Bóng đá Hà Lan khi đó đang thống trị cả châu Âu với việc Ajax giành 3 Cúp C1 liên tiếp từ 1971 tới 1973, sau khi Feyenoord đã đăng quang ở giải này năm 1970. Ở trung tâm của trào lưu da cam là Cruyff, người cùng HLV ĐT Hà Lan Rinus Michel đã tiến rất gần tới chức vô địch World Cup 1974. Đó là kỳ World Cup duy nhất mà Cruyff góp mặt.
Thần Thor của bóng đá Hà Lan
Cruyff là thần Thor của bóng đá Hà Lan. Ông tư duy và triển khai trong thực tế một lối chơi mang tính cách mạng: Bóng đá tổng lực. Trên đường tới trận chung kết World Cup 1974 ở Munich, Cruyff đã không ít lần tạo ra những khoảnh khắc ghi dấu mãi mãi trong lịch sử World Cup.
| Johan Cruyff là một thiên tài |
“Ông ấy là cầu thủ người Hà Lan xuất sắc nhất trong lịch sử”, Erik Oudshorn của tạp chí Hà Lan Voetbal International, nói. “Ông ấy là độc nhất vô nhị. Với các hậu vệ, ông ấy là một nỗi kinh hoàng bởi kỹ thuật và tốc độ của ông ấy. Ông ấy có thể chuyền bóng từ mọi góc độ và phán đoán chính xác khi nào thì đối thủ sẽ xoạc bóng. Đó là lý do hiếm khi nào ông ấy dính chấn thương”.
Cruyff đang ở độ chín sự nghiệp, 27 tuổi, khi ông tạo cảm hứng cho ĐT Hà Lan ở Tây Đức năm 1974. Ông vừa trải qua mùa đầu tiên ở Barcelona, giành chức vô địch La Liga sau 3 danh hiệu C1 với Ajax. Ruud Krol, đồng đội của Cruyff và là người thay thế ông đeo băng đội trưởng ĐTQG, khẳng định Cruyff có một giá trị “siêu nhiên” với đội bóng. “Nếu chơi bên cạnh anh ấy, bạn nghĩ những điều phi thường là bình thường”, Krol nói. “Nhưng tất nhiên chúng chẳng hề bình thường”.
Hà Lan tiến thẳng vào trận chung kết 1974, với Cruyff là tâm điểm trong lối chơi tổng lực bùng nổ. Với 2 bàn vào lưới Argentina và một cú vô lê sấm sét chấm dứt hy vọng của ĐKVĐ Brazil, Cruyff vươn tới đỉnh cao khi Hà Lan giành ngôi đầu ở vòng bảng thứ hai và tiến vào chung kết. “Những gì ông ấy làm, kỹ thuật của ông ấy và sự hỗ trợ ông ấy dành cho các cầu thủ khác là tuyệt vời”, Krol nói. “Chúng ta thường quên mất khía cạnh kiến tạo của Cruyff”.
Một thiên tài
Ông cũng nổi tiếng với việc phát minh ra một kỹ thuật đi bóng qua người mới, “kiểu Cruyff”, dùng gót chân hất bóng ra phía sau và xoay người thật nhanh về hướng ngược lại, mà Cruyff thể hiện lần đầu trước hậu vệ của ĐT Thụy Điển Jan Olsson. Kỹ thuật ấy ngày nay đã trở thành bài học cơ bản trong đào tạo trẻ và được những cầu thủ khéo léo thực hiện trên khắp các sân cỏ thế giới.
“Mọi người vẫn hỏi tôi về pha bóng đó”, Olsson nhớ lại. “Tôi nói tôi đã chơi 18 năm bóng đá đỉnh cao và 7 lần cho ĐT Thụy Điển, nhưng khoảnh khắc đối đầu với Cruyff đó là đáng tự hào nhất trong sự nghiệp của tôi. Tôi đã nghĩ mình chắc chắn sẽ đoạt lại bóng, nhưng anh ấy đã lừa được tôi. Tôi không thấy xấu hổ, tôi không hề có cơ hội, Cruyff là một thiên tài”.
Tuy nhiên, thiên tài đó đã bị từ chối chức vô địch World Cup. 4 thập kỷ sau, trận thua Tây Đức 1-2 năm 1974 vẫn là một nỗi đau với bóng đá Hà Lan. Họ đã vượt lên dẫn trước ngay phút đầu sau một pha bóng bộc lộ mọi phẩm chất của trường phái bóng đá tổng lực, kết thúc bằng việc Cruyff xâm nhập vòng cấm và bị Berti Vogts phạm lỗi. Tuy nhiên, sau quả phạt đền của Johan Neeskens, Tây Đức trở lại mạnh mẽ và lội ngược dòng nhờ công của Gerd Mueller và một quả phạt đền gây tranh cãi của Paul Breitner. Làn sóng da cam đã bị chặn lại, dù họ làm chủ hoàn toàn trận đấu trong hiệp 2.
Đó là lần gần nhất, và duy nhất, Cruyff tiến gần tới một chiếc cúp vàng thế giới, nhưng những gì ông thể hiện đã đủ để Cruyff trở thành một huyền thoại.