Sự sa sút trầm trọng của Manchester City là câu chuyện tâm điểm của nửa đầu mùa giải, trong khi đó Liverpool, Chelsea và Arsenal đều đang hy vọng rằng họ sẽ trở thành câu chuyện chính của giai đoạn nửa cuối mùa bằng cách giành chức vô địch. Nhưng còn 2 đội bóng đang chen chân vào giữa những ông lớn đó thì sao?
Nottingham Forest và Bournemouth đang chiếm lĩnh hai vị trí thứ 4 và thứ 5 của bảng xếp hạng Premier League trong dịp Giáng Sinh này, một chiến tích đáng kinh ngạc khi xét tới nguồn lực của họ. Điều hấp dẫn nhất không chỉ là việc họ đã vươn lên được những vị trí này, mà còn là cái cách họ làm được điều đó.
Trong những mùa giải gần đây, rõ ràng thành công của Pep Guardiola tại Manchester City đã ảnh hưởng rất lớn đến tư tưởng bóng đá ở Premier League. Sân chơi này đang đi về hướng đường lối bóng đá của ông – với việc gần như người người, nhà nhà đều đua nhau tìm cách chơi bóng đá kiểm soát.
Có vẻ như năm 2024 là năm mà các cuộc chiến văn hoá đã lan sang bóng đá: Ange Postecoglou đã tạo nên rất nhiều luồng quan điểm khác nhau, trong khi đó, Vincent Kompany – một người học trò cũ của Guardiola – đã được bổ nhiệm vào chiếc ghế HLV trưởng của Bayern Munich dù cho vừa mới thất bại trong việc giúp Burnley trụ hạng ở Premier League.
Russell Martin thì dường như xem việc Southampton đang đứng trước nguy cơ phải chịu chung số phận với Burnley trong khi hoà mình vào trào lưu chung là một cái giá… chẳng đáng kể. “Chúng tôi phải kiên định với đức tin của mình,” Ông tuyên bố. Thứ Martin nói không chỉ đơn thuần là các nguyên tắc của lối chơi mà ông đang theo đuổi, mà còn là những giá trị của nó, gần như xem nó là một chuẩn mực đạo đức. Giờ thì thứ phong cách kia không còn chỉ đơn thuần là một “phương tiện” để tìm kiếm những kết quả tốt, mà thậm chí đã trở thành một “mục tiêu” lớn được theo đuổi rầm rộ chẳng kém gì các danh hiệu, các ngôi sao.
Đặt giữa bối cảnh trên, sự vùng dậy mạnh mẽ của Nottingham Forest và Bournemouth – vốn đã rất bất ngờ và thú vị – càng trở nên bất ngờ và thú vị hơn gấp bội. Bởi vì đây là 2 trong số các đội bóng ít ỏi – và đang ngày càng ít hơn – được dẫn dắt bởi những vị HLV trưởng sẵn lòng chơi một thứ bóng đá “ngược dòng” với xu hướng của thế giới.
Trong kỷ nguyên thiên hạ đua nhau cố trở thành “chuyên gia kiểm soát bóng” này, chỉ có duy nhất Everton của Sean Dyche là cầm bóng ít hơn Forest. Bournemouth cũng chẳng nhiều hơn họ bao nhiêu trong các số liệu thống kê về kiểm soát bóng. Cả 2 đội này đều nằm trong top 3 những CLB có ít đợt kiểm soát bóng bao gồm từ 10 đường chuyền trở lên nhất.
Trong khi Manchester City và Southampton là 2 đội triển khai bóng chậm nhất (nhiều người sẽ thích dùng cụm từ “kiên nhẫn nhất” hơn) thì Forest của Nuno Espirito Santo và Bournemouth của Andoni Iraola là 2 đội có lối lên bóng trực diện nhất (hay nhanh nhất) ở Premier League mùa này.
Khi bàn luận về chuyện này trong một cuộc trả lời phỏng vấn với Sky Sports vào tháng 10, Iraola cho biết: “Điều đầu tiên chúng tôi cố gắng làm sau khi giành lại quyền kiểm soát bóng là đưa nó lên cho số 9 càng nhanh càng tốt, bởi vì đó thường là thời điểm mà cấu trúc đội hình đối thủ đang bị xáo trộn và bạn có thể tìm được những khoảng trống ngon nghẻ.”
Như Iraola đã chia sẻ, sau khi thu hồi được quyền kiểm soát bóng, các đội bóng của ông thường triển khai tấn công với tốc độ rất cao nhằm tận dụng thời điểm đối thủ chưa kịp tổ chức đội hình phòng ngự để tạo ra những cơ hội nguy hiểm. Lối đá này có thể tàn phá đối thủ và gây phấn khích tột độ cho người hâm mộ của họ. Cứ hỏi Manchester United (đội bóng đã phải nhận một trận thua đậm trong chuyến hành quân tới Bournemouth gần đây), bạn sẽ có được những ví dụ rất sinh động.
Một khía cạnh thú vị khác trong chuyện này là mặc dù Forest và Bournemouth có những con số rất tương đồng nhau trong dữ liệu kiểm soát bóng, nhưng các khía cạnh khác trong lối chơi của họ lại rất khác nhau. Cả 2 đội đều lên bóng rất nhanh, nhưng trước đó, họ có những chiến thuật khác nhau để đoạt lấy quyền kiểm soát bóng.
Bournemouth của Iraola dùng pressing tầm cao. “Mùa giải này, chúng tôi đang có rất nhiều pha thu hồi quyền kiểm soát bóng ở những vị trí trên cao của sân đấu.” Như bảng thống kê bên trên cho thấy, họ đang là đội đứng đầu Premier League mùa này về số lượng những cú dứt điểm trúng đích đã tạo ra được sau các tình huống pressing tầm cao thành công.
