Trước và sau Xabi Alonso là hai kỷ nguyên khác nhau. Không chỉ với Bayer Leverkusen, mà có lẽ còn với cả bóng đá Đức.
 |
Hãy nói về Leverkusen trước. Những gì Alonso đạt được tại đội bóng này đã nói lên tất cả. Trước năm 2024, Leverkusen chưa từng một lần vô địch Bundesliga trong suốt 120 năm tồn tại, kể cả trước hay sau khi giải đấu ra đời năm 1963. Việc hoàn tất cú đúp quốc nội với thành tích bất bại không chỉ là điều chưa từng có trong lịch sử CLB, mà còn là kỳ tích chưa từng xuất hiện trong cả lịch sử bóng đá Đức.
Alonso thậm chí chỉ còn cách một trận đấu nữa là hoàn tất cú ăn ba danh hiệu, nhưng Atalanta và Ademola Lookman đã ngăn ông bước vào ngôi đền huyền thoại của bóng đá châu Âu. Mặc dù vậy, thất bại ở trận chung kết Europa League không làm lu mờ tầm ảnh hưởng to lớn mà Alonso để lại.
Thành công của Alonso bắt đầu từ chính tập thể mà ông tiếp quản, một đội hình tưởng chừng chỉ có tiềm năng trên lý thuyết. Leverkusen từ lâu đã nổi tiếng trong việc chiêu mộ cầu thủ trẻ triển vọng và đưa họ đến với những CLB lớn ở châu Âu. Nhưng việc phát hiện tài năng mới chỉ là bước khởi đầu. Biến họ thành ngôi sao thực thụ và được các ông lớn săn đón mới là thách thức thật sự.
Chính Alonso là người giải được bài toán ấy. Ông đã giúp họ phát huy tối đa phẩm chất của mình. Với một số cái tên, điều đó có vẻ dễ dàng. Florian Wirtz là một tài năng hiếm có, gần như được sinh ra để trở thành ngôi sao. Nhưng khi Alonso tiếp quản đội bóng, Wirtz mới 19 tuổi và vừa trở lại sau chấn thương đầu gối nghiêm trọng.
 |
Alonso đã tạo ra một vai trò phù hợp để Wirtz thực sự thăng hoa. Ông xây dựng một hệ thống xung quanh anh, với những cầu thủ có thể hỗ trợ tối đa: Granit Xhaka giúp Wirtz kiểm soát bóng nhiều hơn, Frimpong và Grimaldo mang đến chiều rộng và các góc di chuyển lý tưởng, còn những người khác đóng vai trò hỗ trợ thầm lặng nhưng không kém phần quan trọng. Một tài năng lớn đã được định hình thành một ngôi sao thực thụ.
Không ít cầu thủ ở Leverkusen giờ đây được nhìn nhận bằng một ánh mắt khác. Có đến hơn một nửa đội hình Leverkusen hiện tại đã chơi thứ bóng đá hay nhất sự nghiệp dưới thời Alonso.
Frimpong chắc chắn nằm trong số đó. Trong một cuộc phỏng vấn với The Athletic đầu năm 2024, anh mô tả khả năng giao tiếp của Alonso khi làm việc riêng với từng cầu thủ: “Ai cũng hiểu ông ấy. Mỗi khi có ý tưởng, ông luôn truyền đạt rõ ràng cho cả đội. Tôi luôn có cảm giác ông ấy biết cách tận dụng khả năng của tôi.”
Cách Alonso áp dụng điều này lên toàn đội đã vạch ra một mô hình phát triển rõ ràng: Ông biết cách khai thác tối đa khả năng tấn công và sáng tạo của Grimaldo. Ông giúp Jonathan Tah tìm lại phong độ của một trung vệ đẳng cấp quốc tế. Ngay cả Patrik Schick, người tưởng như đã bị chấn thương hủy hoại sự nghiệp ở tuổi 20 cũng đã trở lại mạnh mẽ mùa này với phong độ ghi bàn ấn tượng.
Sự nghiệp của Nathan Tella, Piero Hincapie và Edmond Tapsoba cũng đã thăng tiến đáng kể dưới thời Alonso. Họ sẽ rời Leverkusen với mức phí chuyển nhượng cao hơn rất nhiều so với lúc mới đến.
Ảnh hưởng của Alonso không chỉ mang ý nghĩa biểu tượng; nó còn hiện hữu một cách cụ thể: Đó là lợi nhuận từ những thương vụ chuyển nhượng trong tương lai. Nhưng có lẽ, tác động quan trọng hơn và dễ đo đếm hơn nằm ở cách ông giúp Leverkusen nâng tầm hình ảnh trong mắt các tài năng trẻ.
 |
Những đội bóng như Leverkusen thường đóng vai trò như một trạm trung chuyển trên hành trình tiến lên đỉnh cao. Và tại phân khúc này, có vô số đội bóng chen chân để giành lợi thế.
Trước kia, cuộc đua nằm ở khả năng phát hiện tài năng. Ai phát hiện ra cầu thủ giỏi trước, người đó thắng. Nhưng giờ đây, khi dữ liệu đã trở thành công cụ phổ cập, cuộc cạnh tranh đã chuyển sang một mặt trận lớn hơn: Ai sở hữu cơ sở vật chất tốt hơn, ai mang đến con đường dễ dàng và chắc chắn hơn để cầu thủ trẻ bước lên đẳng cấp cao nhất, đồng nghĩa với tiền bạc và ánh hào quang?
