Xavi: “Sự gắn bó sâu sắc với Barca đôi khi gây bất lợi cho chính tôi”

Huyền thoại của Barcelona và đội tuyển Tây Ban Nha đang mong chờ một thử thách mới trong thời gian tới, sau quãng thời gian đáng nhớ trên ghế huấn luyện Blaugrana. Nhân dịp này, France Football đã trò chuyện cùng Xavi về sự nghiệp thi đấu đặc biệt và khoảng thời gian là một HLV.

“Với tôi, bóng đá trên hết là một trò chơi”, Xavi chia sẻ với phóng viên France Football. Anh nhắc lại triết lý mà anh đã theo đuổi kể từ khi gia nhập La Masia vào năm 1991 khi mới 11 tuổi.

“Tất nhiên, mục tiêu là giành chiến thắng, nhưng điều đó sẽ đến một cách tự nhiên nếu bạn chơi tốt. Triết lý của tôi dựa trên 4 chữ P: Gây áp lực (pressure), kiểm soát bóng (possesion), vị trí (position), nhận thức (perception). Gây áp lực đoạt lại bóng nhanh nhất có thể vì chúng ta phải coi trái bóng là của mình; kiểm soát bóng vì nếu không cầm bóng 90% thời gian, tôi sẽ gặp khó khăn; về vị trí, mỗi người chiếm giữ một khu vực và biết đồng đội của mình ở đâu; nhận thức, tức là hiểu trò chơi và có khả năng phán đoán để đưa ra quyết định tốt nhất. Thậm chí tôi còn muốn thêm một chữ P thứ 5: Đam mê (passion), bởi nếu cầu thủ được thỏa mãn, họ sẽ cảm nhận được thành công một cách tự nhiên hơn.

Dự kiến trở lại trong tương lai gần

Sau 3 mùa giải cố gắng áp dụng các nguyên tắc của mình trên cương vị HLV trưởng Barcelona, người đàn ông vừa bước sang tuổi 45 vào tháng 1 năm nay đã tạm nghỉ. Dù đang “nghỉ phép”, Xavi vẫn tiếp tục theo dõi bóng đá bởi ông quyết tâm quay trở lại cabin vào mùa hè năm sau.

“Tôi thích xem các đội bóng chơi theo những cách khác nhau, với những HLV như Pep Guardiola, Arne Slot, Vincent Kompany, Xabi Alonso, Mikel Arteta. Tôi cũng chú ý tới Tottenham, Newcastle, những gì Nuno Espirito Santo tại  Nottingham Forest, Robert De Zerbi tại Marseille và Luis Enrique tại Paris. Ngoài ra còn có giải vô địch Qatar, Saudi, Bồ Đào Nha…”

Có đội bóng nào đặc biệt thu hút Xavi hay không? “Không, tôi cởi mở với mọi thứ. Tại sao lại không phải là huấn luyện một đội bóng La Liga khác nhỉ? Tôi đang tìm kiếm một dự án thú vị, tôi có tham vọng chinh phục các danh hiệu. Đó là mục tiêu chính. Tôi sẽ lắng nghe những lời đề nghị khác nhau. Tại sao lại không đảm nhiệm một đội tuyển nào đó và tham dự vòng loại World Cup chứ?”

Tôn giáo và Bernd Schuster

Khi còn là cầu thủ, Xavi đã vô địch tất cả những danh hiệu cao quý nhất cùng đội tuyển Tây Ban Nha và Barca, đội bóng mà anh yêu nhất. “Tôi sẽ không bao giờ quên ngày ông nội mời cả gia đình đến xem một trận đấu tại Camp Nou trong khuôn khổ giải Joan Gamper. Với chúng tôi, Barca còn hơn cả bóng đá, đó gần như là tôn giáo. Khi nhìn thấy Bernd Schuster trở thành tâm điểm chú ý với mái tóc vàng, tôi đã vô cùng kinh ngạc”.

Niềm đam mê của Xavi dành cho bóng đá gần như không thể khác khi đó cũng là đam mê của cả gia đình.

