Những vấn đề sống còn Erik ten Hag cần phải khắc phục trước khi quá muộn

Đó là vào đầu tháng 12 năm 2013. Manchester United vừa để thua 0-1 trước Newcastle United. Điều này có nghĩa là các nhà đương kim vô địch đã thua 2 trận sân nhà liên tiếp lần đầu tiên kể từ năm 2002, và đó là trận thắng đầu tiên của Newcastle tại Old Trafford kể từ trước khi chiến tranh Việt Nam kết thúc. Trong mùa giải đầu tiên trở thành người kế nhiệm Sir Alex Ferguson, David Moyes chỉ giúp Man United kiếm được 22 điểm sau 15 trận đấu. Gần giữa mùa giải, họ đứng thứ 9 – gần khu vực xuống hạng

Tình trạng của đội chủ sân Old Trafford đang rất tồi tệ, như đã được xác nhận bởi chính nhà cầm quân người Scotland và CLB qua một đoạn tweet được đăng tải trên tài khoản Twitter chính thức của Manchester United: “David Moyes nói rằng #mufc phải cải thiện ở một số khía cạnh, bao gồm khả năng chuyền bóng, tạo cơ hội và phòng ngự.”

Tuy nhiên, dòng tweet từ năm 2013 đó thậm chí còn phù hợp hơn với Man United của thời điểm hiện tại so với ngày nó mới được đăng tải. Sau 2 trận đấu đã qua của mùa giải 2022-23, Man United hiện đang đứng chót bảng xếp hạng tại Premier League, với việc toàn thua cả 2 trận và có hiệu số bàn thắng bại là -5.

Nếu tân HLV trưởng Erik Ten Hag muốn xoay chuyển tình thế, đội bóng của ông cần phải cải thiện một số khía cạnh then chốt, bao gồm khả năng chuyền bóng, tạo cơ hội và phòng ngự. Nhưng bằng cách nào?

KHẢ NĂNG CHUYỀN BÓNG

Tại Ajax, các đoàn quân của Ten Hag rất giỏi trong việc phát triển bóng từ hàng thủ – nhử các đối thủ lao vào mình và sau đó thoát pressing bằng những tình huống phối hợp khéo léo hoặc Frenkie De Jong tự mình rê dắt bóng “cân hết”.

Đáng buồn thay cho Ten Hag, Man United không có Frenkie De Jong. Và hình mẫu gần với De Jong nhất mà họ từng có, Paul Pogba, hiện đã đầu quân cho Juventus. Vì vậy, trong 2 trận đấu đầu tiên, Man United đã cố triển khai bóng từ hàng thủ lên phía trên bằng các đường chuyền – và họ đã thất bại thảm hại. Trước Brenford, họ đã mất bóng trong phạm vi sân đấu 40 yard (khoảng 36,6 mét) tính từ khung thành của mình trở lên đến 6 lần: Trong số đó, 3 lần dẫn đến những cơ hội dứt điểm dành cho đối thủ, và 2 lần dẫn đến các bàn thua.

Qua 2 trận đấu, họ đã để mất bóng trong phạm vi sân đấu 40 yard tính từ khung thành của mình tổng cộng 15 lần, với 8 trong số đó trực tiếp dẫn đến những cơ hội dứt điểm dành cho đối thủ. Vào mùa giải trước, họ chỉ phải đối mặt với trung bình 1,6 cú dứt điểm mỗi trận từ đối thủ sau những tình huống mất bóng tại phần sân đấu này.  

Tất nhiên, “khả năng chuyền bóng” là một thuật ngữ mơ hồ, và có nhiều yếu tố quyết định việc một đường chuyền có thành công hay không. Khi 2 đường chuyền được tạo ra, không đời nào có chuyện chúng hoàn toàn ngang bằng nhau hoặc tự dưng xảy đến, hoàn toàn cô lập với bối cảnh trên sân đấu. Cầu thủ giữ bóng cần phải có khả năng nhận biết phương án chuyền bóng và sau đó thực hiện nó với kỹ thuật chuẩn chỉ, chính xác mục tiêu. Nhưng người nhận bóng cũng phải tìm khoảng trống và đưa bản thân vào trạng thái có thể đón lấy đường chuyền, với những trách nhiệm đã nêu được lặp lại đối với hành động tiếp theo của anh ta, và cứ thế, cứ thế. Chuyền bóng là một hành động tập thể, một chuỗi các quyết định và những phản ứng tạo ra nhiều quyết định hơn và nhiều phản ứng hơn.

