Derby thành Manchester: Cuộc chiến giữa hai kẻ đối lập

Mourinho là hình ảnh của kiểu huấn luyện viên đề cao tính thực dụng với mục tiêu chiến thắng bằng mọi giá. Còn Guardiola luôn được coi là lá cờ đầu của thứ bóng đá vị nghệ thuật theo kiểu Baroque. Những cuộc đọ sức giữa hai siêu huấn luyện viên cũng là cuộc chiến dường như không có hồi kết của hai triết lý bóng đá đối lập nhau.

Khi nhắc tới Mourinho và Guardiola, ai cũng có thể liên tưởng tới sự đối lập đến tột độ giữa hai người đàn ông đã từng có thời gian gắn bó với nhau ở Barcelona. Tuy vậy, Jose và Pep lại có một điểm chung khá thú vị trong bóng triết lý bóng đá của mình, đó là đề cao “tính kiểm soát” trong trận đấu. Cả Mourinho và Guardiola đều muốn đội bóng của mình phải tạo ra và duy trì được áp lực lên đối thủ, kiểm soát trận đấu và lái cuộc chơi theo ý mình. Nhưng đừng lầm tưởng nhé, cách tiếp cận về “tính kiểm soát” của hai chiến thuật gia này là khác nhau cơ bản. 

Đối với chiến thuật gia người Bồ Đào Nha, đội bóng của ông cũng đều phải kiểm soát được tình thế và kiểm soát được cả bản thân để giành được kết quả có lợi nhất. Tuy nhiên, đội bóng của Mourinho có thể tấn công ào ạt nhưng cũng có thể co mình lại, nhường thế trận cho đối thủ để chờ cơ hội phản đòn. Ngược lại, đặc trưng của những đội bóng dưới bàn tay của Guardiola luôn là những đội bóng có khả năng kiểm soát bóng thượng thừa, với tỉ lệ kiểm soát bóng luôn vượt trội so với đối thủ. Những con số thống kê cho thấy, MU của Mourinho có tỉ lệ kiểm soát bóng trung bình của MU trong 3 trận đấu đầu tiên chỉ là 52,4%, còn phía Manchester City tỉ lệ này lên tới 62,2% (theo whoscored.com).

Cách tiếp cận trận đấu vì thế cũng là sự khác biệt hết sức rõ ràng. Nhà báo nổi tiếng của espnfc.com, Michael Cox đã tổng kết về cách tiếp cận trận đấu của hai huấn luyện viên này như sau: “Về tổng thể, Guardiola làm mọi thứ để đưa các cầu thủ quan trọng của mình vào trong những khoảng trống, trong khi đó Mourinho lại làm mọi thứ để ngăn chặn đối thủ”. Những sự khác biệt này sẽ mang tới hai hệ thống chiến thuật như thế nào trong màn tái ngộ của hai chiến thuật gia đầy duyên nợ này tại Old Trafford?

Với triết lý đề cao tính thực dụng cũng như những kinh nghiệm đã có được trong những màn đấu trí với Guardiola trong quá khứ, Mourinho hiểu rằng dù MU của ông được thi đấu ở sân nhà Old Trafford cũng sẽ khó có thể triển khai một thế trận tấn công liên tục trong suốt cả trận đấu. Sự an toàn ở phần sân nhà gần như chắc chắn được lựa chọn là cách tiếp cận chủ đạo ở trận đấu của Mourinho. Điều này càng được củng cố với những gì mà MU đã thể hiện qua 3 trận đấu tiên của mùa giải năm nay. 

Với sơ đồ 4-2-3-1, MU của Mourinho đã giành số điểm tối đa với chỉ một bàn thua. Điểm sáng lớn nhất của MU qua 3 trận đấu vừa qua chính là sự cải thiện rõ rệt về khả năng phòng ngự của hàng thủ so với mùa giải trước. Dưới thời Louis Van Gaal, MU triển khai một hệ thống phòng ngự theo định hướng 1 kèm 1. Khi Mourinho tới, MU với một cự ly đội hình được co hẹp lại cả về chiều dọc lẫn chiều ngang bắt đầu thực hiện phòng ngự khu vực nhiều hơn. Như trả lời phỏng vấn trước mùa giải, Mourinho đã cho biết: “Chúng tôi đang cố gắng để chuyển sang kèm người theo kiểu phòng ngự khu vực và điều đó thực sự là khó khăn sau 2 năm liền phòng ngự theo kiểu 1-1. Chúng tôi chơi bóng theo khu vực... đó là cách thức để chúng tôi giữ được cự ly đội hình”. Với sự thay đổi này, Mourinho đã giúp cho hệ thống phòng ngự của MU chắc chắn và ổn định hơn, hạn chế được đến mức tối đa các khoảng trống nguy hiểm ở khu vực trung lộ.

