Từ một đội bóng nằm ở khu vực xuống hạng vươn mình lên vị trí đầu bảng của Bundesliga, Xabi Alonso đang tạo nên một câu chuyện kỳ diệu trong 12 tháng ngồi trên chiếc ghế HLV trưởng của Bayer Leverkusen. Tuy sự hồi sinh chỉ là chuyện sớm muộn khi xét trên những tài năng mà đội bóng này sở hữu, nhưng sự thay đổi về thái độ, tinh thần thi đấu của họ dưới thời nhà cầm quân người Tây Ban Nha thực sự là một cuộc biến đổi rất đáng nể.
 |
Kể từ khi CLB này bị gán cho biệt danh “Neverkusen” sau cú ăn ba… á quân vào năm 2002, Bayer đã trở thành một biểu tượng cho sự kém cỏi và thiếu kiên cường. Tuy nhiên, giờ đây họ là một đoàn quân đủ bản lĩnh để giành lại 1 điểm trước nhà đương kim vô địch Bayern Munich sau khi bị đối thủ chọc thủng lưới vào những phút cuối của trận đấu, và nhìn chung đang thi đấu với sự ngang tàng thấy rõ trong tư cách đội bóng cân bằng và tự tin nhất giải VĐQG Đức.
Giám đốc thể thao Simon Rolfes dĩ nhiên đánh giá rất cao vai trò của vị HLV trưởng người Tây Ban Nha trong cuộc lột xác này. “Sự nghiêm túc và trưởng thành trong cách chơi của chúng tôi phản ánh con người của Xabi,” Rolfes nhận xét. “Cậu ấy là một chiến binh, một nhà vô địch đích thực. Cậu ấy đã lan truyền cho đội bóng của mình sự cứng rắn và tinh thần chiến đấu.”
Rolfes cũng chỉ ra rằng chiến thắng trước Monaco ở giai đoạn knock-out của Europa League mùa trước là một bước ngoặc quan trọng giúp thúc đẩy tinh thần của Bayer. “Chúng tôi là đội chơi tốt hơn trong lượt trận đầu diễn ra trên sân nhà, nhưng cuối cùng lại thua với tỷ số 2-3 vì hai bàn thua muộn.
“Tại Monaco, chúng tôi lại một lần nữa là đội chơi hay hơn và lẽ ra đã có thể giành chiến thắng trong 90 phút. Nhưng rốt cuộc chúng tôi đã phải bước vào 2 hiệp phụ và sau đó là loạt sút luân lưu – trong 7 quả penalty nhận được trong các trận đấu trước đó, chúng tôi đã sút hỏng toàn bộ. Chẳng khác nào số phận sắp đưa chúng tôi đến với một cái kết đen đủi khác. Trong suốt mùa giải, có vẻ như mọi thứ đều đang chống lại chúng tôi. Tuy nhiên cuối cùng chúng tôi đã thành công trong cả 5 lượt sút và giành chiến thắng! Đó là một khoảnh khắc quan trọng đối với đội bóng và toàn thể CLB.” Sau đó, họ để thua Roma của Jose Mourinho với tỷ số sít sao ở vòng bán kết.
Về mặt chiến thuật, Alonso đã áp dụng các bài học rút ra từ nhiều ý tưởng khác nhau mà ông đã lĩnh hội khi chơi bóng dưới sự dẫn dắt của Pep Guardiola, Jose Mourinho, Carlo Ancelotti và Rafael Benitez. Bước đi đầu tiên của ông là ổn định hàng thủ, thi triển lối chơi phòng ngự phản công. Khi Leverkusen đã có được một hệ thống phòng ngự chắc chắn hơn, Alonso mới tập trung vào việc cải thiện khả năng xử lý bóng của họ. Trong mùa giải này, họ đã có thêm một bước tiến lớn khác, ngày càng trở nên đáng xem hơn và hiện đang chơi một thứ bóng đá hay nhất ở Đức.
“Xabi không phải là một HLV làm việc máy móc,” Rolfe nói. “Đội bóng này sẵn sàng chơi phòng ngự đổ bê tông khi cần thiết hoặc cực kỳ thực dụng trong một số tình huống nhất định, chứ không có chuyện lúc nào cũng phải triển khai bóng đẹp mắt từ hàng thủ. Giành chiến thắng bằng mọi giá chính là tôn chỉ của cậu ấy, hơn hết tất thảy mọi thứ.”
 |
Ngoài những người thầy kể trên, sự phát triển của Alonso tại CLB thời thơ ấu Real Sociedad cũng đã góp phần tạo nên triết lý bóng đá của ông. Nhà cầm quân người Tây Ban Nha đã có cơ hội thi đấu và hành nghề huấn luyện tại một CLB cực chú trọng vào việc đào tạo ra những cầu thủ sở hữu năng khiếu kỹ thuật để thi triển một thứ bóng đá có nền tảng là khả năng kiểm soát bóng.