“3 người anh em trai, chị gái tôi cứ chạy quanh nhà đuổi theo trái bóng suốt cả ngày, thỉnh thoảng làm vỡ làm hỏng đồ đạc. Ở nhà tôi, bóng đá xuất hiện khắp nơi, chúng tôi nói về nó gần như cả ngày. Bố tôi chơi bóng tương đối tốt, ông tôi là chủ tịch một trường bóng đá và mẹ tôi cũng yêu thích môn thể thao này. Bất cứ khi nào có thời gian rảnh giữa các buổi học, dù là sáng hay chiều, tôi thường ra quảng trường để chơi bóng, sau đó đi tập vào buổi tối”, người đàn ông tới từ Terrassa, nơi cách Barcelona khoảng 30 km về phía bắc, tiết lộ.

7 năm ở La Masia

Năm 1991, Xavi nhận được một cuộc điện thoại làm thay đổi cuộc đời anh. Huyền thoại người Tây Ban Nha chia sẻ: “Khi Barca gọi điện cho tôi, đó là một trong những ngày tuyệt vời nhất trong cuộc đời. Từ đó trở đi, tôi gần như trở thành một cầu thủ chuyên nghiệp, cống hiến toàn bộ tâm sức cho bóng đá: Từ lịch trình, kỷ luật đến chế độ ăn uống. Với tôi, điều đó không quá khó vì nhà tôi khá nghiêm ngặt những chuyện này”.

Sau 7 năm rèn luyện kỹ năng tại La Masia, Xavi được Louis van Gaal triệu tập lên đội một vào năm 1998 khi vừa đủ tuổi trưởng thành.

“Tôi là người nhỏ con, nhẹ cân, không mạnh mẽ hay quá nhanh nhẹn. Nhưng triết lý chơi ‘Cruyffist’ hoàn toàn phù hợp với phẩm chất bóng đá của tôi’, cầu thủ đã 4 lần đoạt UEFA Champions League nhấn mạnh. “Phong cách chơi bóng của tôi dựa trên tư duy, khả năng phát hiện những khoảng trống trên sân, xác định những khu vực có ít cầu thủ đối phương để tấn công. Và tôi có mặt đúng nơi, đúng thời điểm. Tôi vô cùng biết ơn tất cả HLV đã duy trì triết lý này, đặc biệt là Louis van Gaal, người đã đặt cược vào tôi và liên tục nói với tôi rằng tôi có tài năng xuất sắc. Ông ấy tin tưởng tôi, đôi khi còn hơn cả tôi tin chính mình”.

Tuy nhiên, những năm đầu tiên của Xavi trong màu áo Blaugrana không hề êm đềm. Các cổ động viên thường xuyên la ó đội bóng yêu cầu các HLV từ chức vì những màn trình diễn đáng thất vọng. Trong 5 mùa giải từ 1999 đến 2004, CLB không đoạt được danh hiệu nào.

Xavi phân tích: “Việc Luis Figo ra đi vào năm 2000 là cú sốc lớn. Hãy tưởng tượng xem, chuyện này cũng giống như Lionel Messi khi đang ở đỉnh cao phong độ lại rời khỏi CLB sau khi giành được Quả bóng vàng. Figo là đội trưởng, cầu thủ giỏi nhất của chúng tôi, và sau đó anh ấy gia nhập đối thủ truyền kiếp của đội. Với Carles Puyol, Victor Valdes, Iniesta, Gabri hay tôi, những đứa con của CLB, chúng tôi phải trải qua rất nhiều khó khăn. Phải mất 3-4 năm chúng tôi mới có thể vững vàng trở lại. Khi nhìn lại, tôi nghĩ mình đã trải qua cả khoảnh khắc tồi tệ nhất lẫn tuyệt vời nhất trong lịch sử Barca”.

Băng qua sa mạc và tái sinh

Giữa sa mạc cằn cỗi, Barcelona đã tìm được cách phục sinh, cuộc hành trình do Frank Rijkaard dẫn dắt bắt đầu vào năm 2003. Huyền thoại Hà Lan được một huyền thoại khác của xứ sở hoa tulip là Johan Cruyff tiến cử với tân Chủ tịch Joan Laporta.