Có một vấn đề lớn mà Man United sẽ phải tìm cách khắc phục, nếu họ vẫn muốn áp dụng lối đá hiện tại, đó là đội bóng này chẳng có được một phần “nền móng” chất lượng cao cho các chuỗi kiểm soát bóng của mình.

Trước khung thành, David De Gea chưa bao giờ là một cầu thủ kiểm soát / xử lý bóng tốt với đôi chân của mình và trong hơn 5 mùa giải qua tại Man United, tỷ lệ chuyền bóng thành công của anh chưa đến 70%. So sánh chỉ số này với các đối thủ mà CLB chủ sân Old Trafford muốn cạnh tranh: Alisson của Liverpool được ghi nhận tỷ lệ chuyền bóng thành công tại Premier League là 84,9%, trong khi thống kê được ghi nhận ở Ederson của Manchester City là 86,6%. Nói tóm lại, khi quả bóng nằm trong chân De Gea, khả năng đối phương đoạt được nó từ những đường chuyền mà anh thực hiện cao hơn nhiều so với khi điều tương tự diễn ra với 2 thủ môn số một của Liverpool và Manchester City.

Chưa hết, điểm yếu này còn kết hợp với thực tế rằng Man United thiếu đi sự phục vụ của một tiền vệ phòng ngự mà tất cả mọi người đều đã tha thiết cầu khẩn rằng họ hãy mang về để có thể tạo nên một giai đoạn sáng sủa hơn cho thập kỷ này. Mặc dù hiển nhiên giá trị chính của anh ta trên lý thuyết sẽ là khả năng che chắn cho hàng thủ khi đối thủ kiểm soát bóng, Man United cũng cần một cầu thủ có thể giúp cho các đợt kiểm soát bóng của mình tồn tại lâu hơn trong giai đoạn đầu của chúng. Đối với hầu hết các đội bóng hàng đầu, tiền vệ lùi sâu nhất không nhất thiết phải là người tung ra những đường chuyền xuyên tuyến, có độ nguy hiểm cao, giống Andrea Pirlo; không, anh ta là người thực hiện các đường chuyền đơn giản hóa giải những hành động gây áp lực từ đối thủ, qua đó giúp duy trì quyền kiểm soát bóng.

Fred và Scott McTominay chưa bao giờ là những chân chuyền đáng tin cậy, vì vậy Ten Hag đã thử dùng tiền đạo trung tâm của ông ở vòng 1 Premier League 2022-23, Christian Eriksen, đảm nhận vị trí tiền vệ phòng ngự trước Brentford. Nhưng kết quả thu về đã không được như ý.

Eriksen là một chân chuyền sở hữu khả năng sáng tạo tuyệt vời; anh đưa quả bóng vào vòng cấm giỏi như bất kỳ cao thủ nào khác trong chuyện này – ngoài Lionel Messi. Nhưng anh chưa bao giờ được ghi nhận một tỷ lệ chuyền bóng thành công ở mức đặc biệt cao: Chỉ 77,1% trong hơn 5 mùa giải qua. Thực hiện một so sánh tương tự như trên: Fabinho của Liverpool được ghi nhận con số 88,3% tính từ thời điểm gia nhập CLB chủ sân Anfield, trong khi thống kê của Rodri là 92,2% kể từ khi ký hợp đồng với Manchester City.

Hiện tại, ít nhất, Eriksen dường như không thực sự hiểu được những khoảng không gian mà anh cần chiếm lĩnh khi đảm nhận vai trò này, hoặc một tình huống để mất bóng ở khu vực 1/3 cuối phần sân đội mình nguy hiểm hơn đến mức nào so với khi để mất quyền kiểm soát bóng ở khu vực 1/3 cuối sân đối thủ.

