“Vận rủi có thể tạo nên một người đàn ông thực thụ hoặc hủy hoại anh ta. Cậu có định để nó hủy hoại mình không? Tùy thuộc vào cách mà cậu đón nhận nó, vận rủi có thể trở thành một sự đột phá lớn.” (trích trong bộ phim Stray Dog - do Akira Kurosawa đạo diễn
Các thị trường cá cược cũng đang có quan điểm tương tự. Theo nhận định về tổng số điểm từ Sporting Index, Liverpool đã được dự đoán sẽ kết thúc mùa giải với cách biệt NỬA điểm nhiều hơn đội đứng thứ năm là Chelsea, 5 điểm so với đội đứng thứ sáu là West Ham, kém đội đứng thứ ba Leicester City 2,5 điểm, và kém 4 điểm so với đội đứng thứ hai là Manchester United.
Tin tốt: Vị trí thứ hai? Cơ hội vẫn còn rất lớn.
Tin xấu: Vị trí thứ sáu? Cũng có khả năng rất cao.
Cũng theo dự đoán của Sporting Index, Liverpool sẽ giành được khoảng 67 đến 68 điểm vào cuối mùa giải. Tất nhiên, tức là ít hơn từ 32 đến 31 điểm so với thành tích của họ ở mùa giải trước. Từ những chấn thương cho đến sự thay đổi về phong cách, có rất nhiều chuyện đã diễn ra theo chiều hướng tiêu cực, không như ý muốn của Liverpool, và họ vừa có một chuỗi 4 trận thua liên tiếp tại Premier League trước Brighton & Hove Albion, Manchester City, Leicester City, và Everton, xoay quanh chiến thắng 2-0 trước RB Leipzig ở Champions League (Tính rộng hơn, thì từ ngày 27/12/2020 cho đến vòng đấu mới nhất, Liverpool chỉ giành được vỏn vẹn 2 chiến thắng, phải nhận 6 trận thua và có 3 trận hòa ở Premier League).
Nhà đương kim vô địch, đội bóng có thành tích tốt thứ hai trong lịch sử Premier League, hiện đang đứng ở vị trí thứ sáu – nếu tính theo số điểm trung bình giành được mỗi trận, thì họ đứng thứ bảy – vào thời điểm còn 13 trận để chơi ở mùa giải này.
Nhà đương kim vô địch, đội bóng có thành tích tốt thứ hai trong lịch sử Premier League, hiện đang đứng ở vị trí thứ sáu – nếu tính theo số điểm trung bình giành được mỗi trận, thì họ đứng thứ bảy – vào thời điểm còn 13 trận để chơi ở mùa giải này.
Giờ đây, sẽ thật thích hợp để kể một số câu chuyện hấp dẫn về đồng xu hai mặt của chiến thắng và thất bại, động lực và khát vọng. Bạn có thể đưa ra bất kỳ quan điểm nào mà mình muốn, thật đấy: Liệu đây có phải là một sự thất bại của khả năng lãnh đạo? Phải chăng nguyên nhân chính là nằm ở giới hạn của cơ thể con người? Lẽ nào câu trả lời nằm ở sự bất khả thi của việc duy trì mãi một mức độ thành công nhất định, và cái giá lâu dài mà chúng ta phải trả để đạt được những gì mà chúng ta muốn?
Hoặc, có thể bạn sẽ thích ý tưởng rằng, nguyên nhân nằm ở tình trạng sụt giảm của sự tự tin – điều đó, giống như một căn bệnh truyền nhiễm, một ‘mầm mống’ nhỏ của sự thiếu tự tin đã nảy mầm trong trái tim của một cầu thủ ở Liverpool, và sau đó nhanh chóng tàn phá phần còn lại của đội, “lây” từ cầu thủ này sang cầu thủ khác, cho đến khi họ trở thành một tập thể của những vận động viên chuyên nghiệp ưu tú, cực kỳ thành công và giàu có nhưng không còn có thể nhìn thấy được chính bản thân mình trong gương?