Như trong trận đấu với Southampton, MU thực hiện kiểm soát thế trận dựa trên sự ổn định của hàng thủ. Xuất phát với sơ đồ 4-2-3-1 nhưng khi không kiểm soát bóng, MU triển khai sơ đồ 4-4-2 với việc Rooney và Ibrahimovic tạo thành hàng ngang phòng thủ đầu tiên. Cự ly đội hình ở phần sân nhà của MU được đảm bảo một cách hết sức ấn tượng, tạo ra sự liên kết chặt chẽ giữa các tuyến. Với đội hình này, Mourinho hướng hệ thống của MU tập trung kiểm soát khu trung tuyến. Điều này giúp MU làm chủ nhịp độ trận đấu, “bóp  nghẹt” không gian ở khu vực trung tâm và duy trì sự ổn định của đội hình phòng ngự. Đây cũng chính là sách vận hành thường thấy ở các đội bóng của Mourinho khi đối đầu với những đội bóng có lối chơi dựa trên việc kiểm soát bóng (như Inter Milan mùa giải 2009 – 2010).

Với một đội bóng có khả năng kiểm soát bóng tốt như Manchester City của Guardiola, Mourinho càng hiểu rằng cần phải khống chế được khu trung tuyến và hạn chế tối đa các không gian chơi bóng của các cầu thủ Manchester City ở khu vực này có ý nghĩa quyết định.

Khi kiếm soát bóng, MU của Mourinho có xu hướng đưa bóng ra hai biên với sự cơ động và hỗ trợ tấn công tốt của Luke Shaw và Antonio Valencia. Theo thống kê, MU triển khai tấn công đều ở cả hai bên cánh (cánh phải: 36%; cánh trái: 37%). Với sự hỗ trợ của Paul Pogba cũng như Wayne Rooney, những pha tấn công biên của MU luôn có đủ quân số để thực hiện việc phối hợp nhóm. Các tiền vệ công lệch biên là Anthony Martial và Juan Mata đã có những sự di chuyển tốt để tạo sự đa dạng trong các phướng án tiếp cận khung thành đối phương từ hai bên cánh. Đó có thể là những pha dốc bóng xuống sát đường biên ngang rồi căng ngang hoặc thực hiện cầm bóng đột phá thẳng vào khu vực hành lang trong bên trái của Martial. Bên cánh đối diện, Mata có thể thực hiện những pha di chuyển xâm nhập vào bên trong nhằm hút hậu vệ đối phương, từ đó tạo ra khoảng trống cho Valencia băng lên thực hiện những pha tạt bóng vào vòng cấm, hoặc cũng có thể cầm bóng đột phá vào vòng cấm địa của đối phương. 

Với một tiền đạo như Ibrahimovic đá cao nhất trên hàng công, những pha làm bóng của các tiền vệ sẽ có một địa chỉ rất đáng tin cậy để chuyển hóa thành bàn thắng. Bên cạnh đó, Ibrahimovic cũng luôn chịu khó lui về để đóng góp vào lối chơi chung của toàn đội như: thực hiện pressing ngay khi mất bóng, di chuyển linh hoạt nhằm tạo khoảng trống cho các đồng đội và có thể đóng vai trò kiến tạo khi cần thiết.

Một vấn đề hóc búa đối với Jose Mourinho là việc lựa chọn cầu thủ thi đấu ở vị trí số 10. Về mặt lý  thuyết, “Người đặc biệt” có ít nhất 3 lựa chọn cho vị trí này là Mkhitaryan, Juan Mata và Rooney. Tiền vệ người Armenia có vẻ như là người phù hợp với vai trò này nhất nhưng không hiểu sao Mourinho vẫn thường xuyên để anh trên băng ghế dự bị. Mata có lối chơi khá giống với học trò cũ của Mourinho tại Real Madris là Mesut Oezil và thất bại trong trận El Clasico vào tháng 11/2010 đã cho thấy sự không phù hợp của mẫu cầu thủ này trong việc chống lại hệ thống của Guardiola. Về phần Rooney, đội trưởng của MU được Mourinho sử dụng trong cả 3 trận vừa qua, tuy nhiên, đóng góp của gã Shrek về mặt chiến thuật là hết sức hạn chế. Cảm quan không gian của Rooney thực sự không được tốt, làm cho những khoảng trống mà đồng đội đồng đội tạo ra bị bỏ phí. Bên cạnh đó, Rooney thường có thói quen chuyền những đường bóng mỹ miều theo kiểu holywood cho đồng đội và nhiều lúc không thực sự hợp lý. Lựa chọn ai và hi sinh ai cho vị trí tiền vệ sáng tạo bài toán đau đầu của Mourinho không chỉ cho cuộc đại chiến sắp tới mà cho cả những trận đấu tiếp theo.

Từ khi đặt chân xuống xứ sở Sương mù, Guardiola đã làm giới mộ điệu ở Anh đi hết từ ngạc nhiên này tới ngạc nhiên khác. Từ cách triển khai bóng theo kiểu Salida Volpiana, tới màn trình diễn của các hậu vệ biên ngược đã làm dậy sóng các cuộc tranh luận về chiến thuật. 