Tin vui cho các fan của Man United và cả Ten Hag, CLB chủ sân Old Trafford sắp nhận được sự chi viện từ một tiền vệ phòng ngự chất lượng cao, có thể đáp ứng những nhu cầu cấp thiết của họ tại vị trí này, với cái gật đầu từ Casemiro và Real Madrid, bởi ngoài những kỹ năng phòng ngự, trở thành tấm lá chắn chở che cho hàng thủ, ngôi sao người Brazil còn được ghi nhận tỷ lệ chuyền bóng thành công ít nhất 83,5% trong 5 mùa giải qua ở La Liga (86,4% ở mùa giải trước).  

TẠO CƠ HỘI

Khi họ không để mất bóng ở khu vực 1/3 cuối phần sân đội mình, Man United thực sự không quá tệ trong việc đưa quả bóng vào khu vực 1/3 cuối phần sân đối thủ. Biểu đồ dưới đây so sánh tỷ lệ chuyền bóng thành công của một đội bóng bên ngoài khu vực 1/3 cuối phần sân đối thủ (trục tung) với tỷ lệ những đợt kiểm soát bóng không bị ngắt quãng của họ đến được với khu vực 1/3 cuối phần sân đối thủ (trục hoành).

Man United ngang bằng với Arsenal, và họ thực sự chỉ đứng sau Aston Villa, Chelsea và Manchester City khi so sánh trên cả 2 chỉ số. Bởi vì đội chủ sân Old Trafford có thể đưa quả bóng vào khu vực 1/3 cuối sân đối thủ tương đối tốt trong 2 trận đấu đầu tiên của mình, họ cũng có thể thực hiện rất nhiều cú dứt điểm: 32, chỉ ít hơn 1 so với con số 33 của đội bóng đang đứng đầu giải về thống kê này là Manchester City. Vấn đề là chúng chủ yếu là những cú dứt điểm tệ khủng khiếp. Khoảng cách dứt điểm trung bình của họ là 17,3 yard (khoảng 15,8 mét), con số cao thứ tư tại Premier League 2022-23, và “giá trị bàn thắng kỳ vọng trung bình trên mỗi cú dứt điểm” được ghi nhận ở đoàn quân của Ten Hag cũng thuộc diện kém nhất giải cho đến nay:

Mặc dù có số lần dứt điểm nhiều thứ hai giải đấu, nhưng Man United mới chỉ ghi được 1 bàn thắng. Họ đã không gặp may khi chẳng thể ghi được nhiều bàn thắng hơn, nhưng con số 2,3 bàn thắng kỳ vọng (ExpG) mà Quỷ Đỏ tạo ra qua 2 trận đấu vẫn chỉ là thống kê đứng thứ 11 tại Premier League. Bởi vì họ đã sớm bị dẫn trước tỷ số trong cả 2 trận, Man United đã phải dành phần lớn thời gian của 2 trận đầu mùa giải này để đối phó với những đối thủ không còn quá ham hố ghi bàn nữa, và thay vào đó tập trung hơn vào việc xây dựng một hệ thống phòng ngự vững chãi.

Với các vấn đề của họ khi thực hiện các mảng miếng phối hợp mà Ten Hag đề ra cho khâu triển khai bóng, có lẽ chẳng có gì đáng ngạc nhiên khi đội bóng của nhà cầm quân người Hà Lan cũng không thể thực hiện chính xác những điều cần thiết để phá vỡ một hệ thống phòng ngự dày đặt tại khu vực 1/3 cuối sân đối thủ. Hầu hết những đường chuyền tạo nên những cú dứt điểm của họ chỉ đến từ các pha luân chuyển bóng theo hướng ngang thay vì các đường chuyền mang tính khám phá, có giá trị cao vào trong vòng cấm:

Điều thú vị, và cũng rất trớ trêu là, Man United đã tỏ ra hiệu quả nhất dưới thời Ten Hag khi sử dụng cùng chung lối đá từng đôi khi hoạt động hiệu quả dưới thời Ole Gunnar Solskjaer: Khi họ luân chuyển bóng với tốc độ cao.