Hoặc, có thể bạn sẽ thích ý tưởng rằng, nguyên nhân nằm ở tình trạng sụt giảm của sự tự tin – điều đó, giống như một căn bệnh truyền nhiễm, một ‘mầm mống’ nhỏ của sự thiếu tự tin đã nảy mầm trong trái tim của một cầu thủ ở Liverpool, và sau đó nhanh chóng tàn phá phần còn lại của đội, “lây” từ cầu thủ này sang cầu thủ khác, cho đến khi họ trở thành một tập thể của những vận động viên chuyên nghiệp ưu tú, cực kỳ thành công và giàu có nhưng không còn có thể nhìn thấy được chính bản thân mình trong gương?
Tất cả những ý tưởng trên đều nghe rất thú vị, và có thể tất cả đều sai. Như I.D. Hill từng viết vào năm 1974, trên Journal of the Royal Statistical Society (Tạp Chí của Hiệp hội thống kê Hoàng Gia): “Tôi cảm thấy thật khó tưởng tượng chuyện bất kỳ ai từng xem một trận đấu bóng đá lại có thể đưa ra kết luận rằng, một trận đấu đã được định đoạt hoàn toàn bởi kỹ năng hoặc sự may rủi. Việc cả kỹ năng và sự may rủi đều góp phần tạo nên kết cục của cuộc chơi dường như là chuyện quá rõ ràng.”
Mặc dù “sự may rủi” có một phần được sử dụng – thậm chí là lạm dụng – như một chỗ dựa thoải mái cho tất cả những điều chúng ta vẫn chưa hiểu được, nhưng mọi cuộc hành trình vào cốt lõi của bóng đá đều đã dẫn đến một kết luận tương tự: Có rất nhiều điều diễn ra bởi nguyên nhân là sự may rủi, bất kể bạn có phân tích nó như thế nào đi chăng nữa. Trên thực tế, như Chris Anderson và David Sally đã viết trong cuốn sách The Number Games của họ, “Một nửa số bàn thắng được ghi có thể là nhờ may mắn, và đội mạnh hơn chỉ thực sự chơi áp đảo trong một nửa trận đấu.”
Lý do lớn nhất cho sự khác biệt giữa 2 mùa giải 2019/2020 và 2020/2021 của Liverpool? Tôi dám cá với bạn: Đó là vì sự xui xẻo. Hãy xem bảng dưới đây, được tạo nên từ các dữ liệu cung cấp bởi Statsbomb:
| Chú thích: npxG (Trung bình bàn thắng kỳ vọng mỗi trận – không tính penalty), npG (Trung bình bàn thắng thực tế mỗi trận – không tính penalty), Diff (chênh lệch giữa trung bình bàn thắng thực tế và bàn thắng kỳ vọng mỗi trận), npxGA (Trung bình bàn thua kỳ vọng mỗi trận – không tính penalty), npGA (Trung bình bàn thua thực tế mỗi trận – không tính penalty), Diff (Chênh lệch giữa trung bình bàn thua thực tế và bàn thua kỳ vọng mỗi trận). npxGD (trung bình hiệu số bàn thắng bại kỳ vọng mỗi trận), npGD (Trung bình hiệu số bàn thắng bại thực tế mỗi trận), Diff (chênh lệch giữa dữ liệu thực tế và dữ liệu kỳ vọng) |
Khi chúng ta loại bỏ những quả penalty, thì Liverpool đang tạo ra các cơ hội có giá trị chỉ ít hơn khoảng 1/10 so với mùa giải trước, và những cơ hội mà khâu phòng ngự của họ phải đối mặt ở 2 mùa giải có giá trị tương đương nhau. Sự khác biệt giữa một mùa giải giành chức vô địch và một mùa giải cạnh tranh một vị trí trong top 4 chủ yếu nằm ở việc bạn và đối thủ đã “tung cước” vào một quả bóng 8,66-inch, trơn trượt như thế nào. Có thể còn những lý do bên lề giải thích cho sự “chênh lệch tích cực” ở mùa giải 2019/2020 và các “chênh lệch tiêu cực” ở mùa giải này giữa số liệu kỳ vọng so với số liệu thực tế, nhưng các dữ liệu của Statsbomb đã xét đến hầu hết những yếu tố – về mặt lý thuyết – sẽ tạo ra những sự chênh lệch đó: Vị trí của thủ môn, độ cao của quả bóng khi được “tung cước” vào, áp lực mà người dứt điểm phải nhận, và vị trí của các hậu vệ có liên quan đến quả bóng.