“Frank đến từ trường phái Hà Lan và tuân theo nguyên tắc gần giống với Cruyff. Dần dần, chúng tôi lấy lại được trật tự nhất định, điều đã mất đi trong những năm tháng biến động đó. Cùng lúc, những cầu thủ tuyệt vời đã gia nhập đội như Ronaldinho, Eto’o, Deco, Giuly, Rafa Marquez... Họ đã giúp chúng tôi, những cầu thủ xuất thân từ lò đào tạo, phát triển và tìm ra con đường dẫn đến thành công”, Xavi nói.

Dưới sự dẫn dắt của cựu thuyền trưởng tuyển Hà Lan, Barca đã giành được 2 chức vô địch La Liga và một danh hiệu Champions League. Huyền thoại người Tây Ban Nha nhấn mạnh: “Đó cũng là bước ngoặt ở khía cạnh cá nhân của tôi. Chúng tôi, những cầu thủ được đào tạo ở đội trẻ, đã bị chỉ trích rất nhiều. Người ta nói rằng chúng tôi không đủ tinh thần để chinh phục danh hiệu. Những lời thật khó nghe. Và sau những danh hiệu đó thì không còn giới hạn nào nữa”.

Việc bổ nhiệm Pep Guardiola vào mùa hè 2008 đã đưa Barca đi theo một quỹ đạo khác, quỹ đạo tạo nên lịch sử bóng đá. “Thời điểm đó là 2 năm kể từ thời điểm chúng tôi đoạt được danh hiệu gần nhất. Một số HLV đã được đề cập, người Brazil có, người Bồ Đào Nha có. Sau đó, Cruyff được hỏi là ai nên dẫn dắt Barca. Ông trả lời không chút do dự: ‘Guardiola’, người lúc đó đang dẫn dắt đội dự bị. Tôi tự nhủ: ‘Cùng anh ấy, chúng ta sẽ làm nên những điều tuyệt vời’. Tôi từng chơi cùng anh ấy và biết đó là người cầu toàn, ám ảnh với triết lý chơi bóng của đội, một người chăm chỉ... Tôi tin anh ấy sẽ thành công’.

Dưới sự huấn luyện của Pep, Xavi trở thành nhạc trưởng của Barca và là một nhà vô địch vĩ đại. Ông hồi tưởng: “Cho đến năm 24 tuổi, tôi vẫn cảm thấy mình nhỏ bé và mong manh. Khi chúng tôi đối đầu với Liverpool của Steven Gerrard, Chelsea của Frank Lampard hay Milan của Andrea Pirlo, tôi tự nhủ: ‘Chà, trận đấu này sẽ căng đây’. Nhưng mùa giải đó tôi nhận ra mình có thể đối đầu với bất cứ ai và tôi đã có thể đạt đến đỉnh cao sự nghiệp. Tôi hiểu rõ về trò chơi, có thể trạng tốt nhất và chúng tôi đạt đến trạng thái của sự viên mãn. Tập thể Barca đó sẽ mãi còn được lưu giữ trong ký ức. Chúng tôi có thế hệ xuất sắc nhất lịch sử Tây Ban Nha, được đào tạo tại La Masia, có cầu thủ vĩ đại nhất lịch sử, Lionel Messi. Tôi không biết chúng tôi có phải đội bóng xuất sắc nhất mọi thời đại hay không, nhưng được nêu tên trong 4 hoặc 5 đội thì đó cũng là vinh dự lớn”.