Stats Perform đã định nghĩa một tình huống “tấn công trực tiếp” (direct attack) là “một chuỗi kiểm soát bóng không bị đứt đoạn – với bóng sống – được bắt đầu ngay bên phần sân của đội, có ít nhất 50% trong số các chuyển động là hướng về phía khung thành đối thủ và kết thúc bằng một cú dứt điểm, hoặc một pha chạm bóng trong vòng cấm đối thủ.” Trong 2 trận đấu, Man United đã tạo ra được 5 tình huống “tấn công trực tiếp” – đồng hạng nhất giải với Fullham.

PHÒNG NGỰ

Khía cạnh này của Man United thực sự rất tệ. Sau 2 trận đấu, đây là thứ hạng của Man United tại Premier League trong một số thống kê phòng ngự chính:

-    Số bàn thua: 6, đứng thứ 18.

-    Bàn thua kỳ vọng: 3,11 – đứng thứ 15.

-    Số cú dứt điểm mà đối thủ thực hiện được: 28, đứng thứ 15.

-    Số cú dứt điểm từ những tình huống cố định phải đối đầu: 11, đứng thứ 18.

-    Số pha chạm bóng trong vòng cấm mà đối thủ tạo ra được: 51, đứng thứ 15.

Và tất cả những con số đáng trách ấy đã được tạo nên dù cho Man United được ghi nhận thời lượng kiểm soát bóng trung bình lên tới 61% trong các trận đấu của họ - con số cao thứ 3 giải đấu. Về cơ bản, hình thức phòng ngự hiệu quả nhất cho đến nay của Man United là phải đảm bảo rằng họ… không cần phòng ngự. Một khi đoàn quân của Ten Hag để mất bóng, họ sẽ cố đoạt lại nó ở những phần sân đấu càng cao càng tốt, nhưng họ chỉ tạo ra được 15 lần thu hồi quyền kiểm soát bóng trong phạm vi sân đấu 40 yard tính từ khung thành đối thủ, đứng thứ 11 giải đấu. Và các hành động phòng ngự thành công của họ đã diễn ra cách khung thành của mình trung bình 38,92 mét, đứng thứ 5 từ dưới lên tại giải đấu.

Tóm lại: Man United đã phòng ngự dưới mức trung bình, nếu không muốn nói là quá tệ, về khía cạnh cho đến nay.

VẬY, TIẾP THEO SẼ LÀ GÌ ĐÂY?

Bạn có thể thấy đây là một vòng lặp độc hại đến thế nào. Với dàn nhân sự hiện tại, Man United dường như vẫn phù hợp nhất với một lối đá nhanh hơn, dựa trên các tình huống chuyển đổi trạng thái khi có bóng. Nhưng để có được sự hiệu quả trong phong cách đó, bạn cần những cầu thủ thoải mái với việc kéo giãn đội hình khi di chuyển không bóng, qua đó tạo ra khoảng trống cho các tình huống chuyển đổi trạng thái từ thủ sang công khai thác.

Ten Hag không có nhiều cầu thủ như vậy – và dường như chẳng muốn dùng bất kỳ ai trong số họ cả - vì vậy thay vào đó ông đã ưu tiên việc giữ quyền kiểm soát bóng. Đáng buồn thay, Man United cũng chẳng có những cầu thủ phù hợp để có thể áp dụng lối đá này một cách hiệu quả, do đó, tình trạng này đã dẫn đến cả những đợt kiểm soát bóng diễn ra quá chậm chạp cho phép đối thủ có thời gian tổ chức một hệ thống phòng ngự kín kẽ, lẫn các tình huống mất bóng ở khu vực 1/3 cuối phần sân Quỷ Đỏ.

Trong nỗ lực để vừa cố tạo ra thêm một số khoảnh khắc chuyển đổi trạng thái chất lượng cao, vừa giữ quả bóng hoàn toàn tránh xa khu vực 1/3 cuối phần sân của họ, đội bóng này đã thực hiện pressing tầm cao. Nhưng chừng nào Cristiano Ronaldo vẫn còn ra sân cho Manchester United, họ sẽ chẳng thể có được sự hiệu quả trong khâu pressing, điều này đồng nghĩa với những đợt pressing bị hóa giải và một hệ thống phòng ngự đầy những mắc xích yếu kém đột nhiên phải đương đầu với những tình huống khó đối phó nhất trong bóng đá hiện đại: Các pha phản công tốc độ cao với rất nhiều khoảng trống.

