Khi xem một trận bóng đá, những gì chúng ta thực sự quan sát được chỉ là một phần rất nhỏ của toàn bộ diễn biến trên sân. Những chi tiết như những pha chạy chỗ đôi khi lại không được mấy người chú ý đến.
Chúng ta thường bị thu hút bởi những gì xảy ra xung quanh trái bóng. Nhưng khi phóng tầm mắt ra xa hơn một chút, bạn sẽ thấy được cả vẻ đẹp thể hiện trong những chuyển động không bóng được dàn dựng cực kỳ cẩn thận trên sân.
Bạn có thể không nhận thấy nhiều pha chạy chỗ trong một trận đấu. Một số trong đó thậm chí còn không được ghi lại bởi máy quay truyền hình. Nhưng khi một cầu thủ nhận bóng trong khoảng trống, bạn có thể chắc chắn rằng chính nhờ những pha di chuyển thông minh của các đồng đội ở những khu vực khác trên sân đã kéo giãn và làm rối loạn đội hình phòng ngự của đối phương.
Những pha chạy chỗ xuyên qua hàng phòng ngự là yếu tố then chốt cho sức mạnh tấn công của một đội bóng, đặc biệt là ở giải Ngoại hạng Anh - nơi ngày càng đòi hỏi nhiều hơn về mặt thể lực khi thi đấu..
“Những pha vòng ra phía sau hàng phòng ngự có lẽ là điều quan trọng nhất trong bóng đá,” huấn luyện viên của Liverpool - Arne Slot, chia sẻ trên Amazon Prime sau chiến thắng 3-1 trước Leicester City.
“Bạn thậm chí không nhất thiết phải chuyền bóng cho cầu thủ thực hiện pha luồn ra phía sau hàng phòng ngự đối phương, nhưng nhờ pha chạy chỗ đó, bạn có thể tạo ra tình huống 1vs1 thuận lợi hơn cho cầu thủ chạy cánh của mình. Vì vậy càng có nhiều pha chạy vòng ra sau lưng hàng hậu vệ, bạn càng có nhiều cơ hội giành chiến thắng trong trận đấu.”
The Athletic đã nhận thấy xu hướng tương tự trong đội hình của Arne Slot hồi đầu mùa giải. Những pha chạy chồng biên để vượt qua hàng phòng ngự đối phương đã giúp các cầu thủ chạy cánh của Liverpool có thể di chuyển vào trung lộ và thực hiện các pha tạt bóng. Và minh chứng dễ thấy nhất là thông qua đường kiến tạo của Mohamed Salah cho Curtis Jones trong trận đấu gặp Chelsea.
Những pha chạy chỗ vượt lên phía trước vị trí của trái bóng vẫn là một yếu tố chiến thuật quan trọng trong lối chơi của Liverpool dưới thời HLV Arne Slot.
Không chỉ các tiền đạo chạy cánh quen thuộc như Salah, Cody Gakpo và Luis Diaz, mà các tiền vệ của Liverpool cũng thể hiện rõ xu hướng thực hiện những pha chạy chỗ vượt qua hàng phòng ngự cuối cùng của đối phương, đặc biệt là những pha chạy lên từ tuyến giữa.
Ví dụ, trong trận đấu gần đây ở giải Ngoại hạng Anh với Manchester United, Curtis Jones đã cố gắng thu hút sự chú ý của Ibrahima Konate khi anh phát hiện một khoảng trống trong hàng phòng ngự của đội khách.
Mặc dù bóng không đến được chân Curtis Jones trong pha bóng này, nhưng nó phần nào đã hút được sự chú ý của Harry Maguire trong khi bóng tiếp tục được luân chuyển từ phía dưới.
Và 5 giây sau, khoảng trống đó đã được khai thác bởi một pha chạy luồn ra phía sau hàng phòng ngự. Lần này, người khai thác khoảng trống là tiền vệ Alexis Mac Allister. Ở pha bóng này, Mohamed Salah đã thực hiện một đường bóng bổng chính xác để đưa bóng vào vị trí Mac Allister có thể ra chân ngay lập tức.
Sử dụng mô hình Game Intelligence của SkillCorner (mô hình này trích xuất các chỉ số theo bối cảnh từ dữ liệu theo dõi được lấy từ các video phát sóng trận đấu), chúng ta có thể đo lường số lượng pha chạy chỗ không bóng của mỗi đội khi họ kiểm soát bóng và tập trung vào các pha chạy vượt qua phòng tuyến cuối cùng trong hàng phòng ngự của đối phương.
Dành cho những ai chưa rõ, kiểu chạy chỗ này đơn giản được ghi nhận khi một cầu thủ di chuyển để tấn công vào khoảng trống phía sau hàng phòng tuyến cuối cùng của hàng phòng ngự đối phương — như ví dụ bên dưới. Điều quan trọng là cầu thủ không cần phải nhận bóng thì pha di chuyển đó vẫn được ghi nhận.
