Vì sao Dembélé đang là cầu thủ xuất sắc nhất thế giới hiện tại?

Chín năm trước, Ousmane Dembélé đã làm điều mà anh vẫn đang làm bây giờ: Khuấy đảo Ligue 1. Nhưng khi đó, anh chỉ mới 18 tuổi và đang chơi cho Rennes.

Đó là mùa giải đầu tiên của anh với tư cách cầu thủ chuyên nghiệp, và anh đã ghi 12 bàn cũng như kiến tạo thêm 5 bàn nữa chỉ trong chưa đầy 2.000 phút thi đấu. Một phóng viên khi ấy cũng bối rối giống như tất cả các hậu vệ ở Pháp.

“Cậu thuận chân phải hay chân trái?”

“Hmmm,” Dembélé ngập ngừng; dường như chính anh cũng không chắc. “Chân trái.”

“Cậu chắc chứ? Vì cậu cũng ghi bàn bằng chân phải mà.”

“Ừ, tôi thuận chân trái hơn.”

“Nhưng cậu sút phạt đền bằng chân phải mà?”

“Hmmm,” một khoảng ngập ngừng khác. “Đúng.”

“Tại sao?”

“Vì tôi sút tốt hơn bằng chân phải.”

video: Dembele thuận cả 2 chân

Gần một thập kỷ sau, khi thi đấu cho đội bóng thứ tư trong sự nghiệp với tổng giá trị chuyển nhượng lên đến 220 triệu euro, anh lại đứng trước chấm phạt đền trong trận gặp Liverpool tại Anfield. Lần này, có vẻ như anh sẽ sút bằng chân trái. Nhưng sau đó, anh chuyển sang chân phải, bước lên và đưa bóng găm vào góc cao khung thành.

Chỉ vài phút sau, PSG trở thành đội bóng đầu tiên loại Liverpool khỏi Champions League sau khi thua trận lượt đi trên sân nhà. Và họ làm được điều đó phần lớn nhờ vào việc Dembélé cuối cùng đã hiện thực hóa tiềm năng của một chàng trai 2 chân như 1, người từng khiến cả nước Pháp phát cuồng 9 mùa giải trước.

Vì sao Dembélé từng được ví như Neymar tiếp theo?

Một năm sau khi khiến các hàng phòng ngự tại Ligue 1 chao đảo, Dembélé được Borussia Dortmund chiêu mộ với giá 35 triệu euro. Đây là thời điểm trước khi Real Madrid sẵn sàng chi những khoản tiền khổng lồ cho các tài năng trẻ chưa được kiểm chứng. Khi đó, mô hình vận hành của thị trường bóng đá như sau: Nếu bạn dưới 23 tuổi và thể hiện tiềm năng đẳng cấp thế giới, bạn sẽ gia nhập Dortmund với mức phí trung bình, được thi đấu rất nhiều trong vài mùa giải, có cơ hội tranh tài ở Champions League và cuối cùng sẽ chuyển đến một trong những CLB lớn nhất thế giới khi họ thấy bạn đủ khả năng đá chính.

Ở Dortmund mùa giải 16/17, Dembélé vẫn giữ nguyên hiệu suất như khi còn ở Rennes. Năm 18 tuổi ở Pháp, anh ghi bàn và kiến tạo với tỷ lệ trung bình 0,76 bàn hoặc kiến tạo mỗi 90 phút. Còn đến năm 19 tuổi tại Đức, con số đó là 0,75. Nhưng mọi thứ không chỉ dừng lại ở bàn thắng và kiến tạo.

Dễ hiểu khi một cầu thủ còn không rõ mình thuận chân nào thì các hậu vệ lại càng khó kèm chặt anh ta. Ngay cả Arjen Robben, người mà ai cũng biết sẽ cắt vào trong và sút bằng chân trái vẫn đủ để khiến hàng thủ đối phương bối rối. Trong khi đó, Dembélé là một trong những cầu thủ linh hoạt nhất mà bạn từng thấy.

Hầu hết các cầu thủ chỉ có một số góc di chuyển nhất định – một kiểu dấu hiệu sinh lý học riêng biệt – để xử lý bóng. Nhưng với Dembélé, tất cả 360 góc độ đều là lựa chọn khả thi. Anh kết hợp sự linh hoạt vô song ấy với tốc độ điện xẹt ở đẳng cấp thế giới. Anh tìm thấy điểm yếu trong hàng phòng ngự và xuyên phá nó hết lần này đến lần khác.