Ten Hag không đáng bị đổ lỗi vì tình trạng này – ít nhất là chưa. Ông đang cố giúp Manchester United chơi được thứ phong cách bóng đá mà những đoàn quân chinh phục thành công các chức vô địch có xu hướng áp dụng vào năm 2022 – sự linh hoạt khi kiểm soát bóng, kết hợp với khả năng pressing mạnh mẽ khiến quả bóng chỉ có thể lăn ở khu vực 1/3 cuối sân đối thủ. Vấn đề là Man United đã không xây dựng một đội bóng phù hợp để chơi theo phong cách đó, và sự thật là họ vẫn chưa xây dựng một đội bóng để chơi theo bất kỳ phong cách cụ thể nào cả. Thay vào đó, CLB này đã tập hợp một bộ sưu tầm đắt tiền gồm những cầu thủ lừng danh mà chẳng hề suy nghĩ tới chuyện họ sẽ được kết hợp với nhau như thế nào, cách để họ có thể khuếch đại những điểm mạnh của nhau và che chở cho điểm yếu của nhau.

Sự thật phũ phàng là họ đã tạo ra một đội hình đầy những cầu thủ dường như chỉ khiến cho nhau tệ hơn.

Ví dụ, thay vì thực sự đặt mục tiêu xây dựng lại CLB bằng bất kỳ loại kế hoạch dài hạn nào có thể cho phép họ cạnh tranh với những nhà cầm quân và đội ngũ tuyển dụng kiệt xuất tại cả Manchester City và Liverpool, Man United đã dành cả mùa hè để theo đuổi những cầu thủ có mối liên hệ nào đó với vị HLV trưởng hiện tại của họ. Đối với một CLB có đủ khả năng chi trả cho bất kỳ cái tên nào trên thế giới, hẳn phải là một sự trùng hợp trăm năm có một khi mà mọi cái tên xuất sắc nhất họ có thể tìm được sau khi đã vạch ra một chiến lược chuyển nhượng bài bản (nếu có) đều “tình cờ” có quá khứ xây dựng tên tuổi từ Eredivisie.

Tôi không trách Ten Hag về điều đó; hầu hết các HLV đều là những nhà tuyển trạch tài năng tệ khủng khiếp, và bất kỳ CLB hoạt động tốt nào cũng đều sẽ có một quy trình để ngăn ngừa chuyện này. Cách để bạn xây dựng một đội bóng tuyệt vời là xác định được đúng nhân sự phù hợp với vị HLV trưởng, sau đó ông ấy có thể giúp cho những cầu thủ đó trở nên tốt hơn – chứ không phải chỉ cần mua một số cầu thủ mà HLV trưởng nói với bạn rằng ông ấy muốn.  

Thay vì tối đa hóa các kết quả bằng một cách tiếp cận chiến thuật ngắn hạn, Ten Hag đang cố gắng cải tổ hoàn toàn cách tiếp cận của Man United theo một lối chơi mà ông nghĩ sẽ dẫn đến thành công lâu dài. Chúng ta sẽ không thể biết được liệu con đường mà ông chọn có thực sự là con đường đúng đắn hay không trong một thời gian, và nếu ông quyết tâm kiên định với nó, chắc chắn sẽ có thêm nhiều khoảnh khắc gây thất vọng hơn trong suốt phần còn lại của mùa giải này. Nếu điều này thực sự có mang bất kỳ cơ hội thành công nào, Man United sẽ cần phải kiên nhẫn và họ cũng cần xác định được những cầu thủ thực sự phù hợp, có khả năng tỏa sáng tại đội bóng, dựa trên vị HLV trưởng đương nhiệm.

Tuy nhiên, có một vấn đề ở đây: Lý do nào để mọi người nên kỳ vọng rằng điều đó sẽ diễn ra? Chúng ta đã chờ đợi 10 năm, và tình hình chỉ ngày càng tệ hơn.

Theo Ryan O’Hanlon, ESPN