolitan, người đang nghiên cứu phân tích hiệu suất và các chỉ số bóng đá kết hợp với Manchester United cho biết. “Theo như tôi biết, đã có rất nhiều thay đổi trong công tác đào tạo trẻ của hệ thống bóng đá quốc gia."

Theo Harding, trong số những thay đổi đó, có một điều nổi bật hơn cả. “Một khía cạnh ít được nhắc đến là bóng đá U19 ở Đức. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến lộ trình phát triển của các HLV," ông nói. “Các HLV người Đức có cơ hội được trui rèn, còn các CLB cũng xem những HLV U19 là ứng viên nghiêm túc cho các vị trí cao hơn.”

Những người như Farke và Wagner đã rèn giũa kỹ năng huấn luyện của mình khi dẫn dắt đội dự bị của Dortmund, dù biết rằng họ luôn nằm trong tầm ngắm của các đội bóng ở hạng Nhất và hạng Nhì, cả ở trong và ngoài nước. Ở Đức, các đội dự bị thường được tổ chức dưới dạng đội U21 hoặc U23 và được tích hợp vào hệ thống giải đấu quốc gia. Các đội dự bị của các CLB Bundesliga thường thi đấu ở giải hạng Ba hoặc hạng Tư, giúp các HLV có cơ hội cọ xát và khẳng định năng lực của mình

“Tôi nghĩ bóng đá Đức cũng là một môi trường tốt để thể hiện kỹ năng, nếu bạn muốn chuyển sang bóng đá Anh,” Stephen Russell nhận xét. “Về mặt phong cách, Bundesliga phù hợp với bóng đá Anh hơn so với các giải đấu hàng đầu khác ở châu Âu. Vì lối chơi ở Bundesliga đòi hỏi thể chất cao hơn, do đó việc thích nghi với bóng đá Anh cũng dễ dàng hơn. Một HLV trung bình ở Serie A hay La Liga sẽ ít có cơ hội thể hiện khả năng xử lý cường độ thể chất trong đội hình của mình hơn so với một HLV trung bình ở Bundesliga.”

Không còn đặc quyền cho các cựu danh thủ

Sự thay đổi văn hóa trong bóng đá Đức đã kéo theo sự trỗi dậy của những nhà cầm quân có sự nghiệp cầu thủ không mấy ấn tượng, hoặc thậm chí không có sự nghiệp cầu thủ chuyên nghiệp.

“Không thể đánh giá thấp tầm quan trọng của việc Julian Nagelsmann được bổ nhiệm,” Harding nhấn mạnh.

Nagelsmann trở thành HLV trưởng của Hoffenheim khi mới 28 tuổi. Dù đã tạo dựng được danh tiếng trong bóng đá trẻ, ông không được công chúng biết đến rộng rãi do kết thúc sự nghiệp cầu thủ khi còn thi đấu cho đội dự bị của Augsburg ở giải hạng 6 Đức. Lúc đó, ông mới ngoài 20 tuổi.

Ở những nơi khác, các cựu cầu thủ chuyên nghiệp, đặc biệt là những người từng là biểu tượng của nền bóng đá trong nước thường được trao cơ hội huấn luyện ngay sau khi giải nghệ. Điều này đôi khi dẫn đến kết quả thảm họa. Frank Lampard hiện đang chứng tỏ năng lực ở Coventry City tại Championship, nhưng chỉ sau khi thất bại tại Chelsea – nơi anh từng là huyền thoại – và Everton.

Trước đây, ở Đức cũng có quan niệm rằng những cầu thủ giỏi đương nhiên sẽ trở thành HLV giỏi. Nhưng suy nghĩ đó đã thay đổi hoàn toàn, một phần nhờ vào những người như Nagelsmann và Tuchel.

“Cầu thủ và HLV là hai nghề hoàn toàn khác nhau,” Rutemöller nói. “Một số người có thể làm tốt cả hai như Xabi Alonso, nhưng tôi tin rằng cậu ấy đã rất nghiêm túc trong quá trình học tập, cố gắng lấy chứng chỉ huấn luyện và tiếp thu nhiều kiến thức vượt xa những gì cậu ấy biết khi còn là cầu thủ.”

Những ngôi sao mới nổi

Mạng lưới quan hệ từ một sự nghiệp cầu thủ ấn tượng hay các mối quan hệ gia đình có thể giúp ích trong những bước đầu tiên trên con đường huấn luyện, nhưng điều đó không còn là “vé vào cửa” đảm bảo thành công nữa. Dù vậy, những HLV trẻ đầy triển vọng mới xuất hiện ở Bundesliga hiện nay lại là những người có cái họ quen thuộc: Dino Toppmöller và Sebastian Hoeness.

Cả hai đều từng chơi bóng ở trình độ khá (dù chưa bao giờ thi đấu tại Bundesliga) và đều sở hữu tên tuổi đáng chú ý: Dino là con trai của cựu HLV Bundesliga Klaus Toppmöller, còn Sebastian là con trai của cựu HLV Hertha Berlin Dieter Hoeness và cháu trai của Uli Hoeness, nhân vật quyền lực tại Bayern Munich. Tuy nhiên, cả hai đều phải tự chứng minh năng lực của mình bằng con đường đầy thử thách – và họ đã làm được.

Toppmöller và Hoeness có thể sẽ dẫn dắt thế hệ HLV Đức mới bên cạnh Julian Nagelsmann, người dù đã sở hữu bản lý lịch vô cùng ấn tượng dù chỉ mới 37 tuổi. Hiện tại, Toppmöller đang dẫn dắt Eintracht Frankfurt, còn Hoeness là HLV của VfB Stuttgart. Cả hai đã được liên hệ với nhiều CLB khác. Hoeness thậm chí từng được nhắc đến như một ứng viên kế nhiệm Xabi Alonso tại Bayer Leverkusen, nhưng hôm thứ Bảy vừa qua, ông đã gia hạn hợp đồng với Stuttgart đến 2028.

Ngay cả ở các giải đấu kém danh tiếng hơn, các HLV nói tiếng Đức vẫn đang là “hàng hot”. Chỉ mới tháng trước, CLB Motherwell của giải Ngoại hạng Scotland đã bổ nhiệm Michael Wimmer, cựu HLV Austria Vienna và từng là trợ lý của Pellegrino Matarazzo tại Stuttgart.

Với việc ngày càng nhiều HLV người Đức thành công khi ra nước ngoài, rất có thể trong tương lai gần, chúng ta sẽ còn thấy thêm nhiều người tiếp bước Jürgen Klopp và Thomas Tuchel.

Theo ESPN