Ông đã giúp đội B của La Real được lên chơi ở giải hạng hai Tây Ban Nha lần đầu tiên sau 60 năm. Mặc dù họ đã bị rớt hạng vào cuối mùa giải đó, nhưng vẫn tạo nên được những điểm nhấn đáng chú ý, bao gồm một đội hình đầy trẻ trung có độ tuổi trung bình là 21,4. Đã có 7 trận đấu đoàn quân thiếu kinh nghiệm của Alonso đạt tỷ lệ kiểm soát bóng lên đến 70%.
Tại Leverkusen, những bước tiến bộ cực ổn định của họ đã diễn ra trùng khớp với sự phát triển về khả năng kiểm soát bóng trong năm dương lịch vừa qua, và khởi đầu mùa giải tuyệt vời mà đội bóng này đang có hiện nay đã được xây dựng dựa trên các pha tấn công nhiều đường chuyền.
Như biểu đồ bên dưới minh họa, không đội bóng nào – kể cả Bayern Munich – có số đường chuyền trung bình trên mỗi chuỗi cầm bóng không đứt đoạn nhiều hơn Bayer Leverkusen trong suốt 5 trận đấu mở màn. Tốc độ lên bóng trung bình cao hơn vài đội của Leverkusen cho thấy khi các khoảng trống được mở ra, họ cũng có thể chuyển trạng thái chơi bóng sang tốc độ cao, kèm theo sự sắc bén.
 |
Sự hiệu quả trong khâu tuyển dụng của CLB này trong kỳ chuyển nhượng mùa hè vừa qua cũng đã góp phần đẩy nhanh sự tiến bộ của Leverkusen, những cầu thủ linh hoạt về mặt chiến thuật đã được đưa về và cho phép họ áp dụng một hệ thống mới.
Wing-back Alejandro Grimaldo đã mang đến cho Alonso một mũi tấn công đáng gờm ở cánh trái – trong màu áo Benfica vào mùa giải trước, dữ liệu kiến tạo kỳ vọng được ghi nhận ở anh là 12,7, chỉ có 5 cầu thủ khác ở Top 7 giải VĐQG hàng đầu châu Âu làm tốt hơn – và cùng với đó là sự xuất sắc trong nhiệm vụ phòng ngự, góp phần tạo điều kiện để Leverkusen hoán đổi sang một đội hình 4 hậu vệ đầy vững chãi trong quá trình triển khai bóng.
Ba trung vệ Edmond Tapsoba, Jonathan Tah và Odilon Kossounou sẽ điều chỉnh lại vị trí để tạo thành phần còn lại của bộ tứ hậu vệ, cho phép một Jeremie Frimpong đầy nguy hiểm được tự do dâng cao.
Ở trung tuyến, lão tướng Jonas Hofmann là một cầu thủ sở hữu kỹ thuật cá nhân đáng nể, anh có thể phối hợp với Frimpong, cũng như yểm trợ cho đồng đội người Hà Lan trong giai đoạn phòng ngự. Trong khi đó, Granit Xhaka đã giúp tạo nên một cặp “trục kép” chắc chắn ở đáy hàng tiền vệ, nhờ vậy Florian Wirtz có thể yên trí tập trung vào việc di chuyển khắp khu vực 1/3 cuối sân đối thủ, tìm kiếm quả bóng và phô diễn khả năng sáng tạo, như ảnh dưới:
 |
Trong trận đấu với Heidenheim, Leverkusen đã ghi bàn thắng thứ hai của họ bằng chính xác cấu trúc này, khi Hofmann lao ra phía sau hàng thủ để nhận một đường chọc khe hoàn hảo từ Exequiel Palacios.
Ngoài ra còn có một Victor Boniface đầy “tàn nhẫn”, người đã thực hiện trung bình 7,6 cú dứt điểm mỗi 90 phút kể từ khi góp mặt ở Bundesliga – một thống kê đáng kinh ngạc – bên cạnh các pha di chuyển không bóng tuyệt vời. Leverkusen thực sự là một đội bóng sở hữu sức mạnh tấn công đáng nể.
***
“Vừa có kiến thức cực sâu sắc về bóng đá, vừa có khí chất siêu sao sau một sự nghiệp cầu thủ đầy vinh quang, đây quả thực là một sự kết hợp cực kỳ tuyệt vời đối với một vị HLV trưởng,” một quan chức cấp cao của Bayer chia sẻ với The Athletic. “Cậu ấy sở hữu hết những phẩm chất đó, nhưng ngoài ra cậu ấy còn có đạo đức làm việc và sự khiêm tốn của một người mới vào nghề nữa.” Alonso luôn là người đầu tiên có mặt và là người cuối cùng rời khỏi trung tâm huấn luyện, sau khi nghiên cứu các chi tiết chiến thuật nhiều tiếng đồng hồ.