Quả bóng đồng và đội bóng độc nhất vô nhị

Dù đạt đến đỉnh cao sự nghiệp, Xavi chưa một lần đoạt Quả bóng vàng. Xavi không buồn vì điều đó. Ông bày tỏ: “Tôi không coi mình là cầu thủ giỏi hơn Lionel Messi hay Cristiano Ronaldo, những người đã đoạt Quả bóng vàng vào những năm đó. Hoàn toàn không. Tôi là một cầu thủ kiến thiết nhưng lại không có khả năng tự mình định đoạt trận đấu. Tôi tự hào khi đã có được vị trí thứ 3 trong 3 lần, ngay cả khi không chính thức được trao Quả bóng đồng. Thật đáng tiếc. Rất mong Tạp chí France Football tặng tôi một số cái để tôi trưng bày” *cười*.

Giống như Andres Iniesta, Xavi muốn được nhớ đến khoảnh 3 môn đồ xuất sắc nhất từ trường phái Blaugrana lần lượt về nhất, nhì, ba trong cuộc đua Quả bóng vàng 2010. “Bức ảnh chụp cùng những người bạn Andres và Leo của tôi là bức ảnh mang tính lịch sử đáng kinh ngạc. Với tôi, đó là chiến thắng của một triết lý, sự công nhận độc nhất vô nhị về phong cách và di sản của chúng tôi”.

Thứ bóng đá khác ở Qatar

Dưới sự lĩnh xướng của bộ 3 Messi - Neymar - Luis Suarez, Barca đã đoạt thêm một cú ăn ba nữa vào năm 2015. Sau đó, Xavi quyết định tới Al-Sadd dưỡng già.

“Trước hết và quan trọng nhất, đó là dự án lớn, một đất nước bình yên, ít áp lực. Các con tôi sinh ra ở Doha và chúng tôi coi Qatar là quê hương thứ 2. Tôi cũng tham gia vào công tác chuẩn bị cho World Cup, điều này cũng cho phép chuẩn bị cho sự thay đổi nghề nghiệp của mình. Các HLV như Massimiliano Allegri, Pep Guardiola và Hansi Flick đã tới thăm chúng tôi, tôi đã tham dự các buổi hội thảo và được đào tạo”.

Sau 4 mùa giải khoác áo Al-Sadd, Xavi treo giày và ngay lập tức trở thành HLV đội bóng vào năm 2019, khởi đầu cho sự nghiệp cầm quân. “Ở đó, tôi đã khám phá ra một phong cách bóng đá khác, hoàn toàn khác với các nguyên tắc của Cruyff. Một số HLV nhấn mạnh vào phản công, phòng ngự tầm thấp, phòng ngự khu vực và chuyển trạng thái nhanh, những điều tôi chưa từng luyện tập trong suốt sự nghiệp của mình”, Xavi nói.

Vị HLV trẻ rất coi trọng trải rất coi trọng trải nghiệm học hỏi này bởi nó khuyến khích ông bước ra khỏi vùng an toàn. Xavi bộc bạch: “Chúng khiến tôi suy nghĩ về tầm nhìn của riêng mình về trò chơi này. Khi là một HLV, bạn phải nắm vững mọi khía cạnh của bóng đá: Chuyển đổi trạng thái, các tình huống cố định - thứ chiếm 1/4 số bàn thắng trên toàn thế giới, theo nghiên cứu của FIFA - cũng như khía cạnh thể chất. Các cầu thủ đã trở thành VĐV điền kinh, trò chơi đã tăng tốc: Trong 3 giây, một pha thu hồi bóng sẽ chuyển thành pha tấn công. Ở Barca, chúng tôi áp đảo đối thủ, ít HLV nào áp dụng lối chơi gây áp lực tầm cao. Bây giờ mọi người đều làm như vậy để lấy lại bóng thật nhanh chóng. Do đó chúng ta không được bỏ qua bất cứ chi tiết nào”.

Trở lại Barca và sắp xếp mọi thứ

Chính La Masia, cùng vị trí thi đấu đã định hình nên tư duy bóng đá của Xavi. “La Masia và vị trí tiền vệ đã mang lại cho tôi lợi thế: Tôi luôn nhìn nhận mọi thứ trong bóng đá như một tổng thể. Tôi không chỉ nghĩ đến việc phòng thủ hay tấn công mà còn nghĩ đến việc xây dựng. Với tôi, những HLV giỏi nhất là những cựu tiền vệ: Pep Guardiola, Louis van Gaal, Carlo Ancelotti, Xabi Alonso, Mikel Arteta..”