Đó là tất cả những yếu tố đã được đưa vào mô hình. Vào mùa giải trước, Liverpool đã dứt điểm một cách tuyệt vời, còn các đối thủ của họ thì dứt điểm tệ. Nhưng ở mùa giải này thì ngược lại.
Đó là tất cả những yếu tố đã được đưa vào mô hình. Vào mùa giải trước, Liverpool đã dứt điểm một cách tuyệt vời, còn các đối thủ của họ thì dứt điểm tệ. Nhưng ở mùa giải này thì ngược lại.
Vào thời điểm này, có lẽ “may mắn” không phải là một từ mô tả hoàn toàn đúng. Thông thường, để ghi được một bàn thắng ở Premier League, bạn phải đưa quả bóng lao đi bằng chân hoặc đầu với một tốc độ đủ nhanh, quỹ đạo phù hợp và có độ xoáy cần thiết để nó có thể vượt qua đám hậu vệ và thủ môn trước khi nằm trong khung thành. Việc thực hiện một cú dứt điểm rõ ràng đòi hỏi một trình độ kỹ năng rất lớn.
Nhưng ngay cả đối với một người như Lionel Messi, chân sút xuất sắc nhất thế giới bóng đá ở thế kỷ 21, chỉ có khoảng 30% thành tích ghi bàn của anh có thể được giải thích rằng hoàn toàn là nhờ anh đã đưa quả bóng lao vào khung thành một cách tuyệt vời; 70% còn lại đến từ mọi yếu tố đã được đưa vào mô hình xG (bàn thắng kỳ vọng) – số lượng cú sút, vị trí của các hậu vệ, loại đường chuyền tạo cơ hội mà anh nhận được, và nơi mà anh tung ra cú sút. Liverpool đã tiếp tục kiểm soát được tất cả những yếu tố có thể kiểm soát ở mùa giải này – cho đến khi có một ai đó sút quả bóng về phía khung thành.
Nhưng ngay cả đối với một người như Lionel Messi, chân sút xuất sắc nhất thế giới bóng đá ở thế kỷ 21, chỉ có khoảng 30% thành tích ghi bàn của anh có thể được giải thích rằng hoàn toàn là nhờ anh đã đưa quả bóng lao vào khung thành một cách tuyệt vời; 70% còn lại đến từ mọi yếu tố đã được đưa vào mô hình xG (bàn thắng kỳ vọng) – số lượng cú sút, vị trí của các hậu vệ, loại đường chuyền tạo cơ hội mà anh nhận được, và nơi mà anh tung ra cú sút. Liverpool đã tiếp tục kiểm soát được tất cả những yếu tố có thể kiểm soát ở mùa giải này – cho đến khi có một ai đó sút quả bóng về phía khung thành.
Đối với một câu lạc bộ bóng đá, mọi kết quả – bất kể nó diễn ra như thế nào – đều sẽ thay đổi “phép tính” cho phần còn lại của mùa giải. Nhưng ở mùa giải trước, Liverpool đã thắng rất nhiều trận chỉ với cách biệt 1 bàn trong 5 tháng đầu tiên của mùa giải, khiến mọi thứ từ tháng Ba đến tháng Tám trở nên vô nghĩa. Chức vô địch vốn đã thuộc về họ vào tháng Hai; mọi thứ sau đó là một trận chiến chống lại lịch sử.