Khi quan sát tất cả các đội ở Premier League, Liverpool thực hiện trung bình 4,1 pha chạy chỗ vượt hàng phòng ngự cuối cùng trong mỗi 30 phút kiểm soát bóng (thông số này đã điều chỉnh theo thời lượng kiểm soát bóng của từng đội). Đây là con số cao thứ ba mùa giải này và nó chỉ xếp sau hai đội dẫn đầu là Crystal Palace (hạng nhất) và Aston Villa (thua kém hơn một chút so với Crystal Palace).
| Crystal Palace đang dẫn đầu về số lần thực hiện các pha chạy chỗ vượt qua hàng phòng ngự |
Không có phương pháp nào được coi là hoàn toàn đúng hay sai trong cách triển khai tấn công, nhưng biểu đồ trên đã làm rõ những phong cách chiến thuật khác nhau mà mỗi đội bóng áp dụng khi tổ chức tấn công.
Ví dụ, Arsenal và Manchester City có số liệu tương đối thấp ở chỉ số này. Điều này phần nào phản ánh mong muốn của họ về lối chơi xây dựng tấn công một cách chậm rãi nhờ vào khả năng kiểm soát bóng. Cách tiếp cận này tập trung vào việc dồn ép đối phương phải lùi sâu, giành quyền kiểm soát khu vực - cách chơi này khiến khoảng trống phía sau hàng phòng ngự của đối phương trở nên ít hơn, làm giảm cơ hội khai thác các pha di chuyển vượt tuyến.
Phân tích gì thì chắc cũng nên lược Southampton ra một bên, bởi họ hiện tại đã đủ khổ rồi.
Đối với đội đầu bảng Crystal Palace, những pha chạy chỗ của Jean-Philippe Mateta là yếu tố quan trọng trong lối chơi tấn công của Oliver Glasner. Và trên hết, những pha chạy chỗ này mang lại một lợi ích kép cho đội chủ sân Selhurst Park.
Thứ nhất là mối đe dọa điển hình từ một tiền đạo nhận bóng phía sau hàng phòng ngự đối phương. Thứ hai là khoảng trống mà những pha chạy chỗ đó tạo ra sẽ là miếng phô mai thơm ngon để các cầu thủ khác có thể khai thác ở khoảng không giữa các tuyến, đặc biệt là Eberechi Eze.
Ví dụ, trong trận đấu gần nhất tại Premier League với Chelsea, Ismaila Sarr đã chuyền bóng cho hậu vệ cánh phải Daniel Munoz - người đang có khoảng trống ở biên phải, trong khi Mateta thu hút các trung vệ của Chelsea bằng pha chạy chỗ luồn ra phía sau lưng hàng thủ và hướng về cột gần (xem khung hình số 2).
Pha chạy chỗ đó tạo khoảng trống để Eze di chuyển vào. Khi phát hiện ra khoảng không, Munoz đã thực hiện đường căng ngang giúp Eze có cơ hội dứt điểm một chạm. Nhưng tiếc là pha bóng này, cú dứt điểm lại đi không trúng mục tiêu.
Một tình huống gần như tương tự xảy ra 20 phút sau đó. Đường chuyền của Sarr tìm đến Munoz đang băng lên, trong khi pha chạy chỗ của Mateta về cột gần tạo điều kiện cho Eze giữ vị trí và nhận đường trả ngược. Lần này không chệch cột nhưng bóng cũng đã bị chặn lại ngay trước mũi giày của Eze.
Ngược lại, khả năng phối hợp được cải thiện của Mateta đã giúp Sarr tỏa sáng ở vị trí số 10 nhờ những pha di chuyển từ vị trí sâu hơn.
Điều này được minh chứng qua bàn thắng của Sarr vào lưới Aston Villa tại Premier League vào tháng 11. Ở pha bóng này, Mateta đã lùi về để nhận bóng ở phần sân nhà trước khi chuyền bóng cho Sarr - người đã thực hiện pha chạy chỗ ra phía sau hàng phòng ngự đối phương.
Đây là một phần trong lối chơi mà Sarr đã tích cực rèn luyện trên sân tập kể từ khi anh gia nhập Crystal Palace vào mùa hè.
“Chúng tôi đã chỉ cho cậu ấy những khoảng trống mà cậu ấy có thể phát huy sức mạnh của mình,” Glasner chia sẻ trong buổi họp báo tháng trước.
“Chúng tôi muốn có một lối chơi tốc độ và một cầu thủ có thể chạy luồn ra phía sau hàng phòng ngự. Để tìm kiếm một mẫu cầu thủ hoàn hảo mà Crystal Palace mong muốn trong khi không thể chi quá nhiều tiền, chúng tôi buộc phải tìm những cầu thủ có đa số các yếu tố phù hợp với yêu cầu. Sau khi đã tìm ra, nhiệm vụ của chúng tôi là chỉ dạy họ cách phát huy kỹ năng và tài năng của mình để phù hợp với lối chơi của đội bóng.”