Ngay cả trong phạm vi nước Đức, Leverkusen cũng phải cạnh tranh với Eintracht Frankfurt, RB Leipzig hay Borussia Dortmund về mặt này. Và chỉ cần một vài năm sa sút, bạn có thể tụt lại phía sau rất nhanh. Dortmund giờ đây không còn là điểm đến số một cho thế hệ cầu thủ triển vọng tiếp theo. Thay vào đó, sau khi chứng kiến Dani Olmo, Josko Gvardiol và Dominik Szoboszlai trưởng thành ở Leipzig, hay Randal Kolo Muani và Omar Marmoush bứt phá tại Frankfurt, các tài năng trẻ (cũng như cha mẹ và người đại diện của họ) đang đặt niềm tin vào những bệ phóng mới mẻ này.
Với việc giúp ít nhất 6 hay 7 cầu thủ tiến tới bệ phóng mới, có thể ví công lao của Alonso như một tờ quảng cáo du lịch những năm 1950: Hãy đến Leverkusen, nơi có danh hiệu, Champions League và cơ hội để bạn trở thành phiên bản xuất sắc nhất của chính mình.
Dĩ nhiên, Alonso sẽ làm suy yếu phần nào lời mời gọi ấy khi ông ra đi. Nhưng ông rời đi sau khi đã để lại một di sản: Leverkusen giờ đây là điểm đến hàng đầu trong nhóm các CLB phát triển tài năng. Có thể nói, chưa bao giờ đội bóng này hấp dẫn đến vậy. Alonso đã chứng minh rằng để chuẩn bị cho đỉnh cao, bạn có thể không chỉ phát triển tài năng mà còn có thể giành được luôn cả những danh hiệu.
 |
Ngoài ra, ông cũng để lại một thông điệp sâu sắc hơn. Các CLB Đức thường phản ứng với khủng hoảng theo cách an toàn, một lối tư duy từng phổ biến ở Premier League cách đây 20 năm trước bằng cách bổ nhiệm HLV dựa trên kinh nghiệm tại Bundesliga, hoặc thứ gọi là “biết cách tồn tại ở giải đấu này”. Tất cả hướng đến sự ổn định ngắn hạn hơn là khát vọng vươn xa.
Tư duy ấy vẫn còn tồn tại ở Đức và từng giúp không ít HLV giữ được ghế, thậm chí nhiều người trong số đó còn được luân chuyển qua lại giữa các CLB Bundesliga. Suy cho cùng, điều đó cũng không hẳn là vô lý. Giải hạng hai nước Đức (2. Bundesliga) đang có sự xuất hiện của hàng loạt tên tuổi từng là thế lực một thời: Schalke, Kaiserslautern, Nuremberg hay Fortuna Düsseldorf. Còn Hamburg thì vừa mới trở lại Bundesliga sau 7 năm xa cách.
Nhiều quyết định được đưa ra bởi sự sợ hãi. Khi tình hình tại một CLB trở nên tệ hại (như chính Leverkusen vào mùa thu năm 2022), các CLB sẽ có xu hướng tìm mọi cách để tránh thảm họa, thay vì mơ về một đỉnh cao mới. Nói theo cách khác là đừng biến thành Hamburg hay Schalke tiếp theo.
Alonso đến khi Leverkusen đang nằm trong nhóm xuống hạng. Vị trí ấy không phản ánh đúng thực lực, bởi mùa trước Leverkusen từng cán đích ở vị trí thứ ba. Nhưng quyết định của GĐTT Simon Rolfes và CEO Fernando Carro vẫn là một canh bạc lớn, bởi Alonso chưa từng huấn luyện cấp độ chuyên nghiệp, cũng như không có bất kỳ mối liên hệ nào với CLB.
Giờ thì ai cũng thấy đó là một bước đi hợp lý. Nhưng nếu thất bại, không dễ để Rolfes và Carro biện hộ cho quyết định ấy.
 |
Việc bổ nhiệm Alonso cũng là một quyết định táo bạo và đi ngược lại thói quen cố hữu của môi trường bóng đá Đức.
Leverkusen vốn là một đội bóng mang màu sắc quốc tế đậm nét hơn phần lớn các CLB tại Bundesliga. Họ có truyền thống thành công với các cầu thủ ngoài châu Âu, đồng thời chiếc ghế huấn luyện cũng không bị phụ thuộc quá nhiều vào “vòng quay” HLV nội địa như phần còn lại của giải đấu. Alonso đến thay Gerardo Seoane, HLV người Thụy Sĩ hiện đã chuyển sang dẫn dắt Gladbach. Trước đó là Peter Bosz, chiến lược gia người Hà Lan từng gắn bó ba năm.
Dẫu vậy, trước tình cảnh sa sút, rất nhiều CLB khác có lẽ đã gọi ngay cho một gương mặt quen thuộc. Một lựa chọn an toàn, một kiểu HLV mà chẳng ai phản đối dù cũng chẳng ai kỳ vọng. Nhưng Leverkusen thì không. Họ chọn hướng đi táo bạo, đầy kỳ vọng và có phần lãng mạn. Và phần thưởng là giai đoạn thành công nhất trong lịch sử CLB và có thể là một hình mẫu đủ sức truyền cảm hứng cho các CLB khác dám phá bỏ tư duy cũ kỹ.
Bundesliga đã trở nên hấp dẫn hơn khi có Alonso. Và có thể, món quà chia tay lớn nhất ông để lại không nằm ở danh hiệu, mà ở việc mở rộng tầm nhìn của cả nền bóng đá. Một di sản vượt xa những gì Alonso làm được trên sân và sẽ còn tồn tại rất lâu sau khi ông rời đi.
Theo New York Times
Leverkusen