Vì thế, khi Xavi trở lại Barca vào tháng 11/2021 sau 6 năm rời khỏi CLB với tư cách cầu thủ, đó là điều mà nhiều người đã mong đợi.

“Barca đã tìm đến tôi 2 lần trước khi tôi nhận cuộc gọi từ Laporta, nhưng tôi vẫn chưa cảm thấy sẵn sàng. Khi đó tôi vừa trải qua 2 mùa rưỡi ở Al-Sadd, nơi tôi có thể huấn luyện, thử nghiệm nhiều thứ và đoạt danh hiệu”.

Barcelona khi đó trải qua một cuộc khủng hoảng về nhiều mặt, từ tài chính đến lực lượng. Huyền thoại Tây Ban Nha nhấn mạnh: “Chúng tôi phải sắp xếp lại mọi thứ. 1 năm rưỡi đầu tiên của tôi ở Barca thực sự rất tốt. Chúng tôi đã có dự án tuyệt vời cùng Mateu Alamany và Jordi Cruyff, chúng tôi giành vị trí thứ 2 tại La Liga trước khi đoạt chức vô địch, cũng như lên ngôi tại Siêu cúp Tây Ban Nha. Sau đó, kết quả không khả quan. Sự ra đi của Jordi và Mateu là một đòn giáng mạnh”.

Sự cô lập

Trong mùa giải 2023/24, Xavi thấy mình dường như bị cô lập. Đội bóng của ông để thua PSG ở tứ kết Champions League và chứng kiến Real Madrid đoạt chức vô địch La Liga. Chủ tịch Laporta, người từng thuyết phục Xavi ở lại đến khi hết hợp đồng vào năm 2025, chỉ vài tuần sau đó quyết định sa thải ông.

“Khi nhìn lại thì thấy thành tích của chúng tôi rất tích cực bởi CLB ở trong một trong những tình cảnh ngặt nghèo và tệ nhất lịch sử, thậm chí tệ hơn cả giai đoạn đầu thập niên 2000. Kỳ vọng là rất lớn. Sự gắn bó sâu sắc của tôi với Barca đôi khi gây bất lợi cho tôi, và có lẽ đôi khi tôi quá thiên về tình cảm, nhưng cuộc phiêu lưu này thực sự là trải nghiệm đáng học hỏi”.

Xavi tiếp tục: “Tôi thừa nhận mình đã phạm một số sai lầm trong huấn luyện. Sự ra đi của Busquets buộc chúng tôi phải suy nghĩ lại về lối chơi. Tôi đã chọn hàng tiền vệ với 3 cầu thủ có thiên hướng tấn công, nhưng điều này không phải lúc nào cũng mang lại hiệu quả. Ngoài danh hiệu, tôi tự hào khi đã đặt niềm tin vào thế hệ mới như Fermin Lopez, Lamine Yamal, Pau Cubarsi, Alejandro Balde... Họ là hiện thân cho tương lai của CLB”.

Trước khi kết thúc cuộc trò chuyện với France Football, Xavi nhìn lại tủ trưng bày danh hiệu của mình, và bộ phim cuộc đời lại hiện lên. Ông tâm sự: “Tôi thật may mắn khi đã chinh phục được ước mơ thời thơ ấu. Bất cứ nơi nào tôi đến trên thế giới, mọi người đều nhận ra. Điều đó làm tôi nhớ lại quãng thời gian ở Barca, đội tuyển quốc gia khi đoạt chức vô địch thế giới. Tôi đã giành được mọi danh hiệu có thể, tôi chơi ở các trận chung kết Champions League, chung kết World Cup, chung kết Euro. Giống như hồi còn nhỏ đá bóng ở công viên, điều đó thật vô giá. Đó là cảm giác không gì sánh bằng, sẽ theo tôi đến tận cuối đời”.

Theo Florent Torchu | France Football