Đặc trưng trong phong cách chiến thuật của Pep Guardiola là sự biến hóa về sơ đồ chiến thuật trong các giai đoạn khác nhau của trận đấu. Trong 3 trận đấu đầu tiên của mùa giải, sơ đồ mang tính nền tảng mà Pep áp dụng cho Manchester Ciry là sơ đồ 4-3-3. Với hệ thống này Pep giúp cho Manchester City có thể thực hiện pressing tầm cao ngay ở phần sân đối phương.

Khi kiểm soát bóng, hệ thống của Manchester City chuyển dần từ sơ đồ 4 trung vệ sang 3 trung vệ và chỉ còn 2 trung vệ khi ép đối thủ về sâu phần sân nhà. Cự ly đội hình của Manchester City khá gần nhau nhằm đảm bảo sự liên lạc giữa các tuyền và quan trọng hơn cả là có thể triển khai gegenpressing ngay sau khi mất bóng.

Sự thay đổi lớn nhất của Pep với Manchester City là việc sử dụng các hậu vệ biên ngược (inverted fullback/wingback). Các hậu biên truyền thống sẽ có nhiệm vụ bám biên trong mọi giai đoạn của trận đấu. Tuy nhiên, hậu vệ biên ngược sẽ bó vào trung lộ khi đội nhà triển khai bóng. Sự thay đổi này của Pep là để đảm bảo một chuỗi logic các hành động trong hệ thống được vận hành theo lối chơi định hướng vị trí (cụ thể có thể xem bài viết:“Pep Guardiola: Bậc thầy chiến thuật và bí kíp juego de posicion” và“Pep Guardiola và dấu ấn hậu vệ biên ảo”).

Như đã phân tích ở trên, Mourinho đã xây dựng hệ thống phòng ngự chặt chẽ, khoa học và thực sự rất đáng gờm. Do đó, việc triển khai bóng ở khu vực trung lộ của Manchester City trong trận đấu sẽ là rất khó khăn. Tuy nhiên, với các hậu vệ biên ngược, Guardiola đã tự mở cho mình một con đường để triển khai bóng tới 1/3 cuối sân của đối thủ.

Khi các hậu vệ biên bó vào trung lộ sẽ mở ra không gian hoạt động cho các trung vệ và các cầu thủ chạy cánh, những lựa chọn triển khai bóng được tăng lên. Nếu Mourinho vẫn chỉ đạo các học trò phòng ngự như những trận đấu vừa qua thì mối đe dọa từ hai bên cánh của Manchester City là thực sự đáng lo ngại. Với những chuyên gia chạy cánh và 1-1 như Nolito và Sterling, Manchester City có được những phương án tấn công biên hết sức chất lượng và mang tới nguy hiểm thường trực cho đối thủ. Mourinho cần phải rất lưu ý chi tiết chiến thuật này.

Tuy vậy Guardiola không phải là không có những vấn đề cần giải quyết đối với hệ thống đang hoàn thiện tại Etihad. Triết lý và cách vận hành lối chơi định hướng vị trí của Guardiola là rất phức tạp, đòi hòi các cầu thủ phải thấm nhuần và tuân thủ chiến thuật hết sức chặt chẽ. Điều này thực sự chưa thể đảm bảo đối với một đội bóng mới làm quen với lối chơi này được vài tháng. Đó cũng là nguyên nhân giải thích cho sự thích nghi tương đối chậm của Kevin De Bruyne với hệ thống này. Cùng với đó, nếu như khi mất bóng gegenpressing không được thực hiện hiệu quả thì khoảng trống mênh mông ở phần sân nhà lộ ra do dành thủ dâng quá cao sẽ bị khai thác, đặc biệt với khả năng chuyển trạng thái chớp nhoáng mà những đội bóng do Mourinho huấn luyện luôn có được.

Quay trở lại xứ sở Sương mù với nhiệm vụ đưa một thế lực ngày nào trở lại với vị thế vốn có trước đây, Mourinho đang làm rất tốt những gì mà các ông chủ và người hâm mộ Quỷ đỏ mong đợi. Đối với lần đầu tiên cập bến giải Ngoại hạng, Pep Guardiola cũng đang tạo ra những sự thay đổi vô cùng mạnh mẽ cho một đội bóng với tham vọng rất lớn như Manchester City. Những gì mà cả hai chiến lược gia hàng đầu thế giới đang làm được ở hai CLB thành Manchester càng hứa hẹn một trận derby nảy lửa với những toan tính và ứng biến về chiến thuật ở đẳng cấp cao nhất. 

Từ La Liga đến Premier League, cuộc chiến giữa hai kẻ theo đuổi hai triết lý đối lập sẽ lại được viết tiếp với trận chiến tại Nhà hát của những giấc mơ Old Trafford. Hãy cùng theo theo dõi và tận hưởng trận thư hùng này vào lúc 18h30 thứ Bảy ngày 10/9/2016 để biết được Jose Mourinho hay Pep Guardiola sẽ được là người giành thắng lợi với triết lý của mình.

AUGUSTUS(TTVN)