Graham Potter và cây đũa thần mà West Ham có thể trông đợi

Graham Potter ra mắt West Ham bằng một thất bại, khi đội bóng mới của ông để thua Aston Villa với tỷ số 1-2 tại vòng 3 FA Cup 2024/25. Nhưng sẽ là vội vàng nếu cho rằng, trận thua này báo hiệu một tương lai bất trắc với cựu HLV Chelsea. Trái lại, nhìn vào sự nghiệp huấn luyện của Potter, các CĐV West Ham có quyền hy vọng vào những đổi thay tích cực....

Trong sự nghiệp cầm quân của mình, Potter hiếm khi có màn ra mắt tưng bừng. Ở đội bóng khởi nghiệp Östersund, HLV này để Sirius cầm hòa 1-1 trên sân nhà ngay trận đầu tiên dẫn dắt CLB. Thậm chí, Potter còn trải qua 4 trận liền không thắng với đội bóng Thụy Điển này trước khi “mở tài khoản” bằng thắng lợi 3-0 trước đối thủ yếu Eskilstuna City. 

Ở Swansea, Potter tuy thắng 2 trận ra mắt, nhưng sau đó trải qua 4 trận liền chỉ hòa và thua, bị loại khỏi Cúp Liên đoàn ngay từ vòng đầu tiên tham dự. Một kết cục cũng chẳng khác gì so với việc ông vừa cùng West Ham rời khỏi Cúp FA sau trận thua Aston Villa rạng sáng 11/1.

Tương tự là ở Brighton, Potter sau thắng lợi 3-0 trong trận ra mắt đã trải qua 10 trận đấu hết sức đáng thất vọng khi thua 5 và hòa 3 trận, với những kết quả tệ hại như bị Southampton và Aston Villa, vâng lại là Aston Villa, đánh bại ngay trên sân nhà bằng tỷ số cách biệt 2 bàn.

Gia nhập Chelsea, Potter cũng hòa 1-1 với RB Salzburg ngay trong ngày ra mắt các CĐV sân Stamford Bridge, một kết quả khiến The Blues chôn chân ở vị trí bét bảng E của Champions League 2022/23.

Vậy nhưng kết quả của những màn “chào hỏi” không tốt của Potter lại thường là hậu vị ngọt ngào cho những đội bóng ông dẫn dắt. 

Ở Östersund, đó là chiếc Cúp QG Thụy Điển đầu tiên trong lịch sử khi CLB nhỏ bé của Potter đánh bại Norrköping trong trận chung kết. Nhờ chiếc cúp đó, Östersund có vé dự Europa League 2017/18 và đánh bại “gã khổng lồ” Galatasaray tới 3-1, gây chấn động châu Âu.

Tại Swansea, Potter cũng đưa đội bóng vào đến tứ kết Cúp FA (và chỉ chịu thua một Man City quá xuất sắc). Trận đấu đó là điểm nhấn quan trọng để Brighton quyết định chi tới 3 triệu bảng tiền bồi thường cho Swansea và đưa Potter về thay Chris Houghton vừa bị sa thải. 

Và phần còn lại, chúng ta đều đã biết. Potter biến một Brighton suýt xuống hạng mùa 2018/19 trở thành một “ngựa ô” đáng gờm tại Premier League, khiến bất cứ ông lớn nào cũng phải kiêng dè và liên tiếp trình làng những phát hiện của giải đấu như Moises Caicedo, Marc Cucurella, Alexis Mac Allister, Ben White, Leandro Trossard, Yves Bissouma hay Robert Sánchez. 

Tất cả những ngôi sao ấy, trước khi qua tay Potter, đều hầu như còn vô danh hoặc chỉ ở mức độ làng nhàng. Nhưng chỉ riêng 7 cái tên kể trên khi ra đi đã mang về cho Brighton tổng cộng… 385 triệu euro tiền chuyển nhượng. Bởi đơn giản, họ đều đã trở thành ngôi sao lớn nhờ “cây đũa thần” của “phù thủy” Graham Potter.

Nhưng cụ thể, phép màu của Potter là như thế nào?

Trước tiên, hãy nghe chính Potter nói về điều đó. “Thật khó để có một cái tên gợi cảm khi bạn được gọi là Potter”. Thuyền trưởng mới của West Ham United đã nói như vậy vào năm 2022, khi ông còn ở Brighton. 