Ở mùa giải này, điều đó hoàn toàn ngược lại. Có vẻ như mọi trận đấu đều sẽ trở nên quan trọng kể từ thời điểm này – và ngay cả khi Liverpool có thể bắt đầu vực dậy được các kết quả với những màn trình diễn của mình, và chuyện dứt điểm (của cả họ và đối phương) đi theo đúng hướng mà họ kỳ vọng, điều đó vẫn có thể là chưa đủ. Để được kết thúc trong top 4, họ phải đạt được 2 trong số các điều kiện sau trong phần còn lại của mùa giải: Giành được nhiều hơn Chelsea 4 điểm, giành được nhiều hơn West Ham 6 điểm, giành được nhiều hơn Leicester City 10 điểm, giành được nhiều hơn Manchester United 10 điểm. Vấn đề là, Liverpool chỉ có thể tự quyết tổng số điểm của chính họ.
Giờ đây, tiếp tục duy trì được cách mà họ đang thi đấu có thể sẽ là đủ để khiến điều đó diễn ra. Nhưng với mỗi chuỗi kết quả nghèo nàn liên tiếp, tình thế sẽ càng trở nên khó khăn hơn đối với Jurgen Klopp và các học trò trong việc bám sát kế hoạch. Và mọi kết quả không như ý đều sẽ khiến cho khả năng thành công của kế hoạch trở nên thấp hơn.
Có rất nhiều điều xui xẻo đã diễn ra với Liverpool trong 5 năm qua, nhưng cứ mỗi lần như vậy, họ lại càng trở nên cứng cỏi hơn, mạnh mẽ hơn, chứ không bị hủy hoại. Trong mùa giải đầu tiên của Klopp, họ thất bại trong trận chung kết Europa League, nhưng đã vùng dậy mạnh mẽ ở mùa giải tiếp theo và kết thúc trong top 4. Sau đó, họ bị Real Madrid đánh bại trong trận chung kết Champions League, nhưng đã thể hiện một phong độ ngoạn mục vào mùa giải tiếp theo và giành chức vô địch ở đấu trường danh giá nhất châu Âu.
Họ đã từng thất bại trong cuộc đua vô địch Premier League, mặc dù kiếm được tổng số điểm nhiều thứ ba trong lịch sử giải đấu, nhưng đã trở lại một cách mạnh mẽ ở mùa giải tiếp theo để giành ngôi vương với tổng số điểm nhiều thứ hai trong lịch sử giải đấu. Giờ đây, Liverpool đang có rất nhiều cầu thủ quan trọng không thể thi đấu vì chấn thương và có rất nhiều chuyện đã diễn ra không như ý đối với họ. Kể từ khi Klopp được bổ nhiệm vào năm 2015, đây là lần đầu tiên đội bóng này không đi theo hướng “thẳng tiến” – ngay cả khi nguyên nhân chủ yếu là do xui xẻo. Hãy chờ xem liệu họ có để cho nó hủy hoại mình hay không?
Họ đã từng thất bại trong cuộc đua vô địch Premier League, mặc dù kiếm được tổng số điểm nhiều thứ ba trong lịch sử giải đấu, nhưng đã trở lại một cách mạnh mẽ ở mùa giải tiếp theo để giành ngôi vương với tổng số điểm nhiều thứ hai trong lịch sử giải đấu. Giờ đây, Liverpool đang có rất nhiều cầu thủ quan trọng không thể thi đấu vì chấn thương và có rất nhiều chuyện đã diễn ra không như ý đối với họ. Kể từ khi Klopp được bổ nhiệm vào năm 2015, đây là lần đầu tiên đội bóng này không đi theo hướng “thẳng tiến” – ngay cả khi nguyên nhân chủ yếu là do xui xẻo. Hãy chờ xem liệu họ có để cho nó hủy hoại mình hay không?
Nguồn: Lược dịch từ bài viết “How Liverpool's Luck Ran Out” của tác giả Ryan O’Hanlon, đăng tải trên No Grass In The Clouds.