Ở Rennes, Dembélé thực hiện hơn 5 pha đi bóng thành công mỗi 90 phút. Trong số các cầu thủ đã chơi ít nhất 1.200 phút tại 5 giải đấu hàng đầu châu Âu mùa 15/16, không ai có số pha qua người nhiều hơn anh. Khi ấy, chỉ có 4 cầu thủ đạt cả 2 tiêu chí: Có tối thiểu 3,5 pha đi bóng thành công mỗi 90 phút, đồng thời ghi bàn hoặc kiến tạo ít nhất 0,75 bàn mỗi 90 phút. Đó là:

1. Neymar và Lionel Messi (Barcelona)
2. Riyad Mahrez (mùa giải vô địch của Leicester)
3. Ousmane Dembélé, ở tuổi 18

Khi sang Dortmund, anh thậm chí còn xuất sắc hơn. Số pha qua người – một thống kê thường đạt đỉnh khi cầu thủ còn trẻ – có giảm nhẹ. Nhưng ở Bundesliga, anh vẫn vượt qua 4,5 cầu thủ mỗi 90 phút bằng những pha rê bóng, tiếp tục duy trì hiệu suất ghi bàn tương đương, đồng thời tăng số đường chuyền vào vòng cấm lên 4,7 lần mỗi 90 phút (so với 3,4 lần tại Rennes). Ở Bundesliga mùa đó, chỉ có Robben và Franck Ribery (Bayern Munich) có nhiều đường chuyền vào vòng cấm hơn anh.   

Trên toàn châu Âu khi đó, chỉ có 3 cầu thủ thực hiện trung bình 4 pha qua người thành công và 4 đường chuyền vào vòng cấm mỗi 90 phút. Đó là:

1. Lionel Messi
2. Neymar
3. Ousmane Dembélé, ở tuổi 19

Nếu chúng ta điều chỉnh một chút các tiêu chí, sẽ có một sự thật thú vị: Trong mùa giải 16/17, chỉ có 2 cầu thủ ở châu Âu đạt trung bình ít nhất 4,5 pha đi bóng thành công và 4,5 đường chuyền vào vòng cấm mỗi 90 phút. Đó là Neymar và người sau này sẽ thay thế Neymar ở Barcelona, Dembélé.

Vì sao Dembélé không trở thành Neymar tiếp theo?

Mùa hè năm 2017, PSG đã làm chấn động thị trường chuyển nhượng khi phá vỡ kỷ lục thế giới bằng cách trả đúng điều khoản giải phóng hợp đồng trị giá 222 triệu euro để đưa Neymar về Paris. Dù Barcelona bị chỉ trích khá nhiều (và phần lớn là đúng) vì cách quản lý tài chính yếu kém suốt gần một thập kỷ qua, thương vụ mua Dembélé là một lựa chọn chính xác để thay thế Neymar.

Vào thời điểm đó, trên thế giới chỉ có 3 cầu thủ hội tụ đủ cả 3 yếu tố: Rê bóng, chuyền bóng và tạo ra bàn thắng ở đẳng cấp thế giới. Dembélé xếp sau Messi và Neymar ở tiêu chí quan trọng nhất – khả năng ghi bàn – nhưng rất hiếm có một cầu thủ tuổi teen nào làm được những gì mà anh đã làm. Hơn nữa, anh đã duy trì phong độ đó trong 2 mùa giải liên tiếp, ở 2 giải đấu khác nhau.

Đó là thời điểm Dembélé là một trong những ứng cử viên tiềm năng nhất cho danh hiệu Quả bóng vàng. Anh giỏi đến mức ngay cả khi khả năng làm bàn không đạt đến đẳng cấp thế giới, anh vẫn có thể đưa bóng lên tuyến trên hiệu quả như bất kỳ ai. 135 triệu euro là một con số khổng lồ để phá vỡ hợp đồng của một cầu thủ, nhưng nếu phải đặt cược vào ai đó vào năm 2017, thì Dembélé và Kylian Mbappé là hai cái tên đáng tin cậy nhất.

Lý do chính khiến sự nghiệp của Dembélé tại Barcelona diễn ra không suôn sẻ lại khá đơn giản: Anh hiếm khi được thi đấu. Một phần là do các ca chấn thương, nhưng theo một số nguồn tin tại châu Âu, Dembélé không có tư duy chăm sóc cơ thể như một cỗ máy, điều mà những VĐV bền bỉ nhất thế giới luôn duy trì. Dù lý do chính xác là gì thì Dembélé là bản hợp đồng đắt giá thứ tư trong lịch sử bóng đá, nhưng trong 6 năm khoác áo Barcelona (2017 – 2023), anh chỉ thi đấu 44% tổng số phút có thể.