Khi đó, đội bóng của ông vừa đánh bại Everton với tỷ số 3-2 trên sân khách và đứng thứ 9 trên BXH sau 21 trận. Brighton bảo vệ được vị trí đó đến cuối mùa và xác lập kỷ lục CLB về thứ hạng cao nhất và tổng điểm (51) nhiều nhất.

Các CĐV Brighton dĩ nhiên bay bổng với chiến tích đó. Báo chí Anh cũng đưa Potter lên mây vì những gì ông làm được với Brighton. Nhưng nhà cầm quân sinh năm 1975 thì khá bình thản. Với Potter, một HLV có bằng Thạc sĩ về Khoa học Quản lý, thì việc làm chủ cảm xúc đã trở thành kim chỉ nam cho ông cũng như các học trò.  

Potter thường nói về một khái niệm tâm lý được gọi là “quy tắc đỉnh-kết”, giải thích cách con người có xu hướng ghi nhớ một trải nghiệm dựa trên khoảnh khắc căng thẳng nhất và cách nó kết thúc. Giữa những khoảnh khắc đó, mọi niềm vui hay nỗi buồn đều có thể bị lãng quên. Ông đã áp dụng tư duy đó vào hầu hết mọi CLB mà mình dẫn dắt để gạt đi nhiều áp lực không đáng và gặt hái về những thành công ngoài kỳ vọng, từ Ostersunds cho tới Brighton. 

Ngay cả ở Chelsea, nơi Potter bị sa thải chỉ 2 ngày sau trận thua Aston Villa, vâng một lần nữa lại là cái tên đó, thì quy tắc “đỉnh-kết” cũng giúp nhà cầm quân này rời đi trong tâm thế khá an nhiên. Ông biết rằng, cuối cùng thì người hâm mộ vẫn sẽ nhớ nhiều hơn đến giai đoạn đỉnh cao là 14 trận từ cuối năm 2022 đến đầu năm 2023, khi Brighton thắng 10, hòa 3 và chỉ thua 1 lần. Trong đó có các chiến thắng lẫy lừng trước Arsenal, Tottenham và Man United (hai lần).

    

Cũng với triết lý ấy mà Potter được HLV tài danh Marcelo Bielsa, đánh giá là một trong những nhà cầm quân sáng tạo nhất, giàu ý tưởng nhất của bóng đá Anh hiện nay. Với phương pháp huấn luyện “tiến bộ” và “không theo khuôn mẫu”, Potter luôn khẳng định, mình không phải người tạo ra các đội bóng chiến thắng, mà là người sáng tạo ra các cấu trúc mà các cá nhân có thể tỏa sáng. 

Theo quan điểm của Potter, các đội bóng của ông phải là những tập thể “linh hoạt về mặt chiến thuật, tấn công, và luôn hướng tới việc giành quyền sở hữu bóng”. Trong đó, “những cầu thủ của tôi phải dũng cảm, không sợ mắc lỗi, có thể cầm bóng và tận hưởng thứ bóng đá của họ”.

Đề cao cách tiếp cận linh hoạt và sẵn sàng đặt niềm tin vào các cầu thủ, Potter đã trao 23 lần ra mắt Premier League cho các cầu thủ ở độ tuổi 22 trở xuống trong 134 trận dẫn dắt Brighton. Moises Caicedo và Marc Cucurella là những ví dụ. 

Caicedo được ký hợp đồng từ Independiente del Valle, trải qua một quãng thời gian cho mượn ở Bỉ trước khi Potter đưa anh vào cặp đôi tiền vệ trụ cùng Mac Allister. Cucurella, được mua với giá 18 triệu euro từ Getafe, đã trở thành nền tảng cho đội hình 3-4-3 của Brighton, với hàng tiền vệ hình vuông, hỗ trợ cho thành tích tốt nhất của đội bóng này dưới thời Potter.

Tất nhiên, không cần phải nhắc lại điều được đề cập ở đầu bài viết, về những cầu thủ tầm thường được Potter nâng lên thành ngôi sao hàng đầu Premier League. Ở góc độ cá nhân, các cầu thủ West Ham hoàn toàn có thể kỳ vọng vào một sự phát triển vượt bậc của bản thân khi được dẫn dắt bởi ông thầy mát tay này. Còn dưới góc độ tập thể, West Ham có quyền kỳ vọng trở thành một phiên bản biến hóa hơn của chính mình, bởi Potter chẳng bao giờ đóng khung vào một sơ đồ chiến thuật nào cả.