Một nhân viên của CLB sau khi chứng kiến Alonso phát biểu tại cuộc họp nhân viên thường niên đã mô tả ông là một nhà hùng biện “khá khô khan” chứ không có tài làm trò mua vui, cũng chẳng phải một “Menschenfanger” (bậc thầy quyến rũ người khác) rõ rành rành như Jurgen Klopp. Khác với một số người tiền nhiệm ở Bayer, nhà cầm quân người Tây Ban Nha tỏ ra ít quan tâm tới các bộ phận của CLB không ảnh hưởng trực tiếp tới mảng bóng đá. Ông chỉ thực sự quan tâm đến môn thể thao vua mà thôi.
Nhưng tinh thần nhất quán đó của Alonso cũng đã truyền cảm hứng cho các nhân viên tại một CLB đôi khi bị mô tả là “Wohlfuhloase” – một ốc đảo thoải mái – do tương đối thiếu áp lực từ trách nhiệm phải thành công. Ông đã tiếp thêm năng lượng cho các nhân viên của Leverkusen bằng sự chuyên nghiệp, sức lôi cuốn và khát khao thành công của mình. “Bạn sẽ tin tưởng mọi thứ mà ông ấy nói, vì danh tiếng của ông ấy và cách ông ấy truyền tải chúng,” người nhân viên kể trên nhận xét.
Các cầu thủ cũng hoàn toàn bị Alonso mê hoặc. Thật đáng kinh ngạc, dù cho đã giải nghệ tận 6 năm, ông vẫn có thể trở thành “cầu thủ” xuất sắc nhất trên sân tập. Cựu danh thủ này thường xuyên tung ra những cú phất bóng chéo sân đưa quả bóng hạ cánh xuống một ngọn cỏ đã định trước và thực hiện những đường chuyền xuyên tuyến cực sắc bén mà không đổ một giọt mồ hôi nào.
 |
Ban đầu, một số người trong CLB đã lo ngại rằng, với nền tảng kỹ thuật xuất chúng của mình, Alonso sẽ nghiền nát sự tự tin của cả đội, hoặc tệ hơn, là khiến họ thù ghét. Họ đã hồi tưởng về câu chuyện nhà vô địch World Cup 1990 là Pierre Littbarski, trong vai trò trợ lý HLV trưởng cho Berti Vogts tại Leverkusen vào năm 2001, đã thể hiện khả năng sút phạt của mình, sau đó trêu chọc các cầu thủ vì không đạt đến được những tiêu chuẩn của ông. Một ngày nọ, một cầu thủ của Bayer đã tìm cách trả đũa – và anh ta đã “vô tình” “chặt chém” Littbarski trong một trận đấu tập.
Nhưng chuyện đó sẽ không xảy ra với Alonso, và nguyên nhân không phải chỉ vì ông quá khéo léo để có thể bị một pha tắc bóng ác ý chạm vào. Các cầu thủ rất tôn trọng và ngưỡng mộ ông. “Có một số cựu cầu thủ chuyên nghiệp đã cố gây ấn tượng với các cầu thủ bằng kỹ năng xử lý bóng của họ, vì họ chẳng có nhiều điều để thể hiện và lấy uy,” một quan chức cấp cao của CLB chia sẻ. “Nhưng Xabi không cần làm vậy. Cậu ấy chỉ dùng mấy đường chuyền hảo hạng của mình để truyền tải các ý tưởng – tương tự như hành động vẽ các mũi tên lên một tấm bảng chiến thuật – và nâng cao chất lượng của buổi tập mà thôi.”
Trên các sân tập đối diện với sân vận động BayArena, sự tập trung và tận tâm đang được thể hiện rất rõ. Alonso di chuyển nhiều, nói nhiều và đôi khi hét lên nếu cảm thấy mình cần nhấn mạnh một thông điệp nào đó. Gần đây, ông đã yêu cầu các cầu thủ phải chơi hiệu quả hơn trong những tình huống cố định. Khi họ đạt được sự tiến bộ rõ rệt trong khía cạnh này, Alonso đã thưởng cho họ 2 ngày nghỉ.
“Ông ấy là một người rất thông minh, như thể sở hữu những chiếc ăng-ten cực nhạy cảm có thể bắt được mọi loại tín hiệu,” một nhân vật khác từ nội bộ Bayer đã làm việc với Alonso hàng ngày chia sẻ. Anh kể rằng vị HLV trưởng người Tây Ban Nha luôn muốn đảm bảo những người hùng thầm lặng thường bị công chúng xem nhẹ các đóng góp của họ trên sân đấu sẽ nhận được sự tưởng thưởng xứng đáng từ cả dư luận và bản thân ông.