Trong khoảng thời gian đó, anh ghi trung bình 0,69 bàn thắng + kiến tạo không tính penalty mỗi 90 phút. Con số này không thấp hơn nhiều so với trước khi anh đến Tây Ban Nha, nhưng vẫn kém xa Neymar (0,85). Và tất nhiên, nó chẳng thể so sánh với Messi. Đáng lẽ đây phải là giai đoạn đỉnh cao của Dembélé, nhưng thay vì tiến bộ, anh lại tụt lùi.   

Cách Dembélé trở thành một số 9 ảo và một số 9 truyền thống cùng lúc

Thật trớ trêu, Dembélé cuối cùng lại một lần nữa thay thế Neymar.

Mùa hè năm ngoái, Neymar quyết định rời PSG để tận hưởng một bản hợp đồng béo bở tại Saudi Pro League. Trong khi đó, Barcelona vẫn tiếp tục bán tháo cầu thủ và xoay đủ cách để thay thế họ bằng những cái tên chỉ nhỉnh hơn một chút, vì vậy họ đã để Dembélé trở lại Pháp, gia nhập PSG với mức phí 50 triệu euro trước khi mùa giải 23/24 bắt đầu.

Trong 6 mùa giải ở Barcelona, Dembélé ghi 24 bàn và kiến tạo 34 lần. Để so sánh, Neymar có 68 bàn và 35 kiến tạo chỉ trong 4 mùa. Còn Messi? Anh có 2 mùa giải riêng lẻ mà số bàn thắng  và kiến tạo còn nhiều hơn con số Dembélé đạt được trong 6 năm.

Ở PSG mùa trước, Dembélé chơi tạm ổn: Anh tạo ra nhiều cơ hội lên bóng, nhưng lại ít ghi bàn và kiến tạo, thậm chí thời gian ra sân cũng không nhiều. Anh ghi 3 bàn và kiến tạo 8 lần tại Ligue 1 trong 1.500 phút thi đấu. Ở Champions League, anh có 2 bàn và 1 kiến tạo sau 950 phút.

Nhưng rồi mọi thứ thay đổi. Chính xác là 2 điều.

Thứ nhất, Kylian Mbappé rời PSG để gia nhập Real Madrid. Khi nhìn lại những khó khăn của Mbappé tại Madrid, có thể thấy rằng anh thực sự là một cầu thủ khó để tích hợp vào hệ thống chiến thuật. Mbappé thích đá cánh, nhưng anh không phải là một cầu thủ chạm bóng nhiều, và giá trị lớn nhất của anh nằm ở những tình huống di chuyển không bóng. Ngoài ra, Mbappé gần như không tham gia pressing. Nói cách khác, anh là một tiền đạo không chịu phòng ngự và không thích chơi trung phong. Dù có thành tích ghi bàn phi thường ở độ tuổi của mình, nhưng để tối ưu hóa anh, các đội bóng sẽ phải điều chỉnh rất nhiều về mặt chiến thuật.

Thay đổi thứ hai xuất hiện vào giữa mùa giải này: Luis Enrique quyết định kéo Dembélé vào đá tiền đạo cắm. Và từ đó, PSG trở thành một trong những đội bóng đáng gờm nhất thế giới, còn Dembélé trở thành cầu thủ xuất sắc nhất.

Dưới đây là bản đồ nhiệt của Dembélé trước ngày 1/1/2025:

Và đây là bản đồ nhiệt sau ngày 1/1:

Kể từ đầu năm 2025, Dembélé đã ghi 18 bàn không tính penalty tại Ligue 1 và Champions League. Không cầu thủ nào ở châu Âu có nhiều hơn 11 bàn. Và điều khiến Dembélé trở thành cầu thủ xuất sắc nhất thế giới hiện tại là anh vẫn làm được tất cả những điều mà anh từng làm trước đây – trong khi bắt đầu ghi bàn với hiệu suất khủng khiếp.

Anh đã thực hiện 43 đường chuyền vào vòng cấm trong năm 2025, xếp thứ bảy trong số tất cả các cầu thủ. Nhưng điều đáng kinh ngạc là không ai trong nhóm đứng trên anh có nhiều hơn 7 bàn thắng không tính penalty. Đồng thời, Dembélé cũng đã thực hiện 30 pha đi bóng qua người, đứng thứ tám trong danh sách toàn châu Âu.