Có tới 4 đội hình được Potter sử dụng nhiều nhất tại Brighton là 3-4-3 (41 lần), 4-4-2 (29 lần), 3-5-2 và 4-2-3-1 (cùng 20 lần). Sự linh hoạt về mặt chiến thuật như vậy là điểm mạnh lớn nhất của Potter khi ông giành chiến thắng nhưng cũng trở thành điểm yếu dễ bị tấn công nhất của HLV này khi ông thua. Nhưng với Potter, điều đó không quá phiền.

Cách tiếp cận mang tính thích nghi hơn là giáo điều đã khiến của Potter vững vàng trước rất nhiều chỉ trích, bỏ qua rất nhiều số liệu thống kê tồi tệ để giúp các học trò, và dĩ nhiên là các đội bóng, tiến bộ. 

Có thể chỉ ra vài ví dụ: Brighton của Potter được biết đến là “đội bóng của những bàn thắng kỳ vọng” vì sự phung phí của họ, ghi ít hơn 28 bàn so với chất lượng trung bình của các cơ hội của họ trong 3 mùa giải trọn vẹn mà Potter dẫn dắt.

Nhưng Brighton liên tục sửa sai và tiến bộ, với minh chứng rõ nhất là sự cải thiện lối chơi và kết quả trước các đội hàng đầu giải đấu. Brighton là đội đứng thứ hai (sau Everton ) trước các đối thủ Big Six trong thời gian Potter cầm quân, họ giành được 37 điểm từ tay 6 đại gia này và giành chiến thắng 10 lần. Trong đó, có tới 3 chiến thắng trước Arsenal, tất cả đều là 2-1, 3 chiến thắng giữ sạch lưới trước Tottenham và 2 chiến thắng trong vòng 3 tháng trước Man United.

Điều tuyệt vời nhất về Graham Potter và chiến thuật của ông là bất kể có sự thay đổi nào trong đội hình hay sự thay đổi vị trí từng trận đấu mà các cầu thủ của ông phải thích nghi, thì màn trình diễn của Brighton vẫn không hề suy giảm. Đội bóng luôn chơi thứ bóng đá đẹp mắt với cấu trúc phòng ngự tuyệt vời. Họ luôn tạo ra những cơ hội ăn bàn bất kể đối thủ là ai.

Những thắng lợi đình đám trước các đại gia Premier League mới là điều mà người hâm mộ nhớ mãi, đúng như quy tắc “đỉnh kết” mà Potter nói đến. Và những cột mốc đại chiến đó cũng là thứ doping siêu mạnh giúp Brighton ngày một bản lĩnh hơn, lỳ lợm hơn, trụ lại sân chơi cao nhất của bóng đá Anh dễ dàng hơn.

Chẳng ai biết Chelsea và Potter sẽ ra sao nếu ông được trao thêm thời gian, hoặc nếu ông gia nhập sân Stamford Bridge trong một hoàn cảnh khác. Nhưng điều quan trọng là Potter không để cảm xúc tiêu cực của việc bị Chelsea sa thải chỉ sau 31 trận ảnh hưởng đến triết lý bóng đá của mình.

Sự nghiệp của ông đã đạt đến đỉnh cao khi rời Brighton và chưa bao giờ thấp hơn khi rời Chelsea. Thế nên, việc ông không lao vào một công việc huấn luyện ngay sau đó mà chuyển sang làm chuyên gia bình luận cho các trận đấu của Premier League trên Sky Sports vào tháng 9 là điều hợp lý.

Potter nói rằng “tất cả mọi hành trình không đến một cách miễn phí”, và nếu lấy công thức nghỉ phép 1 năm cho mỗi 7 năm làm việc, thì 18 tháng nghỉ ngơi trong sự nghiệp 12 năm hoàn toàn phù hợp. 

Bây giờ, Potter đã hoàn toàn hồi phục để tiếp tục hành trình cầm quân, tại West Ham. Sau trận ra mắt của ông, không có cây đũa thần nào vung lên. Nhưng như đã đề cập, phép màu của Potter chẳng bao giờ xảy đến chỉ sau một đêm.

Các CĐV West Ham hãy kiên nhẫn chờ đợi. Khi Potter giúp các cầu thủ lột xác, thành công sẽ đến với đội bóng này, như một quy luật không thể khác.