Tại Aston Villa, những pha chạy chỗ từ hàng tiền vệ của John McGinn và Morgan Rogers cùng với các pha di chuyển dọc biên của hậu vệ trái Lucas Digne đã đóng vai trò quan trọng trong hệ thống của Unai Emery. Tuy nhiên, Ollie Watkins mới là nhân vật chủ chốt bởi anh là một trong những ứng cử viên hàng đầu ở Premier League về số lần thực hiện các pha chạy chỗ ra phía sau hàng phòng ngự đối phương.
Dù có khả năng lùi sâu để nhận bóng, nhưng Ollie Watkins cũng rất cố gắng để phát triển lối chơi của mình trong những mùa gần đây. Tiền đạo người Anh luôn tập trung duy trì vị trí của mình sát với hàng phòng ngự cuối cùng của đối phương. di chuyển nhiều trong phần chiều rộng của khu vực 5m50 và tiết kiệm sức lực nhiều hơn thay vì dạt ra biên như trong các mùa trước.
Ollie Watkins chọn thời điểm di chuyển rất cẩn thận. Tuy nhiên, thói quen chạy chỗ vào các khoảng trống phía sau hàng phòng ngự đối phương khi Tyrone Mings cầm bóng vẫn tỏ ra rất hiệu quả. Điều này đã được chứng minh trong trận gặp Leicester cuối tuần trước.
Một pha chạy chỗ tương tự cũng dẫn đến bàn thắng của anh trong trận gặp Crystal Palace tại Premier League hồi tháng 11. Trước khi McGinn nhận bóng ở khoảng không giữa các tuyến, Ollie Watkins đã quan sát và tìm khoảng trống có thể khai thác phía sau hàng thủ (xem khung hình 1).
Một đường chuyền hoàn hảo của McGinn cùng pha dứt điểm bình tĩnh của Watkins đã khép lại tình huống đó một cách trọn vẹn.
Khi phân tích các kiểu chạy chỗ của Watkins, hơn 2/3 tổng số pha di chuyển của anh là các pha chạy chỗ ra phía sau hàng phòng ngự hoặc chạy vượt lên trước bóng. Trong khi đó, chỉ có một phần nhỏ là lùi xuống nhận bóng hoặc di chuyển vào khu vực hai khu vực half-space.
Khi đồng đội có bóng trong khoảng trống, bạn có thể chắc chắn rằng Ollie Watkins đã tăng tốc hướng về khung thành.
Phân tích các pha chạy chỗ của Ollie Watkins |
Điều quan trọng là kiểu di chuyển này của Watkins phù hợp với phương pháp tấn công của chiến lược gia Unai Emery. Phương pháp sẽ luôn luôn sẵn sàng xuyên phá hàng phòng ngự của đối phương khi có cơ hội. Không đội nào tại Premier League thực hiện nhiều đường chuyền xuyên tuyến hơn Aston Villa ở mùa này (53 lần). Điều này cho thấy họ thường xuyên tận dụng cơ hội chuyền bóng khi các pha chạy chỗ như của Watkins được thực hiện.
Theo phân tích dữ liệu SkillCorner của chúng tôi theo từng cầu thủ, Ollie Watkins và Jamie Vardy của Leicester đang là hai cầu thủ đang đồng dẫn đầu về tỷ lệ các pha chạy chỗ ra phía sau hàng thủ so với tổng số pha di chuyển của họ (trong danh sách này chủ yếu bao gồm các số 9 dẫn đầu hàng công ở đội mình).
Và ai đứng ngay dưới Watkins trong danh sách này? Chính là Mateta của Crystal Palace như chúng ta đã bàn ở trước đó.
Giống như Mateta, các pha chạy chỗ của Watkins và Jhon Duran không nhất thiết phải kết thúc bằng một đường chuyền từ đồng đội. Tuy nhiên, những chuyển động này vẫn rất quan trọng để đẩy lùi hàng phòng ngự của đối phương và tạo không gian cho các số 10 của Aston Villa khai thác.
Điều này đặc biệt nổi bật trong chiến thắng gần đây của Aston Villa trước Manchester City khi Morgan Rogers và Youri Tielemans được hưởng lợi rất nhiều từ những pha chạy chỗ không biết mệt mỏi của Jhon Duran.
Dù các cuộc phân tích sau trận thường tập trung vào các tình huống bóng lăn, nhưng chìa khóa để phá vỡ hàng phòng ngự đôi khi lại xảy ra ở một nơi khác trên sân.
Cho dù bạn là Nottingham Forest hay Forrest Gump, chạy chỗ là yếu tố rất quan trọng. Và giờ đây chúng ta có thể đo lường được tác động của nó trong bối cảnh cụ thể nhờ vào công nghệ và những dữ liệu phân tích hiện đại.
Theo Mark Carey (NY Times)