Nhiều người có xu hướng gọi Dembélé là một “số 9 ảo”, vì anh chưa bao giờ thi đấu ở vị trí tiền đạo cắm trước đây mà bây giờ lại chơi ở đó. Nhưng kiểu số 9 ảo điển hình thường là cầu thủ lùi sâu để kéo giãn đội hình đối phương, sau đó để các cầu thủ chạy cánh hoặc tiền vệ xâm nhập vòng cấm. Dembélé không chỉ lùi sâu để tham gia triển khai bóng... mà anh còn tự mình lao vào vòng cấm để ghi bàn.

Mọi thứ được thể hiện rõ qua bàn thắng của anh vào lưới Liverpool. Anh lùi sâu để nhận bóng và phá vỡ lớp pressing của Liverpool. Sau đó, anh tự mình dẫn bóng lên, xé toang hàng thủ đối phương bằng một pha chọc khe và tiếp tục di chuyển vào vòng cấm để gây áp lực, buộc đối thủ mắc sai lầm rồi ghi bàn.

Dembélé cũng là 1 trong 5 cầu thủ ở châu Âu có ít nhất 100 lần chạm bóng trong vòng cấm đối phương trong năm 2025. Nói cách khác, anh nằm trong top 10 cầu thủ đi bóng qua người nhiều nhất, chuyền bóng vào vòng cấm nhiều nhất và tìm khoảng trống trong vòng cấm nhiều nhất. À, và anh cũng gần như bỏ xa phần còn lại về số bàn thắng ghi được.

Điều đáng kinh ngạc hơn nữa là cùng với Barcelona, PSG là đội bóng hàng đầu duy nhất vẫn duy trì chiến thuật pressing tầm cao suốt cả trận. Kể từ ngày 1/1, PSG và Barcelona là hai đội duy nhất lọt vào vòng 16 đội Champions League mà không cho đối thủ thực hiện quá 9,3 đường chuyền bên phần sân của mình trước khi bị gây áp lực, đồng thời giữ tỷ lệ chuyền bóng chính xác của đối thủ dưới 80%.

Hiện tại, chúng ta chưa thực sự thấy Barcelona bị thử thách bởi một đội bóng lớn ngoài La Liga, nhưng PSG thì đã hoàn toàn bóp nghẹt Liverpool trong cả hai lượt trận nhờ pressing. Dù trận đấu phải kéo đến loạt sút luân lưu, PSG mới là đội chơi tốt hơn trong 210 phút. Họ đã buộc Liverpool phải chơi với tỷ lệ chuyền bóng thấp nhất trong mùa giải. Và chiến thuật pressing này sẽ không thể hiệu quả nếu không có bộ 3 tiền đạo sẵn sàng tham gia tranh chấp.

Ở trận lượt về tại Anfield, theo thống kê của Statsbomb, Dembélé thực hiện 52 pha pressing, nhiều hơn 10 lần so với bất kỳ cầu thủ nào khác trên sân.

Để so sánh, Mohamed Salah chỉ thực hiện 14 pha pressing trong cùng trận đấu. Và khi theo dõi cả 2 trận, thật khó để nói rằng Salah thậm chí có thể tiệm cận đẳng cấp của Dembélé trong trận đấu đó. Salah và có thể là Mbappé sở hữu khả năng rê bóng qua người, di chuyển không bóng và chuyền bóng vào vòng cấm tương đương Dembélé, nhưng không ai trong số họ làm việc chăm chỉ ở khâu phòng ngự như anh.  Rất ít cầu thủ từng có một mùa giải tốt hơn những gì Salah đang thể hiện hiện tại. Và đó chính là thước đo quan trọng nhất.

Từ đầu mùa, Dembélé đã chơi khoảng 63% số phút thi đấu của PSG trên mọi đấu trường – tỷ lệ cao nhất kể từ mùa giải 16/17 ở Dortmund, khi anh chơi 73% số phút. Có một câu hỏi thực sự là liệu anh có thể duy trì phong độ này hay không, bởi vì chúng ta chưa bao giờ thấy anh duy trì nó trong thời gian dài. Nhưng trong hơn 2 tháng qua của năm 2025, phiên bản hoàn toàn khỏe mạnh và hoàn toàn tự do của Dembélé chính là cầu thủ xuất sắc nhất hành tinh.

Chân phải của Dembélé ghi 10 bàn không tính penalty, còn chân trái ghi 8 bàn. Cả 2 con số này đều nằm trong top 5 của năm 2025. Chúng ta vẫn chưa biết chân nào của anh tốt hơn – chỉ biết rằng mỗi chân của anh, tính riêng lẻ, đều giỏi hơn gần như tất cả những cầu thủ khác.

Theo ESPN