Còn đoàn quân của Nuno thì không pressing tầm cao. Trên thực tế, theo như bảng thống kê bên dưới cho thấy, Forest đang là đội để cho các đối thủ lên bóng tiến sâu vào phần sân nhà của mình nhất ở Premier League mùa này. Trung bình, các đối thủ của Forest thường lên bóng được khoảng 15,5 mét trước khi bị họ đánh chặn.
Forest cũng đang là đội có chỉ số PPDA cao nhất ở Premier League mùa này (Passes Per Defensive Action: Tức số đường chuyền trung bình mà một đội bóng để cho đối thủ của mình có được trước khi bị đánh chặn). Đội chủ sân City Ground sẵn lòng để cho đối thủ của mình thoải mái cầm bóng ở những khu vực mà họ đánh giá là chẳng thể gây nguy hiểm cho họ. Kế hoạch của Nuno là cứ tập trung phòng ngự lùi sâu cho thật tốt, rồi sẽ tới lúc đối thủ đưa bóng vào các khu vực mà họ có thể thu hồi dễ hơn, và sau đó tổ chức tấn công nhanh.
Vị HLV người Bồ Đào Nha là một nhà cầm quân vô cùng thực dụng. Trong một cuộc trả lời phỏng vấn với Sky Sports vào năm nay, ông đã chia sẻ như sau: “Chuyện cầm bóng nhiều hay ít không quan trọng. Có thể tôi có một ý tưởng rất hay nảy ra trong đầu, nhưng trước tiên tôi cần phải suy ngẫm thật kỹ liệu nó có hiệu quả khi đưa vào thực tiễn không? Liệu dàn nhân sự của tôi có thể thực hiện được nó không?”
Khi được hỏi về những yếu tố mà ông đã nỗ lực cải thiện ở Forest, câu trả lời của ông là “sự chặt chẽ của đội hình”. “Tính tổ chức của chúng tôi trong giai đoạn phòng ngự, cự ly giữa các cầu thủ, chúng tôi cần phải thu hẹp các khoảng trống đó hơn nữa.”
| Chú thích: Mức độ “phòng ngự chặt chẽ” của các đội bóng Premier League mùa này, xét theo từng khu vực trên sân đấu |
Iraola thì có một quan điểm hoàn toàn khác. Ông muốn tạo nên những thế trận cởi mở, chứ không phải khiến các trận đấu trở nên bí bách. “Hầu hết các chiến thắng của chúng tôi đều là những trận đấu rất cởi mở, nhiều cơ hội ghi bàn xuất hiện, nhiều tình huống 1 chọi 1 diễn ra ở 2 cánh và nhiều khoảng trống lớn xuất hiện.”
Ông nói thêm: “Đối thủ càng mạnh, rủi ro mà bạn phải chấp nhận nếu muốn pressing tầm cao sẽ càng lớn. Bạn biết đấy, trong tình cảnh đó thì mọi người thường có tư duy, ‘Đối thủ quá mạnh, vì thế chúng ta nên đợi lâu hơn một chút trước khi pressing.’ Nhưng đá như thế thì bạn sẽ chẳng có cơ hội nào để giành lại bóng cả.”
Đoàn quân của Iraola thường thi đấu với một cường độ cao hiếm thấy, và họ thích biến các trận đấu thành những cuộc thi chạy, đồng thời khiến sân đấu trở nên rộng lớn hơn. Cho tới thời điểm này của mùa giải, chỉ có duy nhất Ipswich là được ghi nhận cự ly di chuyển trên sân đấu cao hơn The Cherries. Và chỉ có Tottenham là đứng trên họ về số lần thực hiện những pha chạy nước rút trung bình mỗi trận.
“Chúng tôi muốn tạo nên những thế trận cởi mở như thế, những tình huống đua tốc độ như thế càng nhiều càng tốt. Bởi vì chúng tôi thấy rằng mình không giỏi đá trong những thế trận kín kẽ, nơi mà một cơ hội rất nhỏ cũng có thể mang tới sự khác biệt.” Còn Forest? Ngược lại, đoàn quân của Nuno là một bậc thầy về những trận bóng đá kín kẽ.
Không một đội nào có nhiều chiến thắng cách biệt 1 bàn như họ. Không một đội nào thua trận ít hơn họ. Giữ vững sự chặt chẽ, kỷ luật của đội hình là phương châm của họ, và điều này được thể hiện trong thống kê chạy nước rút của họ. Họ nằm trong số 3 đội đứng từ dưới lên trên bảng xếp hạng số lần chạy nước rút của các đội bóng. Chỉ có duy nhất Leicester City là chạy ít hơn Forest ở mùa giải này.
Hai đội bóng nhỏ với hai lối đá trái ngược nhau, nhưng đều đạt được những kết quả đáng nể. Và việc họ đang thăng hoa trong khi đi ngược với dòng chảy xu hướng của Premier League là một điều đáng ca ngợi, vì đây chẳng khác nào những cuộc “khởi nghĩa” chống lại sự đồng hóa của bóng đá hiện đại cả.
Câu chuyện David và Goliath là một bài học đủ sâu sắc và vĩ đại để được đưa vào Kinh Cựu Ước. Bạn không thể mơ mộng đánh bại những đối thủ mạnh hơn bằng cách sao chép công thức của họ. Thành công của Nuno và Iraola chính là một minh chứng mới cho thứ chân lý đã xuất hiện từ thuở xa xưa đó.
Theo Adam Bate, Sky Sports