Rõ ràng, Alonso không phải là ngọn nguồn duy nhất dẫn đến sự thăng hoa của Bayer. Ông có một mối quan hệ rất chặt chẽ với CEO người Tây Ban Nha của CLB là Fernando Carro và Rolfes, một cựu tiền vệ trung tâm bằng tuổi Alonso và có những quan điểm tương đồng với nhà cầm quân này về bóng đá. Các ý tưởng của Alonso và chính sách chuyển nhượng của CLB đã ăn khớp một cách hoàn hảo với nhau.
Trong kỳ chuyển nhượng vừa qua, Leverkusen đã có những nước cờ khôn ngoan đến mức đáng nể phục – dù cho hoạt động tuyển trạch của CLB này vốn đã rất xuất sắc trong nhiều thập kỷ rồi. Họ đã bán cầu thủ chạy cánh người Pháp Moussa Diaby cho Aston Villa với mức phí chuyển nhượng 60 triệu Euro, số tiền này đã tạo điều kiện cho họ đưa về vài cầu thủ dày dạn kinh nghiệm để bổ khuyết cho dàn tài năng trẻ trong đội.
Cựu tiền vệ của Arsenal là Xhaka và tuyển thủ quốc gia Đức Hofmann, đều 31 tuổi, đã bổ sung thêm cá tính, sức mạnh tinh thần cũng như năng lực chuyên môn cho phòng thay đồ. Grimaldo, 28 tuổi, cũng là một thành viên đang tạo nên những ảnh hưởng tích cực ở phía sau hậu trường. Và trên hết, sự xuất hiện của một tay săn bàn năng động – Boniface, được đưa về với mức phí chuyển nhượng 20,5 triệu Euro từ Union Saint-Gilloise, hiện đã ghi 6 bàn sau 6 lần ra sân ở Bundesliga – luôn là một việc rất hữu ích.
 |
Lựa chọn đúng CLB phù hợp để có thể đạt được sự thành công chính là kỹ năng bị xem nhẹ giá trị nhất của một vị HLV. Alonso cực kỳ cẩn trọng trong khía cạnh này. Ông đã dành ra 3 năm để “học nghề” ở Real Sociedad B và từng từ chối một cơ hội dẫn dắt Borussia Monchengladbach vào mùa xuân năm 2021 – từ thuở còn chơi bóng ở Bayern Munich (2014-2017), Alonso đã biết rằng Leverkusen sẽ là nơi phù hợp hơn dành cho mình.
Bayer là một CLB tương đối giàu có, luôn một lòng theo đuổi bóng đá tấn công, nhưng lại chẳng phải là một cái tên thu hút giới truyền thông vì quy mô nhỏ bé của thành phố Leverkusen. Do đó, đây là một nơi cực lý tưởng để một nhà cầm quân trẻ tuổi thực hiện các bước tiếp theo của mình sau bước đầu tiên. Câu hỏi hệ trọng duy nhất vào lúc này là liệu Bayer có thể giữ chân được vị HLV đang cực “hot” này trong bao lâu nữa.
Rolfes chia sẻ rằng họ chẳng hề lo lắng trước những tin tức liên kết Alonso với chiếc ghế HLV trưởng tại Real Madrid. “Tôi chẳng bao giờ bận tâm đến những tin đồn về các cầu thủ hay HLV của chúng tôi. Nếu họ thực sự tài giỏi và toả sáng trong công việc của mình, dĩ nhiên là họ sẽ thu hút sự chú ý từ các CLB khác. Hồi tháng 4, đã có rất nhiều tin đồn bảo rằng Alonso sẽ ra đi trong mùa hè, nhưng rốt cuộc cậu ấy vẫn ở lại đây đó thôi.” Thay vào đó, ông đã ký vào một bản hợp đồng mới có thời hạn tới năm 2026.
Nhưng Bayer không hề ngây thơ. Nếu Alonso nhận được lời mời tới làm việc ở Santiago Bernabeu trong mùa giải sau và quyết định sẵn sàng đảm nhận công việc đó, họ sẽ không cản trở mong muốn của ông và thay vào đó là tập trung vào nhiệm vụ xoay sở thật tốt để giai đoạn chuyển giao diễn ra thuận buồm xuôi gió. Nhưng vẫn còn đó niềm hy vọng rằng mối duyên này sẽ không kết thúc vào tháng 5. Bayer chưa hề nhận được dấu hiệu nào cho thấy Alonso muốn ra đi. Và trên hết, từ tất cả những gì chúng ta đã được chứng kiến cho đến nay, có thể nói ông không phải là một người sống vội.
Theo Raphael Honigstein và Thom Harris, The Athletic
